Azawad independente: tuaregs, yihadistas e un futuro incerto para Malí

Un grupo de combatentes do Movemento Nacional para a Liberación da Azawad posa coa bandeira amazigh (beréber) tras vencer o exército malí © Correo Diplomático

O 21 de marzo de 2012, apenas a un mes das eleccións, un golpe de estado militar derrocou o réxime malí, abríndose un período de incerteza política. O principal detonante do intento golpista foi o conflito armado que desde xaneiro enfrontaba o exército malí contra o tuareg Movemento Nacional para a Liberación da Azawad (MNLA). Finalmente o 6 de abril era proclamada a independencia da Azawad.

Nove meses antes, en xullo de 2011, uníranse as diferentes tendencias da familia tuareg do norte de Malí nunha renovada organización político-militar, dando lugar ao MNLA. Xunto a uns 2.500 rebeldes armados, combaten 200 yihadistas, denunciando algúns unha suposta alianza entre Al Qaeda no Magreb Islámico e o MNLA. No entanto, a alianza antóllase de circunstancias, xa que existen importantes diverxencias entre extremistas islámicos e tuareg.

O obxectivo dos primeiros é a aplicación da lei islámica nos estados da rexión. Os segundos representan un movemento que se aferra a unha identidade nacional, non relixiosa, fortemente impregnada dos valores de democracia e secularización, en consonancia cunha sociedade matriarcal que practica un Islam moderado.

O principal detonante do intento golpista foi o conflito armado que desde xaneiro enfrontaba o exército malí contra o tuareg Movemento Nacional para a Liberación da Azawad (MNLA)

A actual situación no norte de Malí supón un risco para os estados veciños. No medio dunha crise humanitaria sen precedentes, cuns 200.000 desprazados até a data, a gran familia tuareg mantense á expectativa da evolución da Azawad, sobre todo no norte de Níxer, na rexión de Aïr. Sen apenas apoios e coa comunidade internacional en contra da Azawad autoproclamada, existen todos os ingredientes para o advenimiento dun Estado errado, que podería hipotecar o futuro e a seguridade de toda a rexión.

 

As estratexias dos países occidentais

A situación no norte de Malí expón grandes desafíos aos estados da zona pero tamén a Occidente, cos Estados Unidos e a Unión Europea á fronte. A consolidación e avance de AQMI na rexión denota o fracaso das diferentes iniciativas despregadas para contrarrestar o auxe yihadista na zona. Fronte á indecisión europea, en novembro de 2002 Washington puxo en marcha a Iniciativa Pan Sahel, que perseguía equipar e adestrar aos precarios exércitos saharianos, contando para iso co apoio das forzas especiais do Eucom. O programa seguiu vixente de maneira formal, aínda que a partir de 2005 activouse a Iniciativa Transahariana de Loita contra o Terrorismo, cuxo colofón pretendía ser despregamento un comando estadounidense africano, o Africom.

En novembro de 2002 Washington puxo en marcha a Iniciativa Pan Sahel, que perseguía equipar e adestrar aos precarios exércitos saharianos, contando para iso co apoio das forzas especiais do Eucom

A existencia dunha ameaza terrorista quedou en evidencia durante a última xira magrebí da ex secretaria de Estado norteamericana Condoleeza Rice, en setembro de 2008. Os interlocutores de Rice coincidiron en sinalar a existencia dun risco real que debía ser atallado de forma conxunta. Coas resistencias de Alxeria e Libia, o Africom non terminou de callar baixo real mandato de George Bush e a administración de Barack Obama non o considerou prioritario até
o momento.

A loita illada dos diferentes estados da zona fronte a AQMI tampouco se mostrou eficaz. No particular caso de Malí, a acción do exército sobre os presuntos focos terroristas non conseguiu minorar a súa presenza e inluencia. Ademais, existen numerosas denuncias vertidas pola comunidade tuareg que apuntan a que Bamako sobredimensionou a ameaza terrorista para, por unha banda, obter importantes axudas económicas e militares de Occidente, sobre todo do Estado francés, e, por outra, operar con total impunidade ataques contra o pobo da Azawad. Isto non fixo senón reforzar o sentimento de agravio entre os azawadíes, que non dubidaron en invocar unha sorte de "limpeza étnica" operada polo réxime malí ao seu encontro. Para o MNLA, a conivencia de Francia con Malí é absoluta, á luz dos intereses do Hexágono na rexión, sobre todo con vistas á explotación das riquezas mineiras, sobre todo de uranio, que contén a Azawad, cuxo potencial se estima similar ao que xa explotan as multinacionais galas no norte de Níxer.

Para o MNLA, a conivencia de Francia con Malí é absoluta, á luz dos intereses do Hexágono na rexión, sobre todo con vistas á explotación das riquezas mineiras, sobre todo de uranio, que contén a Azawad

Un exemplo desta complicidade franco-malí áchano os tuareg no rol despregado polos medios de comunicación franceses, sobre todo a Agence France Presse, durante a contenda armada, multiplicando estas informacións non contrastadas tendentes a identiifcar o MNLA con AQMI e Ansar Dine.

De reforzarse a presenza yihadista na autoproclamada República da Azawad faríase aínda máis difícil controlar unha rexión de 9 millóns de quilómetros cadrados onde as fronteiras nacionais son extremadamente porosas. Ante un tal escenario sería previsible un reforzo das interaccións entre grupos terroristas e o labor de coordinación, adoctrinamiento e adestramento de AQMI da actividade yihadista na franxa saheliana, onde actualmente permanecen secuestrados unha vintena de cidadáns europeos.

Coa comunidade internacional en contra do MNLA, existen todos os ingredientes para o advenimiento dun novo Estado errado que, ademais de hipotecar o futuro da rexión saheliana, poría en serias difcultades a evolución política dos estados magrebís

Coa comunidade internacional en contra do MNLA, existen todos os ingredientes para o advenimiento dun novo Estado errado que, ademais de hipotecar o futuro da rexión saheliana, poría en serias difcultades a evolución política dos estados magrebís e a propia seguridade europea. Á espera da reconducción da situación política malí e en ausencia dunha presenza militar rexional ou internacional consecuente na zona, só o MNLA parece capaz de contrarrestar o auxe yihadista na Azawad. Até o momento a existencia de lazos étnicos e tribais, en ausencia dunha agresión directa yihadista cara aos tuareg e non mediando incentivo algún, baixo forma de recoñecemento internacional da autoproclamada República da Azawad, non inducen de ningún xeito ao MNLA a despregar unha ofensiva contra AQMI.

O futuro de Malí e da rexión enteira preséntase moi incerto pero, mentres tanto non se aclare, vitoriosos fronte ao exército de Malí e seguindo de preto as evolucións da familia yihadista nos límites do seu territorio, os tuareg avanzan lenta pero inexorablemente na construción dun novo Estado na rexión.

Un grupo de combatentes do Movemento Nacional para a Liberación da Azawad posa coa bandeira amazigh (beréber) tras vencer o exército malí © Correo Diplomático

Grazas ás socias e socios editamos un xornal plural

As socias e socios de Praza.gal son esenciais para editarmos cada día un xornal plural. Dende moi pouco a túa achega económica pode axudarnos a soster e ampliar a nosa redacción e, así, a contarmos máis, mellor e sen cancelas.