Profesora en Cabo Verde: Os estraños razoamentos de María

Unha muller caboverdiana a vender produtos locais CC-BY-SA Sonia García

Aquela noite, por primeira vez, Sonia durmiu a gusto. O encontro co Héldon reconfortáralle logo dos incidentes da véspera; aquel rapaz contáralle unha experiencia semellante á súa, o que demostrara, por tanto, que o seu desacougo non respondía a fantasías da súa cabeza, senón que efectivamente acontecían cousas moi turbias na xestión daquela Universidade.

Preparou un xeneroso almorzo e comeu con pracer. María durmía no seu cuarto. O barullo da rúa que se coaba pola xanela encheuna de vida, sentíase contenta e lixeira, como se se tivese liberado de súpeto do peso enorme que a afundira dende a súa chegada.

Héldon pasaría pola casa para acompañala ata a Universidade, onde procurarían atoparse co Presidente da Feel Foundation para intentar aclarar a súa situación. Para Sonia, ter un compañeiro distinto a María constituía un alivio. Reducía o seu desamparo e dáballe novos folgos para afrontar o que tiña por diante.

De súpeto soou a campaíña do portal. Agardou un anaco. Cando sentiu que María se erguía para ir abrir, asomou por curiosidade á varanda.

José e Virgílio miraban para ambos lados da rúa. De tanto en tanto, José volvía chamar.

O encontro co Héldon reconfortáralle logo dos incidentes da véspera; aquel rapaz contáralle unha experiencia semellante á súa, o que demostrara, por tanto, que o seu desacougo non respondía a fantasías da súa cabeza, senón que efectivamente acontecían cousas moi turbias na xestión daquela Universidade

-Xa vou!- rosmaba María.

A Sonia percorreuna un arreguizo. 'Están abaixo no portal. Son eles!' escribiulle asustada a Noa. A súa amiga non tardou en responder. 'Nin se vos ocorra deixalos entrar'.

-Sonia!-berrou María dende o recibidor. -Son José e Virgílio. Din que traen o contrato!!! 
-Non é o momento nin a forma para facer estas cousas! Dilles que se queren imos pola Universidade nunha hora e asinamos, pero que nesta casa non entran.
-Pero, Sonia...
-Por favor, María! Nin se che ocorra!!!
-¡Bueno, mujer, como quieras!

Pero Sonia asomou novamente á varanda e para a súa sorpresa observou como José e Virgílio empurraban a porta e entraban tranquilamente no edificio.

-Pero estás tola, María! Como lles abres!
-¡Bueno, mujer, qué más dará!

'María está fatal! Acaba de abrirlles!!!', escribiulle a Noa.
'Por favor, Soniña, non deixes de contarme o que pasa!'

Cando cruzaron a porta principal, Sonia inda estaba a medio vestir. Puxo un vestido a correr e lavou a cara.

José, Virgílio e María agardábana na sala, sentados, cos brazos apoiados nos xeonllos.

-Non é forma de traer o contrato! Non podedes vir por esta casa cando vos vén en gana!
-Que contrato? Non estamos aquí polo contrato- respondeu José moi tranquilo.

Sonia ficou calada, tremíanlle as pernas. Sentíase vulnerable de repente. Mirábana coa voracidade inquisitiva dun comisario ou dun xuíz instrutor.

-Xa haberá tempo de falar do contrato, -continuou José. -Pódese saber que tes que falar co maluco do Héldon? Por que onte te metiches con el nunha aula? Acaso era tan importante o que vos tiñades que dicir?

O que máis amolaba a Sonia era que María decidira terse situado do outro lado, do bando do tribunal que estaba a piques de condenala

O que máis amolaba a Sonia era que María decidira terse situado do outro lado, do bando do tribunal que estaba a piques de condenala. Mirábaa como a miraban José e Virgílio, co reproche implícito de non ter aceptado as regras do xogo. Por que aquela muller que fora unha eminencia no mundo da moda, estaba agora naquel recuncho afastado do planeta aceptando a estraña chantaxe duns personaxes tan turbios? Por que non saía na súa defensa? É que ela tamén formaba parte da estafa? Recordoulle de súpeto as señoras das películas de Hitchcock que tras un aspecto de avoíña anxelical, agochaban un perfil malvado e manipulador. Quería fuxir dunha vez pero necesitaba tan  sequera cobrar o suficiente para pagar o billete de volta. Non tiña un peso. Defendeu entón o seu dereito a falar con quen lle viñese en gana. Tiña que aclarar demasiadas cousas e estaba disposta a acudir a quen fose necesario para facelo. Eles non tiñan nada que reprocharlle, a fin de contas sen contrato non había vínculo de ningún tipo, ela non lles pertencía.

Rebatéronlle con fereza, pero Sonia estaba tan cansa de todo que non perdeu o tipo. Tivo coidado de gravar co teléfono audios da conversa para llos enviar máis tarde a Noa por whatsapp, polo que puidese pasar.

José e Virgílio marcharon ao cabo dunha hora. En canto María pechou a porta, Sonia botouse a ela con toda a carraxe acumulada.

-Pódese saber como diaños os deixaches entrar?
-¡Pero qué mal tiene!
-Non te dás conta de que non poden vir aquí cando lles vén en gana?
-¿Por qué? ¡No te entiendo, Sonia!
-En fin. Voume. Quedei con Héldon!
-Vou von vós! Collemos un taxi!
-Non, con nós non vés!!! Ti vai en taxi se queres. 

Héldon apareceu ao pouco tempo. Foron camiñando xuntos pola Avenida de Santiago cara á Universidade. Sonia tiña ao fin a oportunidade de mergullarse na realidade de Cabo Verde sen sentir enriba a pesada sombra de María. O traxecto era curto e tiñan moito que falar. Contoulle a visita que acababa de recibir na casa. O rapaz engurrou o fociño preocupado.

Foron camiñando xuntos pola Avenida de Santiago cara á Universidade. Sonia tiña ao fin a oportunidade de mergullarse na realidade de Cabo Verde sen sentir enriba a pesada sombra de María

Cando chegaron á Universidade preguntaron pola reunión co director da Fundación Feel.

-Non temos constancia de ningunha reunión, señor!- respondeu o recepcionista.
-Pero se me dixeron que...

Consultaron por todos lados, só ao cabo duns días descubriron que a xuntanza do director da Fundación coa xente da Universidade tivera lugar no mesmo hotel ao que José pretendera levar a Sonia dous días antes.

Esa tarde despois das aulas, Sonia encerrouse no cuarto para falar coa súa amiga Noa. Esta formuláballe seriamente a posibilidade de marchar. 'Non te preocupes polos cartos, Sonia. Págoche eu o billete. Xa mos devolverás en canto poidas'.  Pero Sonia non tiña claro que facer. O que máis a botaba para atrás era o feito de que o seu mozo Álvaro non soubese nada. Tiña un billete para ila visitar nos próximos días e procuraba mantelo á marxe dos problemas que a aburaban. 'Parecerache unha parvada, Noa, pero aínda confío en que se arranxe isto para cando veña. Só que como non se arranxe... non quero que vexa como estou aquí'.

Tamén a preocupaba decepcionar ás alumnas. Malia non ter asinado aínda o contrato, sentíase comprometida con elas e non pensaba abandonalas sen dicirlles a verdade do que estaba a acontecer.

Tamén a preocupaba decepcionar ás alumnas. Malia non ter asinado aínda o contrato, sentíase comprometida con elas e non pensaba abandonalas sen dicirlles a verdade do que estaba a acontecer

En definitiva, inda que non tiña ningunha certeza de nada, quería concederlle unha última oportunidade á posibilidade de asinar un contrato.

Ao día seguinte, acordara pasar polo despacho de Virgílio (sei que José acababa de volver a Portugal).  Apareceu ben cedo pola Universidade, pero Virgílio non estaba. Atendérona en Administración e indicáronlle que para realizar o contrato precisaba un Número de Identificación Fiscal caboverdiano. 'Maldita sexa! E mo din inda agora?', pensou Sonia indignada. Chamou a Héldon para que lle axudase coa xestión. Era unha cousa ben simple. Na oficina correspondente atendérona decontado, apenas tiñan que premer no botón de imprimir. 'Boh. Que maneira de perder o tempo! En todo caso, agora xa non hai escusas para me entregar o contrato', pensou, e iso consolouna.

Pero cando chegou de volta coa documentación necesaria, Virgílio tampouco andaba pola Universidade. Procurouno en cada despacho e en cada cuarto do edificio pero era evidente que aquela tarde non fixera acto de presenza. Sonia tería que tragar un novo fin de semana sen contrato nin visado. Volveu a casa co rabiño entre as pernas e María a barullar seguido ao seu lado.

Estaba cansa de todo, e deprimida, perdera a vontade de facer nada. O sábado á mañá María propúxolle ir á praia, pero preferiu ficar soa na casa.

Falou con Noa a través do whatsapp. 'A túa arma é non dar clase mentres non asines o contrato, Sonia', dicíalle a súa amiga. 'E non esquezas pasar pola embaixada!'

Falou tamén con Aroa. Esta confesoulle que xa se cheiraba que as cousas non ían de todo ben. Ninguén na Fundación Feel respondía ás dúbidas que formulaba acerca da súa próxima incorporación, das cuestións contractuais... José desaparecera por arte de maxia. 'Non responde ningún dos meus correos!' dicíalle. 'Parece que o tragou a terra'. Aquela última frase lembroulle a Sonia algo que andaba a remoer dende había tempo no seu maxín. Procurou na carteira. Cando apareceu o cartón de visita de José confirmou as súas sospeitas. Debaixo do seu anódino nome portugués, había dous enderezos electrónicos, o un da fundación e o outro da Universidade de Coimbra. Mais o da universidade tiña algo estraño e logo entendeu Sonia o que. Tratábase dun simple gmail. O uc.pt. do servidor da universidade aparecía antes da arroba, non despois. Por tanto, aquilo era unha falsificación trapalleira. José non traballaba na Universidade de Coimbra, creara unha identidade falsa, quen sabía por tanto se o seu nome non sería tamén falso. Quen era José en realidade? Que era o que tiña que agochar?

José non traballaba na Universidade de Coimbra, creara unha identidade falsa, quen sabía por tanto se o seu nome non sería tamén falso. Quen era José en realidade? Que era o que tiña que agochar?

O domingo Sonia séntese desfeita. A ansiedade estalle a pasar factura.

Desta vez acepta o convite de María para ir á praia. Reláxase nadando. É o deporte que consegue evadila con máis facilidade. Por un momento parécelle mentira que estea nunha illa pois decátase de que botaba en falta o mar. Así que non lle parece mala idea refrescarse unha horiña e deitarse ao sol baixo o chío das gaivotas, mentres os pescadores traballan na beira.

Á hora de comer soben a un bar na praia cunha actuación ao vivo. Distráelle un bocado, pero a presenza constante de María ao seu lado tráelle seguido o conflito de volta á cabeza. Son incapaces de cruzaren dúas palabras sen discutir. Sonia ten necesidade de resolver a súa situación pero María só quere ignorala, non pensar, desfrutar do día a día... inda por riba, cada cousa que di contradí a anterior e Sonia xa non sabe que pasa con ela, se é que é cómplice dos estraños asuntos de José e Virgílio ou se é que simplemente vive instalada nunha realidade paralela.

María accede en todo caso,  a acompañar a Sonia ao día seguinte á embaixada para dar conta da súa situación.

Sonia presenta un escrito preparado a noite anterior. O funcionario sélallo.

-Ti non queres deixar constancia do teu?- pregúntalle Sonia a María.
-En realidade, non. Para que? A embaixadora sabe de sobra que estou aquí. É a miña amiga...
-En fin. Ti verás...

Ese luns na Universidade, Sonia ten claro que chegou a hora do ultimato. Será o seu último día de clase. Se Virgílio non lle entrega o contrato, despedirase das alumnas e abandonará definitivamente o curso.

Ese luns na Universidade, Sonia ten claro que chegou a hora do ultimato. Será o seu último día de clase. Se Virgílio non lle entrega o contrato, despedirase das alumnas e abandonará definitivamente o curso

Virgílio recíbea cunha xentileza inhabitual. Desfaise en desculpas e explícalle que non lle pode entregar o contrato aínda, pois está a espera de que llo traian os avogados. Sonia protesta pero axiña lle prega servil que acredite na súa palabra. Insístelle en que pode ficar 'descansada', pois de certo que dese día non pasa. En canto o contrato estea dispoñible, di, levarallo á clase.

Sonia abandona o despacho descrida, coa certeza de que aquela tarde será a última que cruce a porta da aula. Xa non acredita na palabra de ninguén. Sente un bocado de escatimanza, no entanto, pois ao cabo de oito días comeza a recoller os agradecidos froitos do seu traballo: as alumnas están contentas e entréganse con degoiro ás actividades do día a día... Vai ser difícil explicarlles os motivos da súa renuncia, e non tanto polas razóns propias que son comprensibles -ninguén debería traballar sen contrato!-, como por ter que confesarlles que están a ser vítimas dunha estafa que non sabe exactamente en que consiste. En todo caso, pensa, daquela terá que ser María a que dea a cara na súa condición de coordinadora; xa que repetía seguido a cantilena de que facía aquilo só por axudar ás mulleres, tería que explicarlles a aquelas mesmas mulleres por que ao final non ían dispoñer dun certificado realmente válido en ningures e polo que lles estaban a cobrar unha cantidade abusiva. Mirouna sentada nun recuncho da aula, onde permanecía abstraída.

Alguén petou na porta. Virgílio entrou silandeiro mentres Sonia explicaba algunha cousa en voz alta. Achegouse á súa mesa e deixoulle diante un sobre pechado.

-Velaí tes o contrato, -díxolle. -É o mesmo que o de María.

Sonia, sen deixar de falar para as alumnas agradeceuno cun leve aceno de cellas.

Por primeira vez tiña un contrato na man. Ao chegar esa tarde a casa, estudouno con calma e compartiuno con Noa e outros amigos na Galiza para que a asesorasen ben antes de asinar calquera cousa da que se puidese arrepentir máis tarde. O contrato era un bocado ambiguo, pero verosímil. A parte contratante non era a Universidade, nin a fundación, senón unha empresa de nome Educa Cabo Verde da que nunca oíra falar. En ningún lugar aparecía o nome de José, nin o de María...

Foi anotando unha a unha todas as ambigüidades que atopaba no texto para lle solicitar a Virgílio ao día seguinte que as despexase canto antes. Eran abondas, pero estaba contenta en todo caso porque por primeira vez había algo concreto que lle daba forma e sentido ao que estaba a facer alí.

O contrato era un bocado ambiguo, pero verosímil. A parte contratante non era a Universidade, nin a fundación, senón unha empresa de nome Educa Cabo Verde da que nunca oíra falar. En ningún lugar aparecía o nome de José, nin o de María...

Mais a tranquilidade durou pouco. Ao comentar o asunto con María durante a cea, a estrañeza apoderouse unha vez máis da conversa. Virgílio dixera que o contrato de Sonia era igual ao de María, certo, pero agora María parecía entender que aquel único contrato era o mesmo para as dúas, e pregáballe a Sonia que a acompañase ao día seguinte á policía para presentaren o contrato e que lles desen o visado de traballo. Sonia suspirou. Quixo explicarlle a María que o que estaba a dicir non tiña sentido: O seu contrato era só seu. Ela tería outro coas mesmas cláusulas, si, pero ao seu nome, así que se o quería teríallo que pedir a Virgílio. En ningún caso poderían ir as dúas cun só contrato pedir nada á Policía.

-E inda que fose! Para que nos concedan o visado, teríamos que levar o contrato asinado e eu aínda non teño claro que queira asinalo sen facer as modificacións pertinentes!

Pero María insistía de tal maneira! Pregáballe con bágoas no ollos que fixese aquel favor por ela. Sonia, coa cabeza rebentada, acabou por lle rogar unha tregua ata o día seguinte e foi a cama. Na mañá do martes, no entanto, inda non sentaran xuntas para o pequeno almorzo, María continuou coa súa lideira. 'Acompáñame, acompáñame, acompáñame...' Razoar non parecía posible. Para Sonia era importante negarse a facer aquilo porque estaba cansa de ceder sempre ás loucuras dos demais. Considerouno un acto de orgullo e dignidade necesario, semellante ao do pai que se nega a lle mercar algo a un fillo por moita perrencha que arme. Nun momento dado, porén, mentres facían a compra no supermercado, María alcanzou tal nivel de dramatismo que a xente ao redor mirou para elas con curiosidade e preocupación e Sonia aceptou derrotada a singular 'chantaxe' de María...

O axente de Policía non daba creto, custáballe reprimir a gargallada cando María intentaba convencelo de que aquel contrato era o mesmo para as dúas...

-Non, señora. Este é da menina só. Vostede necesita outro ao seu nome- razoáballe.
-Que che dixen?-protestou Sonia...

Pero María releaba sen atender a razóns. Queixábase do de sempre, de que as cousas en África non eran como en Europa e tal e tumba... e entraba en bucle, mais cando xa Sonia deixara de prestarlle atención, rescatou unha frase que a deixou pampa: María acabara dicindo que tanto tiña se non llo querían admitir, pois ela en realidade... NON PRECISABA CONTRATO!!!

-Como que non?-preguntou Sonia perplexa.

Sonia non daba creto ao que escoitaban os seus ouvidos. María seguía a barullar sen decatarse de que o que estaba a contar contradicía toda a milonga que lle explicaran en Gondomar

María explicoulle entón que ela era unha xubilada. Para dispoñer dun visado en Cabo Verde só precisaba un papel da Seguridade Social española. O contrato víñalle ben simplemente para facer o paripé diante as autoridades caboverdianas mentres aquel documento non daba chegado.

Sonia non daba creto ao que escoitaban os seus ouvidos. María seguía a barullar sen decatarse de que o que estaba a contar contradicía toda a milonga que lle explicaran en Gondomar. Sei que o principal pagamento da fundación a María non tiña tanto a ver coa remuneración do seu traballo como coa compra do seu material de costura por parte da Universidade por unha cantidade de cartos notable, cando Sonia sempre pensara que aquilo fora unha doazón que ela fixera no seu empeño de 'axudar ás mulleres'...

Non quixo discutir máis. Estaba superada polos acontecementos. Procurou na medida do posible permanecer afastada de María. En canto chegou á universidade, entrou no despacho de Virgílio e lle comentou as cláusulas coas que non estaba conforme. O home torceulle o bico pero non dixo máis anda.

Esa tarde, durante a clase, Virgílio volveu aparecer silandeiro e guindoulle outro sobre pechado enriba da mesa.

Sonia abriuno con ansia nada máis cruzar a porta do apartamento. En principio, parecía unha copia idéntica do contrato que lle deran a véspera. Identificou varias das cláusulas acerca das que propuxera modificacións. Permanecían iguais. Porén, chamou inmediatamente a súa atención a cifra que aparecía no apartado da retribución económica. Os 600 euros convertéranse por arte de maxia en 1200€. Logo comprobou que non era que tiveran dobrado a cantidade, senón que no primeiro contrato especificábase a cantidade de cada mes, e no segundo o total dos dous meses estipulados no contrato. Percorreuna un arreguizo por todo o corpo. Que sentido tiña aquilo? Acaso pretendían facerlle crer a primeira vista nun aumento de soldo que non era tal?

María non deixaba de falar ao seu lado. Preguntáballe por todo. Sonia fartouse de aquel timbre agudo a furarlle os ouvidos todo o tempo. Non lle permitía pensar e necesitaba silencio e acougo para cavilar acerca daquilo.

Por primeira vez, escapou do apartamento soa.

-Onde vas, Sonia? Non podes ir soa por aí! É moi perigoso! -berraba María dende o outro lado da porta.

Un home de rostro afable preguntoulle se a podía axudar en algo. Sonia, que necesitaba desabafar con alguén comezou a falar con el. Chamábase Adilson. Traballara catro anos no Ministério de Trabalho

Mergullouse entre os postos de froita a piques de se recolleren. Avanzou por unha serie de rúas en dirección á praia e parou no primeiro bar que lle deu confianza. Pediu unha cervexa fresca. A xente mirábaa con curiosidade. Logo entendeu por que. Tiña a camiseta enchoupada en suor. As pingas escorríanlle dende as tempas como unha fervenza. Un home de rostro afable preguntoulle se a podía axudar en algo. Sonia, que necesitaba desabafar con alguén comezou a falar con el. Chamábase Adilson. Traballara catro anos no Ministério de Trabalho. A Sonia pareceulle oportuno consultarlle acerca do contrato. Adilson folleouno con calma. Non atopaba nada que indicase, malia a ambigüidade do texto,  que o contrato puidese ser irregular. Aconselloulle a Sonia, en todo caso, comprobar se aquela empresa, Educa Cabo Verde, tiña un NIF válido; sendo así , a xustiza ou non do contrato tiña que ver só coa súa capacidade para negociar cada unha das cláusulas. Sonia agradeceullo. Bebeu un par de cervexas máis e desabafou toda a súa angustia con quen a quixo escoitar.

Cando chegou de volta, escoitou os ronquidos de María no cuarto do lado. Por primeira vez en moito tempo, conseguiu conciliar o sono ao pouco de se deitar na cama.

 

CC-BY-SA Sonia García

Grazas ás socias e socios editamos un xornal plural

As socias e socios de Praza.gal son esenciais para editarmos cada día un xornal plural. Dende moi pouco a túa achega económica pode axudarnos a soster e ampliar a nosa redacción e, así, a contarmos máis, mellor e sen cancelas.