Gramsci para estes nosos tempos (I)

Antonio Gramsci denomina ao seu pensamento político Filosofía da Práctica. É esta, como veremos, unha concepción política de maneira total oposta á imperante na actualidade. A  Filosofía da Práctica considera que o ser humano é un ser comunitario e plástico, que necesita facer en común e crear así cultura material de vida común para vivir. O propio facer común, as ideas que o guían, crea non só a cultura material de vida, os medios de vida, senón a propia antropoloxía subxectiva, individual, as propias necesidades e expectativas de vida do individuo. Esta capacidade de autocrearse, como antropoloxía e como cultura material de vida, mediante a praxe común é o que se denomina a Historicidade humana, que non hai que confundir coa simple diacronía. O pensamento prioritario en consecuencia é a razón práctica, que produce e reproduce a vida; non a razón teórica. A  razón práctica xorde da comunidade material de vida en deliberación consigo mesma a partir da súa experiencia, ou, no longo período histórico no que vivimos, o das loitas de clase, da escisión da comunidade en clases ou grupos enfrontados que deliberan en oposición a partir da súa experiencia particular.

A Filosofía da Práctica non é unha filosofía que considere ter un papel primordial, ontoloxicamente prioritario, elaborado desde fóra ou á marxe da comunidade social e a súa experiencia histórica, á hora de deseñar o proxecto político novo da sociedade. Non é unha filosofía da ciencia que a partir dun saber intelectual forte, e minoritario por especializado, trate de elaborar, mediante investigación sobre a sociedade entendida como obxecto e mediante a prognose ou a proxección a contrario, os obxectivos políticos a propor ao resto da sociedade. Non é tampouco un saber doutrinal filosófico a priori. Para a Filosofía da Práctica, a prioridade está na praxe creadora, autodirixida, dos individuos en comunidade. Os creadores do ethos cultural de vida, ou o que é o mesmo,  os fundadores do Estado, son os traballadores, as produtoras e produtores, os coidadores e coidadoras que  a partir da súa praxe culturalmente organizada, desde a vida cotiá, capilarmente, aluman vida, perpetúan e reproducen a vida humana, radicalmente social, ao reproducir e perpetuar as condicións materiais das que depende. 

Gramsci afirma que un pai de familia pode ser Estado –pode ser considerado “funcionario”– se no seu ámbito de decisión inspira un ethos de vida determinado

Gramsci afirma que un pai de familia pode ser Estado –pode ser considerado “funcionario”– se no seu ámbito de decisión inspira un ethos de vida determinado. E que un pai de familia é lexislador (Cadernos 3 e 14, respectivamente). E reflexionando sobre a Revolución francesa, Gramsci explica como o programa da revolución,  asumido polos xacobinos, non xurdiu da mente da minoría dirixente, senón que xurdiu “dramaticamente” da propia praxe revolucionaria de masas, e da experiencia, expectativas e necesidades novas xurdidas do propio proceso de loita colectivo emprendido pola comunidade popular organizada: historicidade. “Historicidade” implica saber recoñecer que non se pode coñecer cal vai ser o futuro, porque non se poden coñecer as capacidades e proxectos novos que emerxen da praxe organizada do novo suxeito en cernes. É a prioridade ontolóxica da razón práctica concreta sobre a razón teórica. Tanto para hai 800 mil anos como para agora.

A Filosofía da Praxe, polo tanto, non ten un papel de dirección intelectual e de programa. A súa tarefa é facer a paréntese argumentada que incite á organización capilar e ao protagonismo en comunidade da praxe de cada individuo. Unha vez vai xurdindo a praxe organizada desde a nova razón práctica, a nova comunidade de cultura e de vida en cernes, a tarefa da Filosofía da Praxe consiste en ser unha reflexión segunda sobre a mesma, un esforzo por mellorar a autoconsciencia de todo individuo organizado, elaborando sobre a experiencia da nova consciencia que emerxe da praxe organizada,  para axudar ao acordo xeral, para favorecer a insubstituíble, creadora, comunicación e deliberación entre os membros organizados na nova comunidade material de vida en cernes. Comunidade material, cuxa existencia real previa, aínda que sexa en proceso, é a única condición que garante poder deliberar e comunicarse, e que é a verdadeira, única volonté xeral. Porque non existe comunidade de comunicación posible alí onde a comunidade material non existe. A Filosofía da Práctica  é, en resumo, un filosofar praxeolóxico interno ao movemento organizado, que crea o novo ethos. Unha Filosofía da Práctica, no que “da práctica”, segundo expresión feliz dun clásico noso, é xenitivo subxectivo. Fronte ao dualismo suxeito obxecto, este filosofar é axiolóxicamente monista en consecuencia.

Grazas ás socias e socios editamos un xornal plural

As socias e socios de Praza.gal son esenciais para editarmos cada día un xornal plural. Dende moi pouco a túa achega económica pode axudarnos a soster e ampliar a nosa redacción e, así, a contarmos máis, mellor e sen cancelas.