José Ramón Gómez Besteiro ten unha axenda inzada de actos, case frenética. O secretario xeral do PSdeG vive as súas derradeiras semanas como presidente da Deputación de Lugo mentres transita pola primeira gran campaña electoral á fronte dun partido que afronta un escenario complexo. Besteiro agarda que a cidadanía teña en conta a "capacidade" dos socialistas para xestionar e "xerar consensos" e lles outorgue o protagonismo no "cambio" que, augura, comezará nunhas eleccións municipais nas que, advirte, a "responsabilidade" da militancia socialista aumenta, porque foi a que elixiu as persoas candidatas. Coa vista posta nas elecións galegas de 2016 o lucense cre que a imaxe de Feijóo como "gran xestor" está a esvaer e esfórzase en trasladar que "a esquerda" ten mellores ferramentas que a dereita para mellorar a vida cidadá.
Non é, nin moito menos, a súa primeira campaña electoral pero si a primeira como secretario xeral que o obriga a estar tan pegado ao territorio, como a leva?
Non é un fenómeno estraño para min. Eu nacín no mundo municipal e estou familiarizado con estas campañas, que son as máis próximas. A min as campañas municipais gústanme moito.
Que sensacións está tendo? Son realidades distintas e non é o mesmo un mitin na Coruña que un encontro coa veciñanza no rural, por exemplo...
O mellor encontro é o persoal cun veciño cando lle entregas o noso programa e a nosa papeleta de voto. O ambiente é moito mellor que o de hai catro anos. Hai catro anos houbo xente benintencionada que lle votou ao PP pensando que era a solución á crise económica e agora perciben que o que trasladou o PP dende os seus concellos foi pobreza e, en moitas cidades e vilas nas que tivo maiorías absolutas, o que perciben os veciños é que lles deron as costas. Agora tamén hai un ambiente de crise económica e social e iso tamén condiciona a política, pero a percepción é mellor.
Semella que imos cara a un contexto sen maiorías absolutas e, ante isto, o PP asegura que non cabe estabilidade dos gobernos locais se non hai unha maioría absoluta súa...
"Se a estabilidade é a que trouxo o PP en 2011, eu non a quero; xa sabemos en que acabou en Santiago, A Coruña ou Ferrol"
Se é a estabilidade que trouxo o PP en 2011, eu non a quero. A estabilidade e as maiorías de 2011 como as de Ferrol, Santiago e A Coruña xa sabemos en que acabaron: en Santiago, tres alcaldes en catro anos, na Coruña unha situación económica crítica e en Ferrol, un paradigma de deterioro industrial, comercial, económico e demográfico. Pedir unha estabilidade agora cando non aproveitaron esas maiorías é facer un brinde ao sol. A cidadanía xa sabe que os alcaldes e alcaldesas do PP o que fixeron foi atender as peticións que lles enviaban dende Madrid e Santiago, non se sacrificaron cos cidadáns e o que trasladaron foi recortes e sufrimento. O PP está moi acostumado a pedir sacrificios que eles non están dispostos a facer, e nestes catro anos quedou acreditado que na súa contabilidade non xogou limpo dende as súas orixes. Non é que o digan outros partidos, é que o di a Audiencia Nacional. As estabilidades hai que demostralas, tiveron catro anos e vimos o que vimos. Nós defendemos os concellos, a rede para manter a estrutura institucional de protección.
Que marxe de manobra teñen os concellos nese ámbito? A reforma local constrinxe moito as súas competencias...
Todas, se se queren. Por exemplo, nas fusións: non é un fenómeno que se poida dar agora, sempre se puido producir. Onde funcionan? Onde son sentidas e responden a unha convivencia histórica en común. Cando son artificiais, non funcionan. Eu por iso son moi duro co discurso das fusións que ás veces vén adecuadamente envolto. O que persegue o PP é destruír a vida municipal, que é o que permite ao cidadán facer política. Como se pode recuperar? Vémolo tamén en que os concellos son os que mellores resultados presentan en canto á débeda. Catro anos despois, quen presentan as contas máis solventes son os concellos, aínda que a Xunta apertou para que non teñan marxe de manobra. As grandes proezas contables fannas os concellos e, a partir de aí, son quen de chegar a relacións con outros para aforrar en maquinaria, para organizar obradoiros de emprego conxuntos, para compartir asistentes sociais, técnicos...
Todas esas cousas dependen, en última instancia, de quen goberne. Reflexionou o PSdeG como pode relacionarse co resto de forzas, aínda que non haxa unha directriz a nivel galego como en anteriores municipais?
"Se hai unha forza capaz de xerar consensos nun goberno municipal, ese é o Partido Socialista"
Se hai unha forza capaz de xerar consensos en torno a un goberno municipal, esa é o Partido Socialista. Témolo demostrado, eu mesmo demostrei durante oito anos que somos quen de manter unha institución cun contrato público coa cidadanía sen renunciar a facer política e dun xeito baseado no consenso e na máis exquisita tolerancia. Hai alternativas e sorprende que Feijóo, que hai dous meses dicía que nada de pactos, agora mándalles mensaxes a forzas como Ciudadanos, que parece que vai ser unha mera muleta do PP, porque a cidadanía aínda non identifica que valores representan. O posible cambio vaino protagonizar o PSdeG e eu creo que é bo que sexa así, porque os vindeiros catro anos van requirir dun partido con estabilidade estrutural e antecedentes que garantan un certo oficio.
Ve posibilidade de entendemento coas candidaturas coñecidas como “mareas”? Hai moitos focos postos en dous escenarios: A Coruña e Santiago...
Dende o meu punto de vista e dun xeito absolutamente respectuoso, creo que necesitan doses de madurez política para chegar a un goberno dunha cidade importante. Esas doses de madurez teñen que chegar canto antes, por iso falo de oficio. Xestionar unha cidade é máis que pasar de palabras a feitos, significa ter unha vontade clara de entendemento, unha progresión cara ao consenso que eu hoxe non lles acabo de ver. Sempre lembro que en Santiago, durante 25 anos gobernou o Partido Socialista e houbo unha evolución moi positiva no que representaba. Non era só a capital de Galicia, senón unha cidade que se puña por riba dos eternos conflitos entre A Coruña e Vigo, que se puña ao servizo do país, que tendía unha man cara á Galicia interior... E iso tamén é importante. Se queremos construír un discurso de país, coidamos que se constrúe dende os concellos. Neses vinte e cinco anos houbo dous alcaldes e agora, en catro anos, hai tres. A situación foi esperpéntica. E iso reconstrúese cunha visión dunha cidade internacional que implica doses de tolerancia e imaxinación alén dunha visión puramente reducionista de Santiago.
As vitorias electorais teñen moitos pais e moitas nais pero as derrotas, menos. Que responsabilidade terá a dirección do PSdeG nos resultados do domingo, sexan cales sexan?
"Noutros momentos a dirección elixía os candidatos e agora faino a militancia, que non pode aceptar o dereito pero non a responsabilidade, non tería sentido"
Sempre hai responsabilidade, pero tamén digo o que dicía hai un ano. No tocante aos resultados electorais hai un feito diferencial: o PSdeG deulle voz á militancia e quitoulla á dirección. As primarias son unha moeda que por unha cara teñen un dereito e pola outra, o deber. Se non somos quen de transcender cara a ese apartado do deber estaremos minusvalorando as primarias, que son elección e decisión e, polo tanto, responsabilidade. Noutros momentos a dirección tiña a capacidade de elixir os candidatos, e agora transcendeu cara á militancia. O secretario xeral ten responsabilidade? Coma sempre, pero hai un procedemento distinto. O secretario xeral non elixe os candidatos. Significa que non defendo os candiddatos? Non, eu defendo a todos os candidatos que saíron da decisión dos militantes, que non poden aceptar o dereito pero non o deber. Non tería sentido.
Estará máis socializada a responsabilidade, polo tanto?
Así ten que ser. Un partido, cunha determinada cultura de moitos anos, deu un salto que eu comparto, porque vai cos tempos que nos toca vivir. Pero neste momento ao militante facíaselle unha pregunta: “a quen queres de candidato, non para ti, senón para toda a sociedade?”. E votaron. Eu apoio a todos os candidatos, pero a translación da responsabilidade é evidente. Senón, o proceso non serviría para nada.
Nesta campaña tamén se fala moito de tribunais, de sumario, de imputacións... Cre que lles pasará factura, a vostedes e aos partidos en xeral? Non cre que a cidadanía xa está farta?
Probablemente, si. Pero tamén, despois de todos estes anos, a cidadanía interiorizou perfectamente onde hai persoas que meteron a man no caixón e onde non. Alén das imputacións. Estamos nun momento en que cuestións puramente administrativas dan un salto ao penal de maneira sorprendente, pero a cidadanía percibe onde hai 'tomate' e onde non. Isto pode parecer simplista, pero non o é. A cidadanía sabe que, cando Mariano Rajoy lle manda un SMS a Bárcenas dicindo “Luis, sé fuerte”, non é porque estivese facendo unha etapa pirenaica do Tour [ri]. Saben a que se refiren. Iso é así. Pódese enganar á cidadanía, pero sabe cando un candidato ou un alcalde deu un salto cara a outro tipo de vida. A cidadanía distingue máis que hai catro anos.
Vinculado con isto, o PP di que ou marcha o candidato do PSdeG en Caldas de Reis, ou marcha Besteiro...
"O Partido Socialista ten un criterio, ningún socialista sentará no banco dos acusados séndoo; onde está o código ético do PP?"
É curioso. O PP ten unha obsesión co código ético do Partido Socialista, pero non tanto con teren eles un. Eu sempre lles pregunto aos xornalistas: díganme cal é o código ético do PP. E non saben que dicir. Cando os xornalistas que están metidos na información non son quen de identificar o criterio do PP, é que non o teñen. Que se apliquen eles o conto, que fagan un código ético, digan como actuarían e despois, lle reprochen o que queiran ao PSdeG. O Partido Socialista ten un criterio, pode gustar ou non, pero cúmprese, e é que ningún socialista sentará no banco dos acusados sendo socialista. Onde está o código ético do PP? Coma sempre, están dispostos a esixirllles aos demais o que eles non están dispostos a cumprir. É o que fixeron estes anos: piden contención salarial, que os cidadáns aturen as subas de prezos, pero eles non se aplican o conto. Como se vai aplicar contención salarial alguén que recibe un sobresoldo?
Pensa que o que aconteceu no Concello da Coruña nestes anos é, como di Feijóo, “non sei que dun ordenador” e nada máis?
Iso contéstase claramente co de Caldas, que sabemos o que hai e cremos como vai acabar, en nada. Sorpréndeme que nisto do ordenador o PP non sexa máis explícito a respecto das actividades nas que estaban estas persoas. Pero, coñecendo a Feijóo, seguramente haberá algo máis en todo iso. Dígoo porque Feijóo, que leva seis anos, segue con permanentes referencias ao bipartito. Pero xa leva o dobre do que estivo o bipartito e aínda non é quen de presentar resultados. Feijóo, cada vez a ollos de máis galegos, aparece como un bluf político. Por tras del non hai nada.
Un dos obxectivos de Feijóo é, precisamente, a Deputación de Lugo, que pase o que pase cambiará de persoa que a presida. Como ve o panorama cara ao mantemento ou non desta institución tras as eleccións?
"O PSdeG vai seguir na Deputación de Lugo, onde cumprimos o compromiso que establecemos as dúas forzas políticas"
Véxoo ben. Penso que o Partido Socialista vai seguir na Deputación de Lugo. A preocupación que ten agora o PP é que tamén poden perder a de Pontevedra, e non me estraña, porque parece que nos úitimos anos se dedicou máis ao fútbol que a outra cousa. Teño confianza, porque en Lugo cumprimos o compromiso político que establecemos as dúas forzas políticas.Vimos de presentar un certificado de que na Deputación non queda débeda financeira, débeda cero. Efectivamente, a esquerda xestiona mellor que o PP, porque o facemos mellor e porque cremos no público. E cando alguén cre no público, deféndeo.
Na esquerda hai unha discusión que eu tento asentar con forza: nos orzamentos o problema non está tanto no concepto histórico da esquerda de que está ben endebedarse. A débeda pódese utilizar como instrumento político para investir, non para gasto corrente, como fai a Xunta. A responsabilidade nas contas públicas, priorizando, é a mellor garantía de que o sistema é sostible, que é o que a dereita sempre tenta cuestionar. Somos quen de garantir unha forma distinta de facer política e de amosar o que xa diciamos hai trinta anos: que en Suecia nas eleccións se falaba con orzamentos na man. Esta é a mellor proba de que a esquerda é sostible no goberno. Os concellos do PP non son quen de soportar a súa solvencia: deterioran servizos públicos, acuden excesivamente aos servizos privados... Imos demostrar que xestionamos mellor os concellos, que é unha marca do PSdeG.
