O 5 de febreiro de 1971 a esquerda uruguaia consolidaba a súa maior arela, nacía a Fronte Ampla. Daquela Uruguai naufragaba no mar da máis profunda crise da súa historia e a nación desfacíase en cachizas baixo a feroz bota do autoritarismo. A Fronte Ampla xorde como legado de numerosos intentos de unificación da esquerda e de fabulosas experiencias unitarias plasmadas fundamentalmente no movemento sindical.
Hoxe a devandita fronte conseguiu agrupar no seu seo á inmensa maioría dos sectores transformadores e de esquerdas do país (incluíndo o Movemento de Liberación Nacional–Tupamaros) e alcanzou o poder político. Ese formidable logro, pouco ou nada ten que ver coas “experiencias foquistas” que se acendían por toda América Latina. A esquerda uruguaia en 1971 parecería máis asociábel á Unidade Popular de Chile, aínda que en realidade foi produto dun longo e orixinal proceso de acumulación política. A constitución da Fronte Ampla, é a culminación dun incerto e longo camiño que se remonta, cando menos á década dos anos 30 do século pasado.
A verdadeira esquerda debe procurar a unidade; en base a proxectos concretos, sumados a un arduo traballo de conciencia na base social
O enfrontamento dos sectores progresistas e de esquerda coa ditadura, propiciou a conxunción de forzas para actuar coordinadamente. A verdadeira esquerda debe procurar a unidade; en base a proxectos concretos, sumados a un arduo traballo de conciencia na base social, o que pode permitir reverter a situación de dominación política que exercen determinados poderes fácticos e segmentos hexemónicos. Partindo das anteriores afirmacións gustaríame facer algunhas consideracións referidas á esquerda en Galiza:
1. Hai que definir o ámbito da esquerda no noso país. Que organizacións, colectivos ou persoas están chamadas a participar nunha fronte ampla? Antes de dar unha resposta é preciso ter en conta, como salienta Marta Harnecker, que “a dereita ten demostrado unha gran iniciativa política e usa o seu control das institucións do Estado e a súa influenza económica para impor o novo modelo, servil ao capital financeiro e aos monopolios, precipitando as privatizacións, a desregulamentación laboral e todos os demais aspectos do programa neoliberal. Elabora e pon en práctica, asemade, unha hábil estratexia de fragmentación social, de sobredimensionamento dalgúns movimentos sociais, de fomento do antipartidismo. A esquerda partidaria, en troques, adoita estar á defensiva. Ao limitar o traballo político, agás cativas excepcións, ao uso da institucionalidade vixente, case exclusivamente, é dicer, ao adaptarse aos regulamentos do xogo do inimigo, case que nunca o toma por sorpresa. Caemos no absurdo de aceitar que o calendario das loitas da esquerda o fixe a dereita”. Pois ben, tendo en conta isto mais tamén que o escenario de xogo é un taboleiro chamado capitalismo que é un sistema que privilexia aos grandes poderes económicos, aos donos do gran capital financeiro e dos grandes medios de produción e que se basea na explotación da clase traballadora e da maioría social, e xa que logo resulta bastante simple delimitar quen está no campo da esquerda. O conxunto de organizacións políticas, culturais, sindicais e sociais que loitan pola destrución do sistema capitalista e pola implantación dun novo modelo, que supere a explotación de homes e mulleres, poden considerarse de esquerda.
A esquerda defínese fundamentalmente por ser anticapitalista
Neste sentido, a esquerda defínese fundamentalmente por ser anticapitalista. As posicións políticas que buscan suavizar o capitalismo ou darlle unha face máis humana ou social pero sen atacar os seus alicerces e destruílo, terminan servindo aos intereses da dereita, independentemente de que os seus nomes inclúan palabras como "esquerda","socialista" ou "obreiro".
Isto hai que entendelo con claridade porque é fundamental, sobre todo en momentos de enorme debilidade da esquerda política como o actual. Hai que evitar calquera tipo de pacto (ou achegamento) ás forzas de dereita independentemente do seu tamaño ou influencia, porque ao cabo isto acaba debilitando á propia esquerda.
2. Hai que construír estratexias de acción conxunta e cooperación política. Hai unha infinita cantidade de opcións intermedias entre un “matrimonio para toda a vida” e un “non lle dirixo sequera unhas verbas”. Entendo que moitas organizacións da esquerda en Galiza fan unha énfase desmedida nas súas diferenzas e restan importancia aos puntos que as unen e as loitas en común que deben enfrontar. É claro e evidente que en Galiza a esquerda é diversa e atravesa distintas sensibilidades. A nosa historia recente xerou cando menos dúas vertentes claramente definidas:
a) A esquerda nacionalista soberanista e independentista que conxuga a súa adscrición a un programa socialista en Galiza e que loita pola construción nacional do pobo galego.
b) A esquerda socialista e comunista de raizame republicana que reivindica Galiza como parte dun Estado federal español, socialista e republicano, pero que podería chegar a aceitar o dereito de autodeterminación dos pobos e nacións.
Hai unha serie de opcións alternativas entre este posible "matrimonio feliz" e o "somos tan diferentes que nin sequera conversamos"
É absurdo pretender que estas dúas vertentes se fundan por completo nun proxecto común porque as diferenzas entre as devanditas tradicións non son superficiais e incumben á identidade propia das organizacións. Porén hai unha serie de opcións alternativas entre este posible "matrimonio feliz" e o "somos tan diferentes que nin sequera conversamos".
É como na vida, entre casar para toda a vida e non falarse, hai miles de opcións intermedias, que pasan por ser amigos, amantes, amantes ocasionais, coñecidos que coinciden en ocasións e unha ampla gama de posibilidades.
Desde esta perspectiva hai asuntos como a loita pola defensa dos dereitos básicos dos traballadores e traballadoras ou a defensa sen concesións da educación e sanidade públicas e gratuítas, que deberían convocar a acción común e organizada de todas estas forzas. Incluíndo a necesidade de saír das sedes e locais para baixar á rúa e intentar organizar a amplos sectores populares da sociedade civil, evidentemente descontentos como se comprobou nas multitudinarias manifestacións do 15M.
Pódense e de feito débense construír pontes e tecer redes de acción unitaria puntual (ou estábel) entre toda a esquerda
Pódense e de feito débense construír pontes e tecer redes de acción unitaria puntual (ou estábel) entre toda a esquerda ante o asoballamento e aldraxe que sofren amplos sectores populares. Para iso, as organizacións deberían improvisar menos e deseñar unha estratexia clara de acordos que delimite con quen se xera unha posibilidade de unidade de acción (en función aos diferentes temas específicos) e con quen existe unha maior afinidade que poida permitir camiñar -no futuro- cara a unha confluencia orgánica.
Persoalmente, creo que avanzaríamos moito máis no futuro se, ante a atomización da esquerda, no canto de expornos da noite para a mañá unha coalición electoral -que non termina de concretarse- construísemos un camiño de coincidencia especifica nas diferentes loitas e mobilizacións nas rúas, fábricas, centros de ensino, universidades… que nos conduza a unha unidade concreta de acción. (Esas experiencias unitarias terminarán axudando a consolidar unha alternativa converxente tamén no campo electoral)
3. Non centrarnos só nun electoralismo ermo. A esquerda, como non posúe millóns de euros para facer campañas, terá maiores opcións electorais se primeiro derrote á dereita coa mobilización na rúa. Opino que a participación nas eleccións é moi importante, porén nas actuais democracias de baixa intensidade pode resultar desalentador e consumir esforzos que se poderían dedicar á mobilización e axitación social. No entanto semella que a máxima aspiración de moitas das agrupacións da mal chamada esquerda política, é colocar algún deputado no congreso ou no parlamento galego, institucións de cartón que, en última instancia, terminan pervertendo a vontade popular e servindo claramente aos intereses do establishment.
Resulta lamentábel ver como certas formacións de esquerda, lonxe de desenvolver e ganduxar un traballo de contacto e de unidade cotiá, entran no desespero e ultiman detalles de alianzas amarradas por un pelo, días antes das eleccións, discutindo basicamente quen irá primeiro nas listas e para quen computarán os votos antes que calquera tipo de cuestións programáticas.
O escenario de construción da unidade debe ser a rúa e a mobilización e non só as urnas
En todo caso, o escenario de construción da unidade debe ser a rúa e a mobilización e non só as urnas (sen restarlle importancia a devandita cuestión electoral). Débese priorizar un traballo asembleario en barrios, vilas e comarcas de Galiza, antes de tratar só de coar algún que outro deputado ou concelleiro que, en definitiva, nada cambian senón que se inseren no armazón institucional e (como ten demostrado a experiencia do bipartito PSdeG–BNG ) terminan xustificando a engrenaxe do propio sistema (especialmente cando non hai detrás unha organización ou movimento social forte dándolle soporte aos represententes públicos).
Antes de unir a esquerda hai que construíla de xeito horizontal, desde a base
Por iso hoxe en Galiza, os que dalgún xeito cremos nun proxecto transformador e militamos na esquerda consecuente, deberiamos pensar que antes de unir a esquerda hai que construíla de xeito horizontal, desde a base, e é nese traballo e esa loita onde os que rexeitamos o capitalismo, o imperialismo e o chovinismo español, independentemente das nosas diferenzas, podemos atoparnos. Creo que ese debe ser o camiño para a construción dunha Fronte Ampla en Galiza.
