Ao abeiro do primeiro de novembro e da celebración do día de defuntos falouse e escribiuse moito do loito e da morte. Pero máis aló do anecdótico destas datas, o certo é que mirar de cara á morte prodúcenos vertixe. Fuximos até de falar dela e iso, posibelmente, nos incapacita para afrontar con maior resiliencia a perda daquelas persoas que queremos. Recoñézome profundamente nesta eiva e por iso, ante a ausencia de seres estimados, busco oco na escritura para dar acubillo ao desacougo. Agora que se achega o cabodano da morte do amigo e compañeiro Xosé da Flor creo que vale a pena regresar ás letras para lembrarnos que, como dicía José Ángel Valente el “nunca partira. Alongarme foi somentes o xeito de ficar para sempre”. 

Agora que se achega o cabodano da morte do amigo e compañeiro Xosé da Flor creo que vale a pena regresar ás letras para lembrarnos que, como dicía José Ángel Valente el “nunca partira. Alongarme foi somentes o xeito de ficar para sempre”

Vímonos por última vez aló polo remate de xaneiro e comezos de febreiro de 2017 en Barcelona, camiñando e conversando polas rúas do barrio do Born. Xosé andaba uns días pola beira do Mediterráneo para desconectar e máis para “facer de guiri” me dixera con sorna antes de vir. Dou fe que paseou a cidade, cargado sempre, ao igual que facía na faculdade, cun par ou tres de libros que ía debullando de vagar. Deixan constancia delo as mensaxes que gardo daquela semana e pico en Barcelona co “parte” diario de quilómetros percorridos (sempre un feixe) acompañados dunha foto del nalgún bar que o acababa conectando, dun xeito ou doutro, á terra. Xosé na porta do “Villa de Meira” no Raval; Xosé na terraza do “Restaurant La Flor” ao pé do porto; ou Xosé ao abeiro do frío no “Mesón Rincón de Galicia” alí no barrio de La Ribera onde seica o camareiro era de Lugo. 

A carón da Catedral del Mar compartimos un “abracísimo”, deses que só Xosé sabía dar, e emprazámonos para vernos en Meira ou Remourelle. Daquela noite quedaba pendente tamén ver se eramos quen de artellar un encontro coa xente da faculdade para celebrar que dez anos antes, aló polo 2007, poñíamos punto e final a unha carreira na que aprendemos un chisco de comunicación pero onde gozamos, moito, da vida e da amizade. Pero todo quedou en nada porque a vida, o destino ou, maldita sexa, quen queira que fose, deixounos orfos e orfas de Xosé, moito antes (moitísimo antes) do que tocaba.

O 15 de novembro de 2017 marchaba o Xosé amigo, o fillo, o irmán, o activista cultural, social e político pero, por riba de todo, marchaba unha boa persoa cando máis escaso anda o mundo de xente de ben

O 15 de novembro de 2017 marchaba o Xosé amigo, o fillo, o irmán, o activista cultural, social e político pero, por riba de todo, marchaba unha boa persoa cando máis escaso anda o mundo de xente de ben. Tentar describir a Xosé non é doado porque sempre corres o risco de deixar cousas no teclado mais MadeiraDeUz fixo, se cadra, unha das mellores e máis completas semblanzas de Xosé neste artigo. O pranto por Xosé da Flor foi un sentir compartido en Galiza enteira e fora dela por todas e todos cantos tivemos ocasión de telo como amigo, como compañeiro de traballo ou militancia, como tecedor de proxectos culturais ou coma piar sobre o que apoiarnos cando era preciso, pois Xosé sempre andaba por alí cun eterno sorriso debuxado no rostro.

Tamén nos enche de ledicia ver como as e os incombustíbeis de “M de Meira” e do tecido cultural da Chaira, do fútbol ou da billarda, lembran a súa figura a cada evento que poñen en marcha

Un ano despois non é doado afacerse á súa ausencia. Botamos en falta os seus “abracísimos” ou o resoar dos “pumba e pra cama” nas nosas redes sociais antes de ir durmir; choramos o non poder gozar da súa compaña, máis se cabe agora que se achega decembro e andaría artellando a maneira de celebrar coa súa xente os trinta e tres; pero tamén nos enche de ledicia ver como as e os incombustíbeis de “M de Meira” e do tecido cultural da Chaira, do fútbol ou da billarda, lembran a súa figura a cada evento que poñen en marcha e non decaen na súa loita porque o nome de Xosé da Flor teña un oco no rueiro ou no nomenclátor meirego; e gardamos con agarimo o libriño “Onde non me chaman” que se editou no Nadal de 2017 e que recolle unha parte dos seus relatos que ben merecen ver a luz.

A lembranza de Xosé de Flor non será onda forte dende o océano profundo pois el era máis do interior pero abofé será pinga constante do Pedregal de Irimia. Unha pinga que levaremos sempre connosco

Naquela visita a Barcelona conversamos sobre música e compartimos descubertas. Era el, máis ben, quen me descubría a min novos artistas pero lembro que lle falei (malia que el xa os tiña escoitado nalgures) de Maria Arnal e Marcel Bagés e da extraordinaria proposta etnográfico-musical que representaba o seu derradeiro disco, 45 cerebros y un corazón. Boto man deles, e do seu Ball de vetlatori unha peza rescatada do cancioneiro popular do País Valencià, para tentar expresar o sentir do pasamento de Xosé: la teva veu deixa el cos/ i els vents la sembren pels camps/ i ets solc, llavor, herba i flor,/ rosada, cançó de pardal/ la teva veu deixa el cos/ i els vents la duen als mars/ i ets ona forta i remor/ dels profunds de l'oceà.

A lembranza de Xosé de Flor non será onda forte dende o océano profundo pois el era máis do interior pero abofé será pinga constante do Pedregal de Irimia. Unha pinga que levaremos sempre connosco.

Pumba eterno, XDF.