“Non compres o libro, téñoche un apartado.” Nacho Mirás fala por teléfono. Ao outro lado da liña, José Luis Alvite. Os dous comparten oficio, amizade, ensinanzas. Un é mestre, o outro di que aprendeu del. Agora partillan algo máis: o cancro. Despois, Nacho conversa con Praza. Conta como un tumor, ao que chamou Casiano, lle atacou o cerebro. Chegou pola porta de atrás, sen saber ninguén que pasaba por alí. Sufriu un ataque epiléptico en outubro do ano pasado. Un día, sen máis. Como calquera outro. O colapso era produto do exceso laboral. “Polo estrés descubriuse o tumor. No mal estaba o remedio.” E comezou a contalo todo no seu blog. Espiuse por terapia, por hixiene mental. De forma diaria, un relato das vivencias dun transo descarnado. Servía de historia clínica. Pública, aberta, para todos. Haberá quen diga que peca de exhibicionismo. Pode ser que si, talvez haxa un chisco diso. “Tanto me ten. Loito contra a doenza como quero e podo”. É o seu cancro e o de ninguén máis.
Agora nas librarías, chega a súa historia no volume El mejor peor momento de mi vida (o cómo no rendirse ante una mala jugada del destino), editado por Paidós e que recolle a sinceridade do seu blog. Presentouno este xoves no Hostal do Reis Católicos. Quedou pequeno o auditorio. En primeira fila, Alvite. Ao seu carón, presentando Manuel Jabois, ese mesmo Jabois que no prólogo afirma que Nacho Mirás está a aprender de novo a que cheiran os seus fillos. O prologuista aplaudiu un xeito de escribir, particular e rabudo, do autor e, sobre todo, un modo de combinar a pluma coa vida. No fondo iso é o xornalismo. Nada máis. “Fixo xornalismo sobre si mesmo.” O verbo está equivocado, polo menos no tempo. Non é “fixo” é fai ou fará. Non é casualidade que o libro remate cun “Continuará.”
Hai uns anos entrevistou vostede a Ana Kiro nun momento complicado, de enfermidade.
Foi unha cousa moi emotiva. Ana Kiro converteuse nunha das primeiras persoas con relevancia pública en Galicia que colleu e visibilizou a súa enfermidade. Axudou a moita xente con ese paso. Ana Kiro dixo “Teño cancro. Confio nas mans que me levan”, ese era o titular da entrevista. Ela confiaba no equipo, nas mesmas mans nas que estou eu agora. Quen mo ía dicir a min! E ela visibilizou a enfermidade, deixou de chamala con nomes agochados escondidos e subterfuxios que se usan para falar do cancro. E fixo moi ben, para min é un exemplo.
Entrevista difícil?
Non foi difícil porque ela estaba moi disposta a falar. Eu primeiro sondeina. Claro, eu non estaba habituado a que a xente falase do cancro con tanta naturalidade e chego como xornalista cos prexuízos que teñen os xornalistas: que se “a longa enfermidade”, que se vai querer falar da enfermidade, que a ver como lle entro co asunto...
"Hospital público, sanidade pública sobre todo, hai que defender iso como sexa"
Prexuízos e medos que non son só dos xornalistas...
Si, claro, pero foi ela quen me recibiu co pano na cabeza, coa cabeza peladiña coma min pola radio e a quimio. E falou con sinceridade e naturalidade. Foi unha gran conversa que aparece en parte nun xornal, pero que a min me marcou especialmente. Saíu con ese pano na cabeza e con ese Hospital Clínico de fondo
Hospital público.
Hospital público, si. Sanidade pública sobre todo. En que boas mans estamos e como lles tocan os collóns a esas boas mans! Hai que defender iso, como sexa... Eu sempre dixen que se hai que encadearse a un acelerador de partículas para evitar que capen a sanidade, eu fágoo de primeiro.
Malia os recortes, bo trato e entrega dos médicos?
Exacto, recortando, recortando e recortando, si, pero a xente está por riba do sistema, a xente en todas as disciplinas médicas é así, pero en oncoloxía é unha xente especial... A cantidade de traxedias que contemplan e seguen con ese sorriso! Preocúpanse polos detalles mínimos e con tanto paciente que teñen... Iso... Iso non hai cartos que o pague.
Aínda que no blog Rabudo xa deixou claro que non ten problema para falar do cancro, un tamén chega con ese tipo de preocupacións. Tamén como persoa. Porque esa distancia co cancro, seguramente, compartímola case todos.
E eu compréndoo. Non obstante, con total franqueza, eu fago moito humor negro coa miña enfermidade. Se eu estivese falando doutro doente, aínda co seu consentimento, a xente podería dicirme que frivolizo coa enfermidade. Pero como este é o meu cancro, fago con el o que me dá a gana. Cólloo polos collóns e póñoo a bailar. Non me está sometendo el a min? Pois eu ríome del. O humor negro faime moito ben
"Hai xente que co cancro non quere usar a linguaxe bélica, pero a min faime ben; eu non quero vivir con el, quero botalo pola forza das armas"
Como o chamabas?
Chameino Casiano, por un individuo indesexable que participou na vida da miña familia nunha temporada que nos complicou a existencia. Un invasor que apareceu de súpeto. Viches a peli de De repente un extraño? Pois, iso. A nós pasounos algo semellante. É que iso de poñerlle ao tumor nome e boina, axudoume bastante. Despois hai outra cousa que entendo; hai xente que con isto do cancro non quere usar a linguaxe bélica. “Non faledes de loita, de confrontación.” Pois a min vaime ben falar neses termos: pensar que loito contra o cancro, pensar que estou facendo iso... Faime ben. Eu non quero vivir con el, quero que marche. Botalo pola forza das armas.
Canto de exhibicionismo e canto de terapia hai no libro ?
Si, vaia...
Dáche igual, non?
Dáme exactamente igual. Como resposta... Mira, hai moita xente que está na mesma historia. E dáme as grazas. Por que non vou poder contalo publicamente o tema? Por que non podo facer chistes? É unha historia real, con sentimentos reais. Moita xente sente cousas parecidas. Nunca tiven demasiado pudor e sempre fun activista das redes sociais, da rede. Pero está claro que non hai que ler o meu blog. Non é obrigatorio. Tampouco o meu libro. É voluntario, é coma a canle da TDT que un poder ver e outro non. Cada quen elixe. Pero se alguén lle serve, perfecto. Hoxe cheguei ás 530.000 visitas no blog... Algo atoparía toda esa xente que entrou. Mira, a finais de 2012 tiña 814 visitas ao ano. Cando comecei a contar o que me pasara en 2013, ao rematar o ano acadamos 30.000. É que ao final á xente lle importa as vidas, as casas e as enfermidades dos demais para ver quen está peor.
"Por que non vou poder contalo publicamente o tema? Por que non podo facer chistes? É unha historia real, con sentimentos reais"
Non contabas con que Rabudo chegase a iso...
Non... E despois houbo un eco, un grande no concurso 20blogs do diario 20 minutos, déronme o premio ao mellor blog persoal de España. Seguro que os hai mellores, pero digamos que narrar unha enfermidade, a crónica case diaria... Non se fixera demasiado, ou polo menos non con ese ton irreverente, con moito humor, cun ton traxicómico, que diría o noso común amigo Juan Capeáns. Teño claro que isto é unha traxedia: eu podo morrer disto perfectamente. Son plenamente consciente, máis tarde ou máis cedo ou máis pronto que tarde. Pero, para chorar? Sempre hai tempo. Iso non quita que teña momentos malos, horribles, malísimos. Noites longas que non dormes, que pensas que non vas espertar ao día seguinte. E pregúntaste: “Por que me pasou isto a min?” Pides explicacións que ninguén che vai dar.
O bo das redes é que interaccionan, a xente dá ánimos, outros cóntanme a súa historia e algúns din que coñeceron a alguén que morreu disto. Por iso o de mellor peor momento. O título vén de aí. É o momento peor? Sen dúbida. Levo un ano de baixa, radiándome, medicándome para matar un cancro. E nunca tivera semellante cantidade de xente pendente de min! Un mellor peor momento.
Todo iso serve.
Claro que serve, reforza a confianza nun mesmo, mantente entretido que é moi importante. O primeiro que me dixeron en oncoloxía era que a enfermidade ía tratar de gañarme cachos. Terreo, primeiro “vaste cansar polo tratamento, despois vai ir coméndoche o coco.” Procuro que iso non pase, é inevitable que pase un pouco, pero tento evitalo. Para min o blog é unha terapia.
A editorial cualifícao de libro de autoaxuda. Non sería mellor crónica, diario...
Como me axuda a min é autoaxuda en rigor. Hai quen prefire chamalo libro de axuda mellor que de autoaxuda. Porque a autoaxuda está un pouco desprezada... É coma cando recitas tres frases de Paulo Coelho e parece que es a hostia. O que conto é unha experiencia propia, unha testemuña de min mesmo, cunha linguaxe moi xornalística, é unha crónica diaria. Eu fíxenme xornalista para contar a historia de outros e agora tócame contar a miña, pero vaia.. Insisto é lectura voluntaria, quen queira que cambie do canal.
Vostede sempre contou historias feas, fixo moitos sucesos... Do último, Asunta...
Aí foi cando colapsei. Era tanta a información que non puiden máis... Pero no mal estivo o remedio. Tiven un ataque epiléptico e todos pensabamos que era polo estrés e era polo estrés; pero nas probas complementarias descubriuse o tumor. Se non chego a ter ese estrés, iso tería medrado só e un día calquera... Collémolo a tempo, pero o tipo quere saír, insiste... Non sabemos canto imos aguantar, espero que o máximo, esperemos que o solar que me deixaron no cerebro non se recualifique durante moito tempo e que quede como zona verde para sempre.
A primeira crónica era dura.
Foi terrible. Despois dunha voda, ás sete da mañá, preparando un domingo para traballar, cos nenos na casa... Nunca me dera un ataque epiléptico, convulsións fortísimas, mordíame a lingua, meu pai cun culler separándome os dentes, miña nai escondendo os nenos, miña muller chamando a urxencias, vindo a ambulancia mecanizada que é unha nave espacial pública que temos en Galicia que salva vidas. E entrei alí... Iso foi un 6 de outubro, operáronme un 12 de decembro. E despois de sete horas nun quirófano, quedei pendente dun estudo de anatomía patolóxica, cuxos resultados me deron a coñecer o día de fin de ano. O médico chamoume a capítulo. “Veña vostede ao despacho.” O diagnóstico era astrocitoma anaplástico en fase tres, un tumor maligno. Xa estaba sacado, pero había que seguir atallándoo. As células podían quedar aí. Déronme trinta sesións de radioterapia e corenta de quimio.
"Ás veces dise iso de que, se podes, vaias a Houston. Se tes pasta vai a Houston. Pero para que? A sanidade pública galega fai o mesmo"
Ás veces dise iso de que, se podes, vaias a Houston. Se tes pasta vai a Houston. Pero para que? O protocolo é o mesmo. Só vas ver un lugar onde lanzan foguetes, pero onde o tratamento é idéntico. A sanidade pública galega fai o mesmo. E agora, cruzar os dedos e comprobar que todo está saneado. E cada seis meses un control para os restos. Segundo me vaia facendo maior, quedaría o control cada ano... Isto non desaparece, non che din que estás curado...
Está na ITV
Si, na ITV. Estamos todos igual... A xente dime: “Pode pasarme mañá a min”. Efectivamente, pero eu ademais teño isto. Son moi consciente do que pode pasar. Pero teño moi claro que a enfermidade non me pode gañar terreo, non podo permitir que me colla cachos.
Aínda estando a ITV, véselle ben.
Si, moi activo. Non parei. Para os médicos iso é resiliencia, que é un termo dos psicólogos. É a capacidade dos seres humanos de saír fortalecidos dunha situación mala. Non sei se por carácter ou por herdanza, tiven esa facilidade para a resiliencia. Debe ser porque meu pai tamén é moi así, ri de todo. Ese tipo de reaccións, rir, esas cousas... Son moi útiles.
Non todo o mundo está para iso do humor negro.
Por iso eu fágoo coa miña enfermidade. Non o faría dun terceiro nin co seu consentimento. Poñeríanme podre. Pero é miña, adminístroa como quero e podo.
Nun dos seus posts falaba con moita claridade de cambios perceptivos, de como os cheiros mudaban e eran moi intensos.
Era terrible. Iso foi consecuencia directa da operación. A min quitáronme un cacho do cerebro co tumor dentro, o máis grande que puideron sen tocar nada vital. Tocouse o lóbulo temporal dereito, que é onde mesturamos as sensacións. Tocaron aí, e eu perdín a memoria olfactiva. Todo o que cheiraba non o recoñecía. Cheiraba o café, pero non era o cheiro do café que eu lembraba. Era coma un neno que descobre un cheiro, unha voz...
"Perdín a memoria olfactiva. Todo o que cheiraba non o recoñecía. Cheiraba o café, pero non era o cheiro do café que eu lembraba"
Cando volvín comer lentellas lembreime da gardaría. Regresou á memoria a primeira vez que as probei na gardaría da Caixa de Aforros Municipal de Vigo. Como é posible? O cerebro é unha máquina misteriosa. Hai xente que ten alucinacións auditivas, olfactivas, visuais... Menos mal que a min non me pasa. Cheiro todo o que está, amplificado, pero está. Agora xa me vou afacendo aos cheiros. Pero hai casos máis complexos, hai algúns que senten presenzas. Só faltaría que eu tivese que ver pantasmas! Como dicía Jabois, tiven que aprender outra vez a que cheiraban os meus fillos. É incrible de carallo, é un dano colateral.
Outro momento que lembres, pero que sexa un bo momento
O mellor peor momento foi o título dun post, que saía dunha frase que lle dixen a Budiño e a Carlos blanco, nun concerto. Cando a xente comezou a implicarse comigo, cando todos mostraban tanto afecto... Carallo, toda esa xente fixo que un momento horrible fose o mellor peor momento. De aí vén o título, e á editorial pareceulles ben ese título. Despois vén a segunda parte, escollérono na editorial. Na primeira opción, ía a palabra cancro. Pero alguén concluíu que cumpría retirar a palabra... Porque a actitude deste libro podería valer para outras enfermidades ou situacións malas que non tivesen que ver coa saúde. Preferiron eliminalo.
Que botas de máis de menos: impartir clases ou La Voz?
Agora, sobre todo, as clases. Eu aprendo moito dos rapaces novos. E non é certo o que se di de que a xente chega á universidade sen ter nin puta idea. Non é certo, a xente que di iso non coñece os rapaces de 18 anos. Veñen preparados, coñecen o mundo no que están e saben que o futuro que teñen vai ser duro, unha puta pena para traballar. Aínda así convídoos a se formaren mentres poidan. Eu son optimista, o que están en crise son os formatos, os medios, pero non o xornalismo. A xente precisa que lles conten as cousas...
"O único que eu o que quero é chegar a ver medrar os meus fillos. E axudar todo o que poida, se axuda a alguén mentres vivo neste horror no que vivo, perfecto"
Pero as condicións...
Á marxe desa cuestión non menor, nós somos os mediadores entre a realidade e a xente. Pois preparémonos para un cambio. É verdade. Ese é o noso labor. Xa é outra cousa facer o teu propio medio, eses medios que nacen dos xornalistas rebotados e cabreados que dan un paso adiante, sábelo ben. Esa é unha valentía marabillosa e para iso hai un oco. Aí hai bo xornalismo e bos profesionais. Mesmo en xornais de ultradereita podes atopar xornalistas que contan as cousas de puta madre. Esa é a nosa labor. Formarnos para contar a vida como é.
Veña, micro aberto. Quere dicir algo máis?
O único que eu o que quero é chegar a ver medrar os meus fillos. E axudar todo o que poida, se axuda a alguén mentres vivo neste horror no que vivo, perfecto. Porque no fondo é un horror. Fagamos da necesidade virtude. Que poidamos dentro dun ano escoitar: “Levas un ano por aí dando a lata” e responder “se é que sigo vivo!” Sobreviviremos.
