Viva o cinema chileno! Se hai dous ou tres días crin descubrir en De jueves a domingo unha xoia na filmografía máis contemporánea deste país transandino, hoxe topei cun diamante en bruto. O debutante Jairo Boisier Olave espide de artificios a que é a súa primeira película e ao mesmo tempo declaración de intencións cara a un cinema austero, minimalista e desprovisto de falsas pretensións. En La jubilada, o realizador conta a historia de Fabiola, unha moza que logo de abandonar a súa carreira como actriz porno na capital volve á súa vila natal para tentar retomar as rendas da súa vida. Vila pequena, inferno grande. A ignorancia dos habitantes (incluídos o seu pai xubilado e a súa irmá) e os seus retrógradas prexuízos fronte á impudorosa profesión da protagonista darán como resultado un cocktail de situacións tensas, charlas incómodas e amizades inesperadas.
A narrativa do filme é lineal, os personaxes (case brechtianos) sempre se enfrontan á cámara de cara e o realizador retrátaos en planos xerais. A excepción que confirma a regra atopámola nunha visita ao cemiterio no que está enterrada a nai. As dúas irmás contemplan a lápida e dan as costas á mirada do director mentres a menor conta á maior como unha noite, cando non podía durmir, entrou na habitación conxugal e atopounos aí, en pleno acto. Este, xunto a un instante de xovialidade familiar fronte a unha cámara web e un baile fronte ao espello, son os tres únicos momentos que se resolven cunha sensación de alegría. O resto acaba sempre en desacougo. A fraqueza do ser humano, sempre pesimista, sempre negativo. As escenas empezan e conclúen sen cortes, sacando sen grandes espaventos o maior partido ao plano secuencia (e o que atopo máis difícil, sen recorrer ao travelling).
A fraqueza do ser humano, sempre pesimista, sempre negativo. As escenas empezan e conclúen sen cortes, sacando sen grandes espaventos o maior partido ao plano secuencia
Non hai nin un movemento de cámara ao longo dos oitenta e tres minutos de duración. Un exercicio de contención do que moitos realizadores deberían aprender. Nunha película destas características non colle a música nin os grandes efectos de son (diexético ao cento por cento). Quizais sexa polo tema, ou se cadra se trate tamén do formal, pero saín da sala do Cinerama coa sensación de que algo así intentou facer a directora asturiana Elisa Cepedal na súa última curta Ay Pena, e non me estrañaría que pola mesma razón fose Sección Oficial de Xixón en 2011.
Todo o contrario ocorre con Miss Bala de Gerardo Naranjo. O autor desta superprodución do cinema independente desata a cámara e empúxaa para seguir o personaxe principal mentres encara unha serie de eventos desafortunados. Laura, unha moza oriúnda de Tijuana de 23 anos de idade inscríbese nun concurso de beleza fronteirizo “por probar”. Ese mesmo día, nunha discoteca, presencia o ataque dunha banda de criminais a un oficial da embaixada estadounidense (que non se sabe moi ben que facía alí). É a típica historia da persoa que está no lugar equivocado, no momento equivocado. A partir de aquí comeza unha espiral de submisión marcada por un acentuado síndrome de Estocolmo e que a levará a colaborar cos malos por obrigación e baixo ameaza. Hai quen a compara con Traffic, do americano Steven Soderbergh, pero menos complicada na construción narrativa e sen dividirse en tantas historias paralelas (en fin, que non é unha película coral).
A pesar de ser unha obra chea de acción, con secuencias de persecución en coche e unha 'balacera' baixo unha ponte que parece sacada dun videoxogo (un sufocante travelling interminable do que non sairemos vivos), o de Naranjo é un exemplo de como se pode ser autor mesmo ao abordar un xénero característico do cinema comercial. E é que o meu compatriota (de agarimo) é capaz de rodar ás escuras, con siluetas case imperceptibles que recollen a pouca luz dunha noite sen lúa, para ocultar momentos dramáticos e potenciar o seu efecto. Laura será raíña por un día, unha auténtica Miss Bala. Sen ser excesivamente dramática, a película consegue berrar unha metáfora: “todos os mexicanos somos Laura”. E é que os narcotraficantes teñen secuestrado ao país enteiro.
Vou terminando. Fáltanme cinco películas para ver todas as de Tiger Competition. Dentro de dous días entréganse os bigotudos galardóns (quen tivese un na casa), así que este espazo pide a voces unha quiniela. Son tres premios idénticos, mesma xerarquía, mesma cantidade de diñeiro (15 mil euros) e mesmo trofeo. Eu mollareime con catro títulos e a ver que pasa. Podo adiantar que considero que Clip merece un. Este mediodía entrevistei a súa directora Maja Milos (a terceira muller á que aludo no titular) e dáme a impresión de que ela tamén é toda unha “tiger”.
*Esta é unha colaboración da revista dixital de cinema A Cuarta Parede
