Tras gañar o concurso público para a dirección do Centro Dramático Galego (CDG), a directora e dramaturga Fefa Noia incorporouse esta semana ao posto para suceder a Manuel Guede, cuxa dimisión no verán pasado deixou descabezada a unidade pública de teatro. A nova directora chega cun obxectivo claro: reforzar unha institución que esmoreceu nos últimos anos. Nese sentido, Noia asegura que cómpre reconectar a profesión coa institución, crear un diálogo e un intercambio no sector. A súa etapa comezou esta semana e xa adianta que o CDG rematará o primeiro semestre deste 2016 sen ningunha produción. Haberá que agardar á volta do verán para coñecer a primeira montaxe desta nova fase da institución.

Non sei se felicitala ou darlle o pésame. Dígoo porque o cargo de dirección do CDG agora mesmo non debe ser fácil...

Sexamos optimistas. Non hai postos sinxelos nunca e seguro que a dirección do CDG noutras épocas tamén foi un posto difícil. Non hai posto fácil, menos en cultura e menos en teatro. Pero iso é o de sempre, así que sexamos optimistas.

Nun encontro do sector na última Mostra de Ribadavia, comentouse a necesidade de “refundar o CDG” porque non era o que debería ser: “o buque insignia” do teatro. Ve esa refundación necesaria?

Unha renovación sempre é necesaria, mais iso non é o mesmo que unha refundación. Dende a creación do CDG, houbo un traballo que paga a pena conservar, darlle continuidade e sacarlle proveito. Se non se ve dende esa perspectiva, córrese o risco de tirar todo ese traballo, parar a maquinaria e comezar de cero. E nese tipo de procesos, sempre se perden cousas. En calquera caso, fai falla un novo impulso. Despois, hai que entender os tempos que corren, uns tempos que son difíciles para todos, moi difíciles para a cultura. Para o teatro? Aínda máis. Adóitase dicir que o teatro viviu sempre en crise. E non é unha cuestión galega, senón que acontece o mesmo no exterior. Para min, o CDG precisa fortalecerse e reconectar ben coa profesión. Os profesionais senten unha desconexión do CDG e iso é preocupante. Polo tanto, cómpre desenvolver un diálogo co sector, xa que o sentido do último do CDG é, por riba de estar na vangarda do teatro e de ser buque insignia, facilitar un espazo de creación para a profesión. Se existe esa desconexión, precisamos unha solución.

"Os profesionais senten unha desconexión do CDG e iso é preocupante. Cómpre desenvolver un diálogo co sector, xa que o sentido do último do CDG é facilitar un espazo de creación para a profesión"

E que solución propón?

Buscar colaboración constante e planificar o CDG non só coa programación e as compañías que poida traer... [Pausa] É que ao final todo está inventado, eu non chego coa variña máxica e ninguén pode chegar con ela. Trátase de facer o traballo o mellor posible, día a día, detalle a detalle, coidar cada detalle e coidar sobre todo a xente, iso é ao que me refiro con reconectar: que haxa cada vez máis diálogo e que haxa un intercambio de ideas para que a profesión forme parte da actividade do CDG.

Como establecerá ese diálogo? Impulsaría o consello asesor do CDG?

Aínda non está confirmado, pero estou pendente desa posibilidade. Mais ese non é a única vía de comunicación. Ten que haber un diálogo artístico. E para conectar coa profesión hai que descolgar o teléfono e ir aos sitios, aos lugares onde están os profesionais. Ese diálogo, que xa está a vivir unha serie de primeiros contactos, ten que manterse no tempo e ser unha cuestión de constancia. E de escoitar, saber escoitar. Agardo saber escoitar. É que o CDG precisa o apoio da profesión.

"As miñas intencións pasan por que haxa producións, coproducións e tratar, por suposto, que polo Salón Teatro pasen as compañías máis representativas"

Leva poucos días no posto e seguramente é moi cedo para falar de cuestións moi concretas, mais falemos de intencións. Nese sentido e para fomentar o diálogo artístico coa profesión, incentivaranse as coproducións, por exemplo?

A intención é esa. De momento levo pouco tempo, pero podo facer unha declaracións de boas intencións. E aí está a idea de manter as coproducións, o que aínda non estou en condicións de asegurar é como se van articular. As miñas intencións pasan por que haxa producións, coproducións e tratar, por suposto, que polo Salón Teatro pasen as compañías máis representativas. Considero tamén que hai que buscar a proxección das compañías e dos profesionais fóra de Galicia.  Tamén é necesario establecer diálogo máis alá de Galicia, por exemplo con iniciativas como Nós que é, por exemplo, unha iniciativa anterior que paga a pena manter e que nos conecta con Portugal, facilita un intercambio.

No sector lémbrase que o CDG está a realizar nos últimos anos producións de pequeno formato e que a súa función sería realizar montaxes de gran formato, con gran número de intérpretes sobre o escenario. Vai seguir sendo esa a tónica ou vai aumentar o número de actores e actrices por cada montaxe? Ou é algo que non se contempla?

Agora non quero entrar en número de producións nin en títulos concretos, pero si podo adiantar que está no ánimo do CDG aspirar a facer producións un chisco máis grande. Agora ben, hai unha realidade cos orzamentos que todos coñecemos. Corren os tempos que corren. O que toca é traballar coas cartas que temos e traballar todos a favor para traballar o mellor posible. Loxicamente, non podo dicir un número concreto de actores; pero entendo a preocupación. Non obstante, non é xusto comparar a capacidade actual do CDG co CDG doutras épocas, cando había maior inversión en cultura. A idea é loitar por conseguir máis e por facelo o mellor posible.

"Non é xusto comparar a capacidade actual do CDG co CDG doutras épocas, cando había maior inversión en cultura"

Deixando a declaración de intencións, preguntarei se xa hai unha primeira produción en mente?

A idea é poder ter unha primeira estrea despois do verán. Entón, estamos agora a todo gas, para montar a primeira produción nesa época.

Falamos de outono.

Si, finais de verán ou principios de outono

Neste primeiro semestre resultará inviable producir unha montaxe?

É inviable. En realidade, a primeira parte do meu exercicio centrarase en aspectos bastante pragmáticos, é dicir: apremiar todo o que nos axude a ser eficaces no traballo. Resulta moi importante a calidade do traballo. Non se trata de facer por facer xa, trátase de facer ben.

Falemos dunha cousa moi vulgar: os cartos. Non sei se a estas alturas sabe xa o orzamento co que conta o CDG este ano... E non sei se pode dicir unha cifra.

Non, iso non.

Vaia, xa o imaxinaba.

As cousas son como son. Neste sentido, hai que dicir que o CDG está sendo apoiado pola Agadic e pola Consellería en última instancia. Teñen a intención e comparten esta visión sobre a necesidade de fortalecer o CDG. Despois, como dixen, trátase de conseguilo día a día.

Isto do apoio da Agadic lévame a outra pregunta. No verán, nese mesmo encontro de Ribadavia, Praza recolleu unhas declaracións de Roberto Pascual, director da Mostra, nas que aseguraba que Jacobo Sutil lle dixera que o CDG era un chiringuito.

Non, non. E habería que buscar a definición de chiringuito...

"Sería imposible consideralo unha institución prescindible. Se iso é un chiringuito, o CDG non o é. Considerase unha institución que precisa renovación, estímulos e enerxías novas. Como todas de cando en vez"

Chiringuito é o termo empregado por Feijóo para referirse aos organismos supostamente inútiles que había que eliminar no marco da política de austeridade.

Non é o caso do CDG. Sería imposible consideralo unha institución prescindible. Se iso é un chiringuito, o CDG non o é. Considerase unha institución que precisa renovación, estímulos e enerxías novas. Como todas de cando en vez. Os chiringuitos, para a praia...

Daquela non ten esa percepción da Agadic?

A miña percepción é que hai apoio ao CDG, que hai vontade de diálogo e interese por reforzalo. Por recuperar a posición que, talvez, perdeu algunha vez.

Volvendo ao concepto de refundación. Unha das propostas e ideas que defende o sector é o cambio da estrutura xurídica do CDG para garantir maior autonomía e tamén para evitar problemas burocráticos á hora da contratación artística. Como ve esta posibilidade?

É certo que ese aspecto é unha forma posible de reforzamento, estou de acordo. Pero coido que non hai problema de autonomía. A dependencia do CDG non é un lastre e non implica falta de liberdade. Pero si é certo que un cambio, a nivel xurídico, pode facilitar certas actuacións dentro do propio CDG. Nese sentido, axudaría moitísimo reformulalo nese aspecto.

"Esta ten que ser a casa da vangarda do teatro galego e ser a casa do representativo do teatro galego"

Fai uns anos, cando Guede volveu ao cargo, asegurou que o CDG non era “a casa de todos, senón dos mellores”. Está de acordo?

Eu non empregaría o termo “mellor”. Iso pasa por unha avaliación de calidade... E con que criterios? E quen marcaría eses criterios? Penso que esta ten que ser a casa da vangarda do teatro galego e ser a casa do representativo do teatro galego. Loxicamente, hai que facer unha selección por cuestións prácticas e limitadas. Poderase contratar e coproducir co que se poida en medida do tempo e as posibilidades. Pero esta ten que ser a casa do teatro galego.

E que é o teatro galego?

Un teatro probablemente feito por galegos e para galegos, pero non só. Si que se trata dun teatro que reflicta sobre Galicia e que ten unha conexión directa co público. Agora ben, preguntar que é teatro galego é tanto como preguntar que é nación ou sobre o sentido de pertenza. Eu si que creo que hai certas manifestacións culturais e artísticas que finalmente van estar intimamente ligadas con algo que nos fai ser conscientes dun sentido de pertenza a algo. Mais non podo acoutar ese algo. Por onde pasa ese sentido de pertenza? Esa é a gran indagación, tamén para o CDG.

Chega o cargo despois dun concurso público no que se avaliaba, entre outros criterios, un proxecto. Cales son os seus puntos cardinais?

En liñas xerais, si é certo que -non sei como serían os outros proxectos- eu non entrei nunha programación específica con títulos, senón en xeitos de repensar a esencia última do CDG. E a esencia última, no meu proxecto, digamos, pasaba por reflectir e pensar que é o sentido de pertenza e facelo a través do teatro...

E máis concretamente?

Pois en actividades que pasan pola produción, a coprodución, a distribución e a formación, pensando nos vínculos coa profesión e cos novos profesionais que están saíndo e para que todos vexan o CDG como unha casa pola que un debe pasar antes ou despois. Tamén falaba da proxección cara a fóra, do Proxecto Nós e do reforzamento do diálogo con outras institucións culturais. Unha institución en si propia non pode ser unha illa porque sería unha institución feble. Polo tanto, o CDG ten que conseguir un espazo propio e facelo con apoios.

"Eu non son ruptura, non creo na ruptura. No que creo é na renovación e no fornecemento. Coido que todos os que chegamos a un cargo debemos meter trazos novos, mais non romper totalmente"

Tamén reflectía a necesidade dun diálogo cos teatros nacionais de fóra de Galicia. E tamén subliñaba o que dixen antes: eu non son ruptura, non creo na ruptura. No que creo é na renovación e no fornecemento. Coido que todos os que chegamos a un cargo debemos meter trazos novos, mais non romper totalmente.

Unha das miñas teimas pasa por apoiar e contactar coas diferentes xeracións de dramaturgos, que hai moitísimos e con moita calidade. Dende os que son máis novos até os máis veteranos. Cómpre apoiar e incentivar a dramaturxia galega, reflectindo sobre Galicia. De momento esta idea é moi xenérica, hai que afinala máis...

En Praza fai pouco falabamos da creación dunha nova asociación de dramaturgos e dramaturgas. Nesa reportaxe, a conclusión final era que os textos dos autores só tiñan visibilidade se gañaban un premio ou se o autor tiña unha compañía para montala. Zé Paredes aseguraba que a escrita dramática era un “acto privado”, mesmo clandestino e que os textos remataban nos caixóns.

Iso non pode ser. Son moi importantes ás novas dramaturxias e aquí hai moi bos dramaturgos. E coido que é necesario que se vexa fóra e estou pensando en contactos co exterior. Conseguir que os textos se escoiten e se vexan. E que se publiquen tamén, pero se un texto se estrea é máis doado que se publique. Interésame máis que os textos se leven a escena. E trátase tamén de saber que lles interesa aos dramaturgos, non quero converter isto non proxecto personalista. Eu espero poder facelo e comezar pronto e poder levalo a cabo. Ten que ser, porque volvendo á pregunta de que é a cultura galega... Pois en teatro un dos vehículos máis axeitados para indagar sobre a pregunta é o texto.

"En tempos de crise, é difícil lembrarlles que ás veces, no proceso de sobrevivir, se perden cousas moi importantes, como xeracións de artistas"

Falamos moito da conexión coa profesión, pero non haberá que conectar tamén co público? Se cadra esa é a gran materia pendente do teatro profesional dende a súa fundación fai xa trinta anos.

É certo. É unha ocupación e preocupación no teatro hoxe en día. En tempos de crise, é difícil lembrarlles que ás veces, no proceso de sobrevivir, se perden cousas moi importantes, como xeracións de artistas. Por iso non son rupturista, non creo en volver a cero e recomezar. Esa é unha das tarefas a levar a cabo. Público hai, pero pouco. Pero como lembrarlles que o teatro non é so necesario, senón que vai mellorar as súas vidas? Esa é a mensaxe última para o teatro: buscarlle o valor último do teatro. O CDG ten que asumir tamén esa tarefa. E todo pasa pola comunicación, por converter o CDG nunha casa moi aberta para a xente da rúa, para que a cidadanía o sinta como propio.

Antes dixo que o CDG tiña que recuperar a posición que, talvez, perdeu algunha vez. Ese “talvez” é unha fórmula así un pouco ambigua, algo así como curarse en espantos. Perdeu posicións ou non?

Sabes que pasa? A min non me gusta desautorizar, non quero que as miñas palabras se entendan como unha crítica a Guede ou a Blanca [Cendán] ou a Cristina [Domínguez] ou de ningunha persoa que pasou polo CDG.

Daquela non saco un titular en plan “Guede fíxoo moi mal”.

[Risos] Nin del nin dos outros. Agora estou revisando os documentos que deixou cada director sobre proxectos e iniciativas. Algúns saíron adiante, outros non... Pero o que se nota en todos son as magníficas intencións e as ganas de cada un deles. Iso hai que alimentalo, continualo. Esa é unha das razóns do “talvez”. E logo porque o “talvez” ten que ver coa situación actual das cousas en xeral, da maldita crise. Condicionou moito a vida deste país e da cultura. O que hai que facer é loitar por obxectivos claros e por que non se empobreza a nosa cultura. E escoller moi ben que queremos facer e facelo ben.

"O que hai que facer é loitar por obxectivos claros e por que non se empobreza a nosa cultura. E escoller moi ben que queremos facer e facelo ben"

O “talvez” daquela é un si.

Inevitablemente. Ti colles o CDG dos primeiros anos e o actual, e hai un contraste. Preguntemos cal é o motivo. Quen ten a culpa? Nin o sabemos coa crise.

Vaia, culpables da crise hai para escoller...

Si, claro. Pero fíxose “tan ben” todo, que hai tantos a escoller que é imposible sinalar o responsable último. Dende logo, non foi ningún director nin ningunha directora do CDG.