O 24 de xullo aconteceu un desgraciado accidente ferroviario chegando á nosa benquerida Compostela, que levou por diante a vida de 79 persoas. A xente está doente polo acontecido, pero non queda outra que asumir a dor. A xente rabea e non entende como esa atrocidade puido acontecer. Son moitas as preguntas que se lanzan nas redes sociais envoltas en indignación e rabia, existen culpables, algo fallou, como isto non se evitou, con que dereito se lle arrebata a vida a inocentes, mortes inesperadas de xoves cos seus proxectos vitais aínda sen deseñar. Como esta traxedia puido pasar na nosa terra, tantos mortos, isto foi terrorífico. A xente érguese, desperta, os veciños tíranse ós andéns e rachan a camisa, berran se fai falta, pero móvense e reaccionan. Os bombeiros traballando sen parar, o persoal sanitario e os psicólogos sen acougo, ... e as ringleiras de doantes de sangue agardando a súa quenda, e todos tiñan algo en común, dalo todo sen obrigas, sen recompensa, tan só porque hai que facelo e punto, e este é o auténtico talante dos galegos e galegas.
Esta imaxe percorreu o mundo enteiro, non é máis co reflexo dunha realidade, do que é, foi e será o pobo galego
Esta imaxe percorreu o mundo enteiro, non é máis co reflexo dunha realidade, do que é, foi e será o pobo galego. Cando ós emigrantes galegos se nos pregunta que é o que máis botamos en falta, e dicimos que é a comida, os montes, o mar... non é certo, o que máis se bota en falta cando se está fóra é á xente. Outra sociedade probablemente reaccionaría moi distinto, atusmarían un pouco dende o coche sen baixarse por medo a que unha bomba lles estoupase a eles, e esconderíanse na casa a velo pola televisión, simplemente porque non é a súa obriga, ese non é o seu traballo, non lles pagan por íso, que se encargue quen se teña que encargar.
Nunha ocasión, hai unha ducia de anos, fixen ese mesmo traxecto en tren, Madrid-Santiago de Compostela. Un percorrido de moitas horas onde case sempre coñeces xente moi particular
Nunha ocasión, hai unha ducia de anos, fixen ese mesmo traxecto en tren, Madrid-Santiago de Compostela. Non era un tren de alta velocidade, era un ferruxento tren, con duros asentos de plástico, e onde tiñas que tapar os oídos cando entraba nun túnel polo insoportable do chirrido que facía. Un percorrido de moitas horas onde case sempre coñeces xente moi particular. Nunca esquecerei un señor moi maior, ben pasados os 75. Baixiño, encurvado, moi miúdo, co pelo branco e coa cara moi engurrada, cun traxe gris de tela fina e camisa branca. E cunha maleta. Unha maleta de chapa e madeira, forrada de tela gastada que aparentaba ter a mesma idade do seu propietario. Case cando estábamos a piques de chegar a Compostela, achegueime a falar con el, e deseguida contoume:
- Yo soy un gallego que regreso de Cuba, me fui con 15 años (levantando as cellas e o dedo índice ó mesmo tempo), mi esposa falleció hace un año y he dejado todo en Cuba para regresar, ahora voy a la Junta de Galicia para hablar con Manuel Fraga y pedirle mi pensión-.
Os meus ollos non podían estar máis abertos pola perplexidade dese momento. Cando parou o tren e chegamos a Santiago, ofrecinlle a miña axuda para baixar a maleta e percateime do lixeira que era, non sei que levaría dentro pero non pesaba nin 5 kg, ó mellor ata era esa a mesma maleta que levou cando partiu para o Caribe. Desexeille boa sorte con todo. Vin como se dirixía a coller un taxi, dicíndolle ó taxista: -Lléveme a la Junta de Galicia-. Este personaxe ben puido ser sacado dun dos mellores contos de Castelao, pero non era ficción, era real e tíñao diante de min, na parada do tren de Santiago. Incrible, pero alí estaba, o galego repatriado, a caricatura máis auténtica do emigrante galego chegado dun país rico e poderoso cando o acolleu, e que o mandou de volta á terra onde naceu 60 anos despois. Moitas veces aínda me pregunto que sería deste homiño.
Hai tres días, unhas horas antes da traxedia en Compostela, estaba no metro/tren en Washington DC. Na parada de Metro Center, pareceume escoitar a alguén falar en galego, aínda que moitas veces equivócome e confúndoo co portugués, pero esta vez era inconfundible, e si estaba a escoitar galego. Xusto detrás de min sentaba Carmen e a súa filla Sabrina. Carmen é unha pontevedresa que chegou á capital dos Estados Unidos nada máis e nada menos que hai 37 anos. O seu home chegara un pouco antes con só 13 anos, fillo dun galego emigrante no Brasil. Toda unha vida nos Estados Unidos, aterrando de moi noviños, pero aínda falando galego e sentíndoo, pensando no seu pobo de Campo Lameiro onde se criaran e onde viaxaban cada dous anos para que os seus dous fillos tamén sentisen o mesmo, ou polo menos algo parecido a eles.
Carmen e a súa filla non dubidaron en meter as mans nos bolsos e xuntar entre as dúas esta cantidade, déronme estes cartos, e de seguido empregaron esa frase tan galega; "- Xa mos darás"
As tres iamos cara a Embaixada de España para renovar os pasaportes, e tivemos tempo para falar polo camiño. Carmen explicoume onde podía atopar os mellores queixos e chourizos galegos en Washington e a bo prezo, onde había os mellores aceites de oliva, e ata o turrón e os mazapáns. Díxome que en todo este tempo, nunca votou nada material en falta, porque podía atopar todo aquí. Falar galego con elas pola Pennsylvania Avenue, contándome dos veráns en Galicia e das súas case catro décadas en América, foi algo completamente inesperado na miña visita fugaz á embaixada que planificara na metade dun experimento no laboratorio. Xa na embaixada, a min tocábame pagar 33 dólares polas taxas do pasaporte, non aceptaban a miña tarxeta, só cash, e non tiña dabondo. Carmen e a súa filla non dubidaron en meter as mans nos bolsos e xuntar entre as dúas esta cantidade, déronme estes cartos, e de seguido empregaron esa frase tan galega; "- Xa mos darás". Non me imaxino xamais, americanos ofrecéndolle este diñeiro a alguén que acaban de coñecer no metro, isto tan só me tiña que pasar con galegas. E para maior das miñas sorpresas, a súa filla de 24 anos contoume que acababa de escribir o seu traballo de máster na Universidade de Maryland, titulado An Exploratory Investigation of the Current Linguistic Habitus of the Galician Language onde analiza a situación do galego nas escolas galegas. Isto xa me encandeou dunha maneira irreversible. Atoparme cunha rapaciña americana-galega, nacida en Washington e que sente inquietudes polo uso do galego e abandeira a súa defensa, pareceume abraiante.
Despois de tanta tristura, non nos temos que esquecer que o que sempre perdurará e a mesma actitude dos galegos para afrontar cada momento da vida, ser boa xente alá onde esteamos, e defender o que somos en momentos de menor ou maior dramatismo
O véspera do día da patria galega, eu estaba a rebosar de ledicia polas miñas novas amigas galegas que acababa de coñecer no metro de Washington, cando un par de horas despois de volta ó laboratorio, conecteime a internet e souben da grande traxedia que acababa de acontecer no tren en Compostela. Que paradoxos e contrastes ocorren a moitos mares de por medio. Despois de tanta tristura, non nos temos que esquecer que o que sempre perdurará e a mesma actitude dos galegos para afrontar cada momento da vida, ser boa xente alá onde esteamos, e defender o que somos en momentos de menor ou maior dramatismo. Eu tamén me sinto fachendosa de onde veño e do carácter auténtico da xente da miña terra.
27 de Xullo. Washington DC
