Un sabor. Un tecido. Un simple arrecendo. Mesmo o particular fulgor dunha raiola a unha hora concreta do día. Hai ben de cousas que nos transportan ao pasado. Pero se hai algo que dispara as nosas lembranzas coma un máxico resorte interdimensional é a música. Esa cousa de meigas

Un sabor. Un tecido. Un simple arrecendo. Mesmo o particular fulgor dunha raiola a unha hora concreta do día. Hai ben de cousas que nos transportan ao pasado. Pero se hai algo que dispara as nosas lembranzas coma un máxico resorte interdimensional é a música. Esa cousa de meigas. É sentir os primeiros acordes dunha canción que levas anos sen escoitar e transportarte a un instante concreto do pasado no que estaba a soar. Ao preciso momento, carregado dos mesmos detalles sensitivos. Unha viaxe temporal tan intensa no sensorial que case semella real. Como pode ser? Un simple feixe de ondas que fan vibrar as partículas do aire ao teu redor acadan o poder fantástico da cabina do Dr. Who. Do Delorean de Doc. Da Máquina do Tempo de H.G. Wells. 

O certo é que ciencia ten estudado e explicado o fenómeno en máis dunha ocasión. Disque tendemos a escoitar música nos momentos nos que estamos máis relaxados e menos concentrados, o estado ideal no que o cerebro adoita evocar lembranzas involuntarias. Na mitoloxía grega os homes gostaban de arrodear a Orfeo, fillo de Calíope, para escoitar a música que saía da súa lira de nove cordas e así poder descansar a alma. Vaia. Descansar a alma. Logo algo disto xa debían intuír os antigos helenos. Un fenómeno semellante adoita acontecer con boa parte dos maiores con demencia ante unha música, que, literalmente, se torna na prezada chave que abre portas de lembranzas perdidas. Moitos non recordan o seu propio nome nen o dos seus seres máis queridos pero son perfectamente capaces de cantaruxar íntegros os longos versos de cancións que levan décadas sen escoitar. Máis unha vez, o poder evocador da música en todo o seu esplendor.

Esta mesma sensación foi a que me invadiu ao escoitar a versión de O Gato que fai a Orquestra Bravú Xangai en Os saxofóns de Occidente, o seu atemporal álbum de debut

Esta mesma sensación foi a que me invadiu ao escoitar a versión de O Gato que fai a Orquestra Bravú Xangai en Os saxofóns de Occidente, o seu atemporal álbum de debut. O arremedo do clásico popular inmortalizado na rouca voz de Fito Domínguez rachou sen contemplacións o meu espazo-tempo e vinme de súpeto a min mesmo en 1984 lendo Asterix en Bretaña, camiño do Bierzo a visitar os meus avós, no asento de atrás dun Ford Taunus no que soaba, entre casetes de chistes de Farruco, Mocedades, Fuxan os Ventos e Carlos Gardel, a tráxica historia do gato metido nun saco camiño da terra da Laxe d’A Roda. Vai ser que a chave ao inconsciente era a música e non a psicanálise, amigo Sigmund.

É obvio que a enerxía do noso querido ciclón de forza 7 de Monte Alto enchoupa cada un dos sucos do disco pero o resultado no seu conxunto non deixa de ser absolutamente coral

Coas skatalíticas Vigocoruñenta, Ilha de Tambo ou Irmandinho pásame outro tanto, só que a aterraxe sensorial acontece unha década despois, a mediados dos 90s. Véxome a min mesmo voltando de mercar o Avante Toda! de Diplomáticos de Monte Alto e sentindo como coas primeiras escoitas vaise esvaecendo o complexo de inferioridade que tiña a miña xeración con boa parte das propostas musicais chegadas doutras latitudes. Un disco que foi, ao meu ver, o cumio dun movemento e unha época que puxo os alicerces sobre os que se constrúe a escena actual. Modernidade e tradición. Tradición e modernidade.

Esta infinda riqueza materialízase nunha lista interminable de estilos que fan do longuísimo -18 temas- Os Saxofóns de Occidente un amplo catálogo de músicas contemporáneas ao que tecnicamente poucas bandas poden aspirar

I é que ese anos non podían ser máis emocionantes no musical. Nunha cidade coma Compostela podías ver -na mesma semana- a NARF un mércores na Borriquita de Belém, a Fugazi un xoves no Número K, a Mano Negra nun concerto sorpresa na NASA o venres e a Heredeiros da Crus o sábado nas festas de Meixonfrío. Eran tempos de Xabarín Club e desa sorte de grunge galego -Fernando Fernández Rego dixit- que respondía ao nome de Bravú. Da radical modernidade de Skornabois e da refrescante fusión de Xenreira. Dos primeiros pasos do rap en galego -despois do simulacro de Charly Jay- da man da Fundación Crú e 5 Talegos. Do redescubrimento da regueifa coma as nosas batallas de galos patrias. E por riba de todo este rebumbio, no cumio da pirámide de referentes, unha voz sobresaía. A dun jicho de Monte-Alto de formación clásica e discurso tan vehemente coma coherente no que moitos vimos o faro que iluminaba o roteiro co que chegar a Capetón. 

Esta forza centrífuga no formal nada ten que ver cos excesos da monotonía globalizadora de boa parte da música actual e a súa proposta nunca chega a desencaixar a roda do eixo identitario, comunitario e trouleiro -a festa somos nós- no que abrollou o proxecto

Con todo, non é a Orquestra Bravú Xangai “a banda de”, nen moito menos. É obvio que a enerxía do noso querido ciclón de forza 7 de Monte Alto enchoupa cada un dos sucos do disco pero o resultado no seu conxunto non deixa de ser absolutamente coral. Unha sinfonía onde cada integrante do combo aporta un anaco do seu propio ADN. A pluralidade de estilos e de temáticas, de instrumentos e de voces, pintan unha policromía dunha complexidade imposible de abarcar por unha soa mente por moi arroutada e pangalaica que sexa. Esta infinda riqueza materialízase nunha lista interminable de estilos que fan do longuísimo -18 temas- Os Saxofóns de Occidente un amplo catálogo de músicas contemporáneas ao que tecnicamente poucas bandas poden aspirar: do canto de taberna do Alalá do Sol á rumba catalana de Dous quereres, do punk ramoniano de Matadoiro á cumbia batuqueira da Grelocúmbia, do -moi moi moi Boedista- bolero de Orçám ao ateniense rebético de Για σένα μαυρομάτα. Unha travesía musical case planetaria que non distingue altitudes nen lonxitudes nunha aventura que tanto nos pode lanzar en paracaídas nos Cárpatos da Fanfare Ciocârlia coma nos Balcáns da No Smoking Orchestra de Emir Kusturica ou desembarcar no mar das Caraíbas dos Skatalites e Desmond Dekker.

En palabras do propio Xurxo Souto no seu recente libro Somos un Pobo de Artistas. O Método Luisa Villalta, “a música como catalizadora de encontro, coa complicidade dunha contorna onde a forza da vida está a berrar: emoción"

Este mirar cara fóra e esta vocación universal sintoniza perfectamente co propio nome da banda, Xangai, nome do tren que levaba aos emigrantes galegos a Cataluña, e mesmo coa feliz escolla da normativa empregada pola banda, a do galego universal. Porén, esta forza centrífuga no formal nada ten que ver cos excesos da monotonía globalizadora de boa parte da música actual e a súa proposta nunca chega a desencaixar a roda do eixo identitario, comunitario e trouleiro -a festa somos nós- no que abrollou o proxecto. En palabras do propio Xurxo Souto no seu recente libro Somos un Pobo de Artistas. O Método Luisa Villalta, “a música como catalizadora de encontro, coa complicidade dunha contorna onde a forza da vida está a berrar: emoción”

Capítulo aparte merece o talento e versatilidade duns músicos aos que lles podes botar o que queiras. Unha formación integrada por músicos con miles de quilómetros de oficio acumulado en bandas coma Os Papaqueixos, O Jarbanzo Neghro, Brassica Rapa ou a Magnifique Bande dos Homes Sen Medo. E Diplomáticos, claro. A fin de contas, os nosos Traveling Wilburys patrios

Capítulo aparte merece o talento e versatilidade duns músicos -rexistrados con mestría polo enorme, literal e tecnicamente, Tomás Ageitos- aos que lles podes botar o que queiras. Capaces tanto de adentrarse no máis elaborado funk souleiro de Ua! coma de facer unha versión tropical -rabuñando o tropicalismo- do Irmaus de Fuxan os Vento. Unha complexa maquinaria da que fan parte nove engrenaxes tan xenerosamente engraxados que se desenvolven coa mesma destreza facendo un pasarrúas pola zona vella da Coruña coma acompañando a unha populosa arousana ou repartindo tralla e arroutada nos escenarios dos grandes festivais do País. É por iso que as Xangai veñen ser a maior superbanda do País, sen discusión. Unha formación integrada por músicos con miles de quilómetros de oficio acumulado en bandas coma Os Papaqueixos, O Jarbanzo Neghro, Brassica Rapa ou a Magnifique Bande dos Homes Sen Medo. E Diplomáticos, claro. A fin de contas, os nosos Traveling Wilburys patrios.