Foi ao comezo dunha función, nunha xira por A Mancha e Estremadura. Representaban a comedia Anxeliños. Roberto Vidal Bolaño, no papel de Charli Ramos, diríxese ao público berrándolle: “A vida é unha merda; supoño que nisto estaremos de acordo, non?” Axiña interveu a actriz Anabel Gago pedíndolle que falase en castelán, que se non non o entenderían. “Dende logo, haiche xente ben rara…” espetou Bolaño sobre o escenario provocando a gargallada xeneralizada do teatro e engraxando a continuidade do espectáculo. Isto contoumo o actor e autor teatral Rubén Ruibal durante un baile de correos electrónicos. El viuno todo. Estaba alí.

O teatro galego vístese de idioma para ir ao traballo. Leva unha vida enteira da man da lingua que usa. Sofren despeitos en común coa mesma intensidade

O teatro galego vístese de idioma para ir ao traballo. Leva unha vida enteira da man da lingua que usa. Sofren despeitos en común coa mesma intensidade. Coma un matrimonio en paro con fillos que piden vicios inasumibles, cun piso hipotecado e excentricidades así. Hoxe, que o teatro de aquí e o idioma viven días sen gloria, os dous seguen a aferrarse á súa propia vida en parella como querendo soster en pé esa alianza tan complexa de manterse xuntos ata que a morte os separe.

A industria do teatro sabe que ten no galego unha ferramenta de traballo con séculos de garantía e segue a fiarse; crea canda ela. Sen receos. Cando innova faino en galego. E cando sostén a tradición. Cando loita contra a mentira e o estudiado simulacro. Á fin, fai uso do idioma porque ten o vicio dentro. A cultura respira pola lingua. Hai galego na literatura e nas artes plásticas. Na música. No cine. No labirinto dun collage e no sen título dunha abstracción. 

É o teatro un dos compañeiros máis fieis. Porque os complexos morren no escenario e a emoción arranca a pel morta. E o idioma cando mellor se sente é cando está libre

Pero é o teatro un dos compañeiros máis fieis. Porque os complexos morren no escenario e a emoción arranca a pel morta. E o idioma cando mellor se sente é cando está libre. Aí enriba non padece incerteza, non hai ataques frontais contra a súa existencia nin bipolaridades harmónicas; todo o contrario, é protagonista. Sempre asoma. E o público –cunha ollada limpa de prexuízos- consume a obra sabendo que está a ser representada na lingua natural. Coma quen vibra con Rigoletto sen ter idea de italiano ou se deixa atrapar polos xestos –que son palabras- dun mimo. 

Quizais utilizar o galego porque tes esa manía é unha boa idea para escrachear as políticas de negación do idioma que están a aplicar dende a administración

Quizais utilizar o galego porque tes esa manía é unha boa idea para escrachear as políticas de negación do idioma que están a aplicar dende a administración. E o teatro leva decenas de anos padecendo esa fermosa porfía, ese hábito. Deste xeito, con tal costume por estilo, a escena galega loita a favor da normalidade. Con esta teima de confiar cegamente na lingua que o viu nacer o pano segue arriba. Superando os prognósticos da man.

Volvendo á función. Cando a compañía saía do país, aos técnicos de fóra, ás veces, non lles parecía ben que Ruibal e Bolaño falaran entre eles en galego cando montaban escenografía ou iluminación. Un par de maniáticos, pensarían. Haiche xente ben rara.