Poucas veces acontece que un país consiga xerar tanta esperanza e expectación como Brasil nos últimos tempos, xa non só para quen o habita, senón para unha comunidade internacional desexosa de novas conquistas en mercados menos saturados que os actuais. No entanto, para quen é brasileiro as conquistas son as internas, e as últimas décadas están sendo un devalar de mudanzas para eles co desafío de construír un país novo onde vivir, menos desigual e máis democrático.
Para quen é brasileiro as conquistas son as internas, e as últimas décadas están sendo un devalar de mudanzas para eles co desafío de construír un país novo onde vivir, menos desigual e máis democrático
Un dos elementos estratéxicos de todas as actuacións encamiñadas a solucionar o seu problema fundamental, o desenvolvemento económico, foi a de dotarse dun estado fortemente activista na loita pola xustiza social e a redistribución da renda, principios recollidos na Constitución Federal de 1988 e onde se recoñece a dimensión social do desenvolvemento como parte inseparable dun proceso de crecemento económico.
Neste cadro, e dende o ascenso do PT ao poder en 2003, puxéronse en marcha medidas de transferencia de renda capaces de sacar da pobreza a unha parte importante da sociedade, nacendo así a chamada Clase C -unha nova clase media- que supera na actualidade o 50 % da poboación e que sostén unha boa parte da demanda interna do país.
Dende o ascenso do PT ao poder en 2003, puxéronse en marcha medidas de transferencia de renda capaces de sacar da pobreza a unha parte importante da sociedade, nacendo así a chamada Clase C -unha nova clase media-
Ese fito, posible grazas a Programas como o Bolsa Familia emprendido por Lula da Silva, ou o actual Plan Brasil sen miseria do actual Goberno, supón un pulo importante no proceso de transformación social nun contexto amparado pola creación de estruturas institucionais e de deseño de políticas proteccionistas da industria nacional que dan conta do crecemento económico que apuntalou ata agora os avances do país, e permiten falar do Brasil coma unha realidade presente dentro do panorama económico global. Hoxendía o país forma parte do grupo de potencias mundiais e a súa evolución económica semella imparable.
Con todo, comprendendo os éxitos, tamén as dificultades, e cumprindo moitos dos obxectivos de crecemento en termos macro, o desenvolvemento económico e social do Brasil e as melloras na calidade de vida da súa sociedade, demoran, tal vez, máis do esperado, chegando a entreverse unha relaxación nos obxectivos sociais iniciais en virtude doutros de carácter máis mercantilista.
As melloras na calidade de vida da súa sociedade, demoran, tal vez, máis do esperado, chegando a entreverse unha relaxación nos obxectivos sociais iniciais en virtude doutros de carácter máis mercantilista
A creación dun Estado de Benestar - que agora en Europa destruímos coa inconsciencia de quen pensa que foi doado acadalo – non parece ser máis un obxectivo prioritario para o goberno brasileiro, a sabendas que o único camiño posible para un crecemento sostible é mediante a eliminación das enormes desigualdades sociais, e isto non se consegue só con políticas asistencialistas que fomenten o servilismo, senón a través de melloras en Educación e Sanidade públicas: principais deficiencias do país, xunto coa grande inseguridade cidadá derivada de todos os desequilibrios sociais.
Daquela, o Brasil actual, as súas políticas, e a sociedade que aspiran a ser, non están exentos de críticas a pesar da boa sona dada pola prensa e a comunidade política mundiais, preocupadas especialmente en dar visións positivas e non contrariar a un país con aspiracións de potencia e posuidor dun mercado interno dos máis atractivos.
O Estado brasileiro metido na voráxine do capitalismo mundial, das dinámicas financeiras, e dos propios axustes fiscais, está esquecendo os valores sociais primixenios de protección universal das clases máis desfavorecidas
Así, o Estado brasileiro metido na voráxine do capitalismo mundial, das dinámicas financeiras, e dos propios axustes fiscais, está esquecendo os valores sociais primixenios de protección universal das clases máis desfavorecidas, creando un modelo cívico, regresivo, onde os dereitos sociais individuais priman - e ademais son premiados- sobre os colectivos. Isto tradúcese nunha atmosfera onde a sociedade asume de maneira relativamente tranquila que a Sanidade e a Educación teñen máis calidade cando son ofertadas por provedores privados. O calado destas ideas fomenta aínda máis o consumismo e vai configurando unha nova organización das cidades entorno a un modelo de consumo que afianza aínda máis as diferenzas.
De continuar con esta lóxica, Brasil non conseguirá fuxir da herdanza de modelo de Estado corporativista e asistencialista que simplemente crea novos consumidores para o sistema – contribuíndo, si, ao crecemento dun mercado interno tractor, pero insuficiente a longo prazo para establecer alicerces sólidos que permitan ás persoas que saen dunha situación de pobreza aspirar a algo máis que dispoñer de maior capacidade de compra.
Daquela, esta devandita Clase C terá complicada unha mellora real e sostida da súa calidade de vida sen un Estado activo que cree mecanismos reais de protección social e elimine dende a orixe o problema, provocando o necesario e verdadeiro cambio social e cultural – o certo é que isto, concretamente, non semella estar pasando aínda no Brasil. E este cambio, de non producirse, fará que os cimentos do seu crecemento e os fitos acadados nas últimas décadas non servisen finalmente para afianzar ningún patrón de desenvolvemento de futuro.
Os protestos iniciados o pasado ano albiscan un tímido cambio de tendencia e unha toma de conciencia por parte da sociedade civil na reivindicación de vellos dereitos universais propios dun Estado protector
Entón, a pregunta de cara onde vai agora o Brasil, non parece ter respostas unánimes. O que si aparenta ser un feito claro é que os protestos iniciados o pasado ano albiscan un tímido cambio de tendencia e unha toma de conciencia por parte da sociedade civil na reivindicación de vellos dereitos universais propios dun Estado protector, pero falta moito para saber o seu alcance e se conseguen consolidar un rumbo novo.
