Xuíces para a Democracia é a organización que aglutina boa parte dos xuíces e xuízas situados no ámbito do progresismo. Xermán Varela, covoceiro da asociación en Galicia, observa con preocupación os acontecementos que, nos últimos tempos, están a suceder vinculados á Xustiza e que ocupan grandes titulares, o último, o ataque do Goberno local de Santiago, no que 10 dos 13 edís están imputados, contra a xuíza Ana López Suevos, á que lle achacan un intento de "persecución política". Sen entrar "en casos concretos", Xuíces para a Democracia tamén lamenta actitudes prodecentes da propia xudicatura: "a retransmisión en directo dunha instrución non só non serve para nada, non só pode prexudicar a propia instrución, senón que afecta a principios fundamentais", exemplifica.

A política está nos xulgados en demasiadas ocasións?
Cando dicimos que se mesturan xustiza e política referímonos a fenómenos distintos. Nos estados constitucionais, segundo a cidadanía vai adquirindo maior conciencia dos seus dereitos, prodúcese a necesidade de que os xuíces entremos en valoracións que van alén da aplicación automática da lei. Por outra banda, a xente é máis consciente de utilizar os recursos xudiciais. Isto, en si mesmo, non é negativo, pero utilizamos a mesma expresión de "politización" para referirnos á constante presentación de querelas e uso do recurso penal para dar resposta a decisións que nos disgustan. Iso sería negativo. Aumentou a  conciencia contra prácticas que antes tiñan unha certa tolerancia. Isto quere dicir que todos os casos son positivos? Non necesariamente, porque hai veces nas que se produce unha utilización terxiversadora das insitucións xudiciais.

Abusaron os partidos da figura da imputación? Utilizárona como arma arreboladiza con demasiada frecuencia?

"Unha persoa absolvida pode ter responsabilidades políticas"

O primeiro que deberíamos facer é deslindar o ámbito da responsabilidade política da penal. Son ámbitos diferentes; que alguén estea imputado o único que quere dicir é que está sendo investigado e ten dereito a defenderse, ten dereito a que a xustiza o trate como persoa inocente. Non ten nada que ver coa responsabilidade política, nin nun sentido nin noutro. Non necesariamente ten que ter responsabilidade política, haberá que valorar os feitos que se lle imputan e a solidez dos indicios. Isto non quere dicir, tampouco, que ata que non estea condenado non teña responsabilidade política, mesmo unha persoa absolvida pode tela. Porque os feitos poden non ser imputables penalmente pero pode existir esa responsabilidade, que é moito máis ampla que a penal. Pode non ser responsable do que sucedeu, pero que as persoas designadas por el fixeron algo que non debían. Ou se poden dar supostos de prescrición, cando non procede perseguir penalmente, pero o feito sucedeu ea responsabilidade penal prescribe, pero a política, non. Por exemplo, que unha persoa deixase de declarar cartos a Facenda nunha cantidade importante non pode quere dicir que siga exercendo a súa responsabilidade política como se non pasase nada.

A voceira do goberno de Santiago acusa a xuíza Ana López Suevos de facer política dende a xustiza tras a imputación da Xunta de Goberno Local, como o interpretan?

"As declaracións do Goberno de Santiago son insultantes e sen dignidade ética, quen as fixo debería dimitir"

As declaracións da Xunta de Goberno de Santiago son insultantes, son absolutamente infundadas e deixan en moi mal lugar a dignidade ética das persoas que as realizaron. Un dos motivos fundacionais de Xuíces para Democracia é promover a crítica pública e o debate público sobre toda actuación xudicial, porque a cidadanía ten que debater o que dicimos e o que valoramos e as nosas decisións deben ser debatidas nunha democracia. Pero o que fixo a Xunta de Goberno de Compostela non ten nada que ver cunha crítica ou cun debate, foi atacar unha persoa, imputándolle comportamentos que nada teñen que ver cos feitos que sucederon. O único que fixo a nosa compañeira, unha excelente profesional con gran conciencia social, foi limitarse a admitir a trámite unha denuncia da Fiscalía e comunicarllo ás persoas que están sendo denunciadas, que se queren, poden defenderse. Non fixo nada máis, non tivo que adoptar ningunha decisión. Polo tanto, isto é un capricho da Xunta de Goberno, máis sorprendente cando a compañeira optou por citalos a declarar e non entrar no circo das detencións no que ás veces se cae. Existindo como existiron no noso país e no resto do Estado resolucións xudiciais que si poderían ser obxecto de debate, nesas non houbo ningún. Agardo que non sexa  porque a compañeira se distingue, entre outras cousas, polo emprego da nosa lingua. A persoa que fixo esas declaracións, por respecto institucional, debería dimitir.

O mesmo goberno local eloxiou hai poucos días a mesma xuíza por "facer xustiza" hai poucos días, cando exculpou o alcalde noutro caso...
Iso tamén é un erro. Non se debe eloxiar nin atacar ás persoas. Discutamos o contido da resolución en concreto. Ás veces acertamos e ás veces, non, as nosas decisións practicamente sempre son discutibles e non pasa nada. Si pasa por atacar unha persoa. E un responsábel dun poder do Estado, neste caso no ámbito local, non pode atacar unha xuíza da forma en que se fixo. Incumpre as normas básicas de respecto.

Adóitase dicir que os tempos da política e os da xustiza son distintos, pero tamén observamos operacións máis ou menos mediáticas en vésperas electorais...
Hai que ponderar factores; os tempos xudiciais deben ser independentes, ter o seu propio ritmo. Pero un xuíz non pode obviar a transcendencia social das súas actuacións, por exemplo, nos períodos previos a encontros electorais, que son dunha especial sensibilidade. Cómpre ter en conta os posibles efectos dunha actuación xudicial e ponderar se é posible non afectar ao proceso electoral. Se é posible. Se non o é, evidentemente hai que actuar.

A lentitude da Xustiza facilita que xurdan este tipo de conflitos? Algúns casos moi mediáticos, como o Campeón ou o Pokémon, levan instruíndose durante moito tempo...

"Non comprendo como se poden retransmitir en directo determinadas actuacións xudiciais"

De operacións concretas non podo falar pero, con carácter xeral, deberíamos ter unha reflexión sobre o papel dos xuíces de instrución e o poder que chegan a asumir. E cuestionarnos ata que punto un uso indebido dese poder pode cuestionar principios propios dun Estado democrático. Este é un debate que hai en toda Europa, non é un invento noso. O xuíz instrutor ten un poder moi grande e ademais ten un poder, de facto, que proxecta unha imaxe dunha suposta xustiza inmediata que pode dar amparo a imaxes máis xusticeiro que de xuíz. E canto máis xusticeiro, menos xuíz, aínda que obteña un aplauso moi inmediato, e máis en perigo porá os esquilibrios básicos dun sistema democráitco de reparto de poder. Hai instrumentos como o segredo e as privacións de liberdade que son zonas grises especialmente perigosas para o respecto de dereitos fundamentais. Non sé é máis eficaz por ser maís duro e unha duración excesiva do segredo xudicial, sen valorar ningún caso concreto, non é boa. Do mesmo xeito, a preservación do segredo de sumario para o público xeral é boa en canto sexa unha medida de defensa da dignidade das persoas: A exhibición de persoas esposadas ou da realización de dilixencias non responde a ningunha finalidade do proceso e non comprendo como se poden retransmitir en directo determinadas actuacións xudiciais. 

Estas actitudes non se dan só en casos vinculados á política, vímolas de vivir vinculadas ao caso da nena presuntamente asasinada en Santiago...
Neste caso o espectáculo afastouse de calquera tipo de información. A exhibición de determinadas imaxes dálle ao espectador a impresión de que entende o que sucede, cando non o entende. Percibe sentimentos, non razóns. Apélase ao espectador como testemuña para que se considere con capacidade de xulgar o que sucedeu, o cal non é certo. É unha manipulación que, por desgraza, sucede en moitos ámbitos dos medios, se cadra pola tiranía do medio televisivo e agora, de internet. É unha crítica que tamén se realizou dende o mundo do xornalismo. Se isto, ademais, vén acompañado dunha caste de retransmisión en directo das accións instrutoras, vai contra a idea da presunción de inocencia. Non pola presenza dun xuíz é un xuízo. O xuíz instrutor é investigador. E chegamos ao punto de que a única verdade lexítima é o produto dun debate contraditorio. E a instrución ten por obxecto recoller elementos para realizar o xuízo. A xustiza non se pode administrar a golpe de programa televisivo nin de instrutor detective.

Dende o Goberno central chegouse a suxerir a posibilidade de penar as filtracións á prensa... é unha cuestión máis de legalidade ou de responsabilidade?

"Infórmase moito dos feitos que non afectan a ningún poder fáctico; a morte dunha persoa é, en principio, responsabilidade só de quen a matou"

Probablemente haxa que ponderar diversos factores, porque é necesario atender a que o proceso xudicial non implique un atentado contra o dereito á propia imaxe da cidadanía afectada. Pero é importante que todo o acto do poder, e o xudicial é un coma outro, poida ser observado e controlado pola cidadanía. Unha opción de prohibición da actuación da prensa non me parece unha boa idea, os réximes que o fixeron non levaron un bo camiño. Pero dalgún xeito haberá que regularlo e aí a prensa ten unha gran responsabilidade. A ausencia de información ou a non separación entre espectáculo, divulgación ou manipulación leva onde leva e ademais non é inocente; infórmase moito daqueles feitos que permiten informar sen afectar a ningún poder fáctico, económico... A morte dunha persoa é responsabilidade, en principio, de quen matou esa persoa. Non se informa coa mesma profundidade, intensidade ou despregamento de medios cando se trata de analizar as responsabilidades sociais de determinados fenómenos. Como non é inocente o aumento exponencial das noticias sobre sucesos en momentos previos a propostas de endurecemento do Código Penal.