Existen, creo, certo tipo de novelistas de raza que se entregan á escrita igual que a unha febre. Como todas as febres, a da literatura pode ser ingrata, abrazarnos forte ata o afogo durante un tempo, e abandonarnos cando pensamos que xa nos quedan poucas cousas máis aparte dela. Desculpen o exceso de dramatismo. O caso é que na traxectoria dese tipo de novelistas febriles existe ou adoita existir, con frecuencia, cando menos un libro que nos fala do propio feito de escribir novelas. Ignoro se é este o caso do vilagarcián Marcos Calveiro (1968), quen acadou con O xardineiro dos ingleses o XXIX Premio García Barros que convoca o Concello da Estrada e edita Galaxia, pero paréceme que si é a circunstancia desta novela, unha novela que fala de moitas cousas pero, sobre todo, diso que o protagonista, o escritor Modesto Filgueira, dá en chamar a seca: o furado de querer escribir e que non aconteza.
O xardineiro dos ingleses é, daquela, unha novela protagonizada, nun primeiro plano, por un escritor que escribe e, como non podía ser doutro xeito, o material literario que nos ofrece o escritor ficcional é tamén o libro mesmo. Dentro del, nace unha coreografía de personaxes e historias da Vilagarcía da primeira metade do século XX que orbitan arredor do personaxe de Delia e do seu fillo Edelmiro. Este último asume por propia iniciativa a tarefa de coidar un cemiterio militar, o cemiterio dos ingleses, onde hai unha tumba sen nome. A investigación do autor ficcional anoa con oficio indiscutible os fíos da realidade coa literatura inventada, de xeito que a novela é creación ou recreación histórica que remata ancorando tamén no momento actual. Aquí a barbarie da guerra, a espionaxe, a vinganza, o desencontro fraternal, a barraca de Lorca, as cafeterías, as rúas, os dicires.
A investigación do autor ficcional anoa con oficio indiscutible os fíos da realidade coa literatura inventada, de xeito que a novela é creación ou recreación histórica que remata ancorando tamén no momento actual. Eu míroo como un libro sobre un escritor que quere escribir e non pode
Porén, ocórreme con este libro de Calveiro que me custa entendelo nas claves do que se escribiu sobre el na prensa. Eu míroo como un libro sobre un escritor que quere escribir e non pode. Ou sobre un escritor que xa non sabe se quere escribir ou non e recolle pezas para un libro que está por vir e volve á orixe para atopalas. É un exercicio de procura na seca e nas orixes da febre que se boa en falta. E que regresa para iso á raíz, que é a cidade. Esta é unha novela sobre a Vilagarcía dun tempo e dun contexto e sobre como se constrúen na memoria e na propia literatura os lugares queridos, unha lectura posible dunha cidade amada, coñecida e descoñecida a un tempo, que é o efecto que adoita ter o amor.
Repítese con frecuencia que deberiamos limitarnos a escribir sobre o que coñecemos. Quen nalgún momento dedicou a vida a narrar viviu de preto, á forza, o paradoxo de coñecer intimamente o oficio, como a cidade, e, a un tempo, descoñecelo no máis profundo. Non sei se a escrita é un traballo de artesanía ou un estado de ánimo. Non obstante, si creo que todos os libros que nalgunha medida pagan a pena nacen dunha mestura de vontade e paixón ou dunha débeda insalvable (se non é o mesmo unha cousa que a outra), como parece ser o caso do libro que nos ocupa. Dixo o autor nalgunha entrevista que O xardineiro dos ingleses era, probablemente, o libro da súa vida. Agardamos que veñan moitos máis.
