“Na súa testa reméxense as formas, as lembranzas da lus e das cores da terra lonxana, neste país desvariado ao da súa mocedade, onde vive unha realidade estrana”. Este versos de Luis Seoane recollidos no seu poemario de 1952 Fardel do eisilado esmiúzan con precisión cirúrxica o sentimento do artista na diáspora

“Na súa testa reméxense as formas, as lembranzas da lus e das cores da terra lonxana, neste país desvariado ao da súa mocedade, onde vive unha realidade estrana”. Este versos de Luis Seoane recollidos no seu poemario de 1952 Fardel do eisilado esmiúzan con precisión cirúrxica o sentimento do artista na diáspora. Unha dupla e indisoluble saudade, a da terra e a da mocidade, que de cote devén principal forza motriz creadora do corpu de infinidade de artistas. Unha distancia física e emocional que condiciona necesariamente temáticas e tons e que leva a preguntar o distintos que poderían ter sido o Ulises de Joyce ou o Rayuela de Cortázar de non teren sido escritos a miles de quilómetros da casa. 

No caso galego, por desgraza, andamos sobrados de exemplos da alienación, física e mental, coma pulo principal de vis creativa. Durante boa parte do século XX a nosa produción artística foi máis abondosa ao outro lado do mar que na propia terra. Os motivos, de sobra coñecidos. A morte de Camilo Diaz Baliño a mans do fascismo ou a represión académica e social de Carlos Maside fixeron que o groso dunha xeración irrepetible de artistas galegas e galegos cruzaran o océano para conservar a vida e a liberdade creativa. Ambas. Por esa orde. 

Esta saudade filla da distancia é aínda hoxe unha constante na obra dos e das artistas galegos e galegas que, por razóns distintas, andan espalladas polo mundo. É o caso de David Miranda AKA Devalo, o heroe desta semana

A perda para a nosa cultura sería irreparable de non ter sido pola afouteza dunha xeración de creadores e creadoras que decidiron non esquecer nen comezar de cero e fixeron da diáspora o motor creativo e editorial que non deixaban carburar a esta beira do mar. Unha rica maquinaria multidisciplinar na que a nostalxia e a dor polo que puido ser e non foi foron catalizadores dunha inxente produción cultural que abrangueu dende a literatura até o cinema a fotografía ou a pintura e que cos anos acadou unhas dimensións que fixeron que décadas despois nomes tan asentados coma Diaz Pardo, Celso Emilio ou Laxeiro cruzaran voluntariamente o Atlántico para experimentar en primeira persoa a creación no fértil continente americano.

Non foi este o caso de Luis Seoane, quen, obrigado pola súa militancia política galeguista, tivo que se exiliar en Arxentina xa no 36, onde co tempo puido abandonar o seu oficio coma avogado para explotar coma o pintor e ilustrador absoluto que coñecemos. Deus escrebe recto con liñas torcidas, que dicía a miña bisavoa. De ter ficado na Coruña e no caso, improbable, de non ter rematado cos miolos ciscados nunha cuneta quen sabe se tería chegado a ser o artista e editor que foi. Teren compartido vida e inquedanzas no exilio pratense con xigantes da pintura coma Castelao ou Colmeiro foi sen dúbida parte esencial do seu estourido estilístico e cromático pero o verdadeiro pulo que nucleaba toda a súa actividade editorial e artística era a distancia e a vontade de manter un fío constante coa terra que o veu medrar. 

David foi un dos alfaiates do delicado pop que facturaron Nouvelle Cuisine no abrente do século polo que non foi estraño velo comezar a súa travesía por terras galesas con dous proxectos músicopoéticos tan exquisitos coma Bangor -na compaña de María do Cebreiro- e Aderyn -con Lorena Souto-

Esta saudade filla da distancia é aínda hoxe unha constante na obra dos e das artistas galegos e galegas que, por razóns distintas, andan espalladas polo mundo. É o caso de David Miranda AKA Devalo, o heroe desta semana. Un deses artistas galegos na diáspora que fan da nostalxia razón de ser da súa creación, tecendo con ela o preciso fío de unión coa terra que evita o temido esquecemento. E si, a semellanza do que fixo a xeración de Luis Seoane, nos anos que leva en Gales exercendo coma profesor na Universidade de Bangor a súa actividade creativa ten sido copiosa e constante. E sempre, sempre, sempre, coa búsola perfectamente orientada ás forzas telúricas da Torre de Hércules. 

Percorre todas e cada unha das microtonalidades azuis do disco a paixón pola melodía que leva perseguindo ao Chef Miranda dende os tempos de Nouvelle Cuisine. Cero sorpresas

David, vello coñecido da escena indie herculina, foi un dos alfaiates do delicado pop que facturaron Nouvelle Cuisine no abrente do século polo que non foi estraño velo comezar a súa travesía por terras galesas con dous proxectos músicopoéticos tan exquisitos coma Bangor -na compaña de María do Cebreiro- e Aderyn -con Lorena Souto-. Dúas novidosas propostas que, vistas coa perspectiva que dá o paso do tempo, fixeron de perfecta ponte entre o indie pop dos cocinitas e o actual techno-pop saudoso de Devalo, un proxecto musical que semella xa proxecto de vida e co que chega xa ao seu terceiro disco longo, Azul Vindeiro.

O pacto co diaño do Pop que o cocinitas asinou hai xa ben de anos nalgún escuro cruce de camiños entre Orzán e Monte Alto segue tan vixente coma sempre. Un menú onde as recomendacións do día melloran temporada a temporada sen variar apenas a esencia das receitas

Percorre todas e cada unha das microtonalidades azuis do disco a paixón pola melodía que leva perseguindo ao Chef Miranda dende os tempos de Nouvelle Cuisine. Cero sorpresas. Coma bon connoisseur da nobre arte da alta cociña pop non dubida en prescindir dos entrantes e abre o disco en modo paparota. A mesa posta e servindo os pratos principais sen apenas deixar que se acomoden os comensais. É normal, coa seguridade que dá ter unha materia prima de primeira, quen quere perder apetito cuns entrantes? Así, unha soa escoita a Zombies en Londres e A idade do descontento, pezas que abren o disco, é suficiente para non sermos quen de sacar os seus sabores do padal no que resta de día.

David é da vella escola. Dun tempo no que os discos tiñan dez cancións, duraban polo menos 40 minutos e eran obras indivisibles para escoitar do tirón e, a poder ser, co autoreverse activado. E nesa liga xoga Azul vindeiro, con moito o álbum maís redondo de Devalo até a data

O pacto co diaño do Pop que o cocinitas asinou hai xa ben de anos nalgún escuro cruce de camiños entre Orzán e Monte Alto segue tan vixente coma sempre. Un menú onde as recomendacións do día melloran temporada a temporada sen variar apenas a esencia das receitas: un chisco de Echo & the Bunnymen, Siouxsie & The Banshees e os primeiros The Cure; unhas pingas dos Smiths e The Go-Betweens; xenerosas cantidades de reverb das mellores colleitas de bandas coma Slowdive, My Blood Valentine ou Cocteau Twins. Todo regado xenerosamente con techno-pop clásico, tanto de denominación de orixe británica (OMD, New Order, Gary Numan, Depeche Mode) coma estatal (dende o dozura de Family até o sabor amargo de Derribos Arias) e galega (Projecto Mourente, Espejos y Diamantes) e por suposto engadindo un toque de saboroso revival de nova xeración de formacións tan actuais coma El Último Vecino ou Depresión Sonora. 

Un disco no que a cada escoita podes namorar dun novo retrouso (Lixivia, Bastilla, Pfeilstorch), dun novo riff de guitarra (Cíclica historia universal da infamia), dunha nova liña de sinte (IRL) ou dun novo verso (Camiñante polo mundo/Vou marchando e pregunto/Canto queda pra chegar/E se chegar é o que busco)

Con todo, a festa de exaltación do pop non remata aí, non. Non é este un deses discos cun par de singles incontestables e o resto, recheo. Aqui hai sustancia en todos en todos e cada un dos pratos. Tanta, que todas as pezas leva penduradas o sambenito de recomendación do día, o de single potencial. I é que David é da vella escola. Dun tempo no que os discos tiñan dez cancións, duraban polo menos 40 minutos e eran obras indivisibles para escoitar do tirón e, a poder ser, co autoreverse activado. E nesa liga xoga Azul vindeiro, con moito o álbum maís redondo de Devalo até a data. Un traballo onde non sobra nada e everything is in its right place que cantaba Thom Yorke. Un disco no que a cada escoita podes namorar dun novo retrouso (Lixivia, Bastilla, Pfeilstorch), dun novo riff de guitarra (Cíclica historia universal da infamia), dunha nova liña de sinte (IRL) ou dun novo verso (Camiñante polo mundo/Vou marchando e pregunto/Canto queda pra chegar/E se chegar é o que busco). Un disco feito co agarimo de cando se gravaban os discos pensados coma obras únicas, sen pensar en inventos do demo coma as playlists de spoti e o pitching do seguinte single co que por fin petarlo.

Non sería xusto falar da creación galega na emigración e esquecer a outra cara da moeda, a dos migrantes de primeira e segunda xeración que crean cultura galega aquí na terra. É o caso de migrantes de segunda xeración coma a galega-arxentina Catuxa Salom ou o galego-romanés Puto Rumenian, membro dos trapeiros barcaleses FØ Records

CODA. Sinto que non sería xusto falar da creación galega na emigración e esquecer a outra cara da moeda, a dos migrantes de primeira e segunda xeración que crean cultura galega aquí na terra. Na literatura temos exemplos marabillosos de vello coma os de Ursula Heinze ou Marilar Aleixandre pero no caso da música galega non era habitual experimentar forzas centrípetas galegófonas que enriquecesen a escena. Algo que nos últimos si que ten comezado a acontecer. Felizmente. É o caso de migrantes de segunda xeración coma a galega-arxentina Catuxa Salom ou o galego-romanés Puto Rumenian, membro dos trapeiros barcaleses FØ Records, que integran con absoluta naturalidade o galego coma a súa forma de expresión artística. O mesmo acontece coa francesa MounQup ou o madrileño Peitoescuro, migrantes de primeira xeración instalados no rural do macizo oriental galaico que desenvolven a súa electrónica de vangarda, ela, e a súa canción de autor, el, na lingua propia da terra na que decidiron vivir, aportando un novo substrato á nosa cultura que non ten prezo.