Despece

• Crónicas dende o Sahara

  Dez anos de cine, dez anos risas rebeldes

  "Pallasos en Rebeldía chega por segunda vez aos campamentos de refuxiados do Sáhara para acompañar a este pobo cheo de dignidade que non pode volver á súa terra porque Marrocos a mantén baixo unha férrea ocupación militar"

  Hoxe despega a décima edición do Fisahara, sen dúbida o mellor festival de cine do mundo. Polo menos, o festival cinematográfico con máis corazón e rebeldía que coñezo.

  Pallasos en Rebeldía chega por segunda vez aos campamentos de refuxiados do Sáhara para acompañar a este pobo cheo de dignidade que non pode volver á súa terra porque Marrocos a mantén baixo unha férrea ocupación militar.

  Logo dunha entrada engorrosa no aeroporto militar de Tinduf (Argelia) chegamos logo de 4 horas de estrada a Dajla, o centro neurálxico do Fisahara, onde actuamos varios días para os colexios desta wilaya e apoiaremos á organización en todo o que necesite.

  Chegamos de noite e cansos pero no mesmo lugar que o ano pasado, un patio cheo de area, recíbennos decenas de mulleres que veñen buscarnos para levarnos á súa haima e acollernos na súa familia, que sentadas no chan falan animadamente nunha especie de ritual festivo.

  "Nos campamentos, as mulleres, que gobernaron a vida comunitaria durante os duros anos de conflito bélico da Fronte Polisaria contra Mauritania e Marrocos, teñen unha presenza única, chea de dignidade e forza"

  A nosa nova nai chámase Lala e pese á súa avanzada idade móvese con moitísimo poderío. Nos campamentos, as mulleres, que gobernaron a vida comunitaria durante os duros anos de conflito bélico da Fronte Polisaria contra Mauritania e Marrocos, teñen unha presenza única, chea de dignidade e forza.

  É emocionante volver a este Sáhara no exilio, a este non lugar, a este barco de pedra varado nas dunas do esquecemento e ver que, 40 anos máis tarde, os e as saharauis sosteñen unha forma de vida baseada na procura da xustiza e a esperanza de ser algún día un pobo libre e soberano fronte ás costas que viron nacer os seus maiores.

  De novo sacaremos a pasear a Lokonuk entre números de malabares e acrobacias aéreas pero, sobre todo, faremos brillar a carpa imaxinaria do circo solidario que dende hai 10 anos Pallasos en Rebeldía leva paseando polas xeografías dolorosas dese planeta chamado Humanidade.

   

  Voando no deserto

  "Levantar un pórtico para facer aéreos en metade do deserto do Sahara era un soño que, hai anos, como membro desta internacional da esperanza que integran os Pallasos en Rebeldía, atesouraba con entusiasmo"

  Levantar un pórtico para facer aéreos en metade do deserto do Sahara era un soño que, hai anos, como membro desta internacional da esperanza que integran os Pallasos en Rebeldía, atesouraba con entusiasmo.

  Hoxe cumprín o meu soño. Actuamos para varios centos de nenos e nenas que nos acompañaron durante case unha hora de espectáculo, tanto no interior do club como baixo un sol de xustiza en metade do campamento onde levantaramos o Pórtico, inaugurando así esta 10 edición do FiSahara.

  Trala función, atopeime brevemente con Moha, realizador palestino que presentara esta noite na pantalla xigante do deserto a súa co-creación 5 cámaras rotas, película que pretendemos ver toda a caravana de Pallasos, xa que para algo estamos nun festival internacional de cinema.

  "Nesa mesma pantalla, sostida sobre un remolque de tráiler, mañá ás 21:30 Ernest e eu presentaremos o noso documental Mares de risa barcos de pedra"

  Nesa mesma pantalla, sostida sobre un remolque de tráiler, mañá ás 21:30 Ernest e eu presentaremos o noso documental Mares de risa barcos de pedra, o documental que rodamos o ano pasado e que xa recibiu un Premi Ciutat de Calella 2013. Proxectar o noso docu neste festival é posiblemente un dos maiores premios que podemos recibir.

  
  Algunha crónica do medio

  "Hai nenos e nenas que che rasgan a membrana do corazón coas súas risas e as súas miradas, que bombardean as túas defensas, fosos e murallas construídas baixo sete chaves"

  Hai nenos e nenas que che rasgan a membrana do corazón coas súas risas e as súas miradas, que bombardean as túas defensas, fosos e murallas construídas baixo sete chaves para que non entre o inimigo exterior, chamado humanidade.

  Son persoiñas, bocetos de adultos, borradores de futuros cidadáns que aínda nadan na augas do posible sen gardar as súas roupas no banco do xa sabido.

  En realidade están máis preto do humano que nós mesmos, por iso non esconden o seu incipiente egoísmo nin camuflan o medo entre disfraces e escusas, por iso recoñecen a maxia con só mirala e danlle á vida a oportunidade de ser soñada.

  "En case todas as viaxes de Pallasos en Rebeldía hai pícaros que, coa súa mirada, me lembran a fonte da vida, que me arrastrasen a un universo sen portas nin barreiras"

  En case todas as viaxes de Pallasos en Rebeldía hai pícaros que, coa súa mirada, me lembran a fonte da vida, que me arrastrasen a un universo sen portas nin barreiras, pero hai viaxes e viaxes, ou sexa que hai viaxes nas que te desprazas polo territorio e viaxes que che moven o mapa interior.

  Durante o FiSAHARA 2013, nunha daira chamada Argub, pertencente á Wilaya de Dajla, Pallasos en Rebeldía fomos actuar para convocar aos seus habitantes ás proxeccións que camións, sacados dunha película de Laurence de Arabia, do Centro nacional de cine arxelino realizan en barrios dos campamentos de refuxiados.

  Cando chegamos fomos recibidos por camelos pastando silencio e area, casas de adobe e militares saharauis.

  Nin nenos nin adultos, nin público nin escenario, só dunas e casas deshabitadas.

  Así que nos baixamos do 4x4, empezamos a vestirnos e a preparar os nosos cachivaches e, aos poucos, tímidamente, algunhas cabezas miúdas foron aparecendo por fiestras e esquinas, desde a distancia, mirando con extrema curiosidade, que enseguida se tornou en excitación e alegría ao empezar os meus xogos e persecucións cos máis pizpiretos.

  Dúas horas máis tarde recollemos exhaustos os materiais de circo, felices e emocionados polo mellor bolo deste Fisahara. Douscentos pícaros arroupáronnos durante toda a animación con risas, cancións, abrazos, e abrazos e máis abrazos.

  "Foron moitos minutos nos que a conexión humana que eu tiven con esa personaxe saída do conto de Peter Pan resultaron máis nutritivos artísticamente que a maioría de bolos"

  E nese mar de agarimo unha nena de ollos verdes e curta idade atravesoume a alma coas súas mostras de afecto ininterrumpidas. Foron moitos minutos nos que a conexión humana que eu tiven con esa personaxe saída do conto de Peter Pan resultaron máis nutritivos artísticamente que a maioría de bolos e encontros que eu vivín desde que fundei Pallasos en Rebeldía hai 10 anos.

  Poderei esquecer moitas funcións, moitos rostros, ata é posible que algunha viaxe das decenas que fixen, pero tardar en borrar da miña pel unha sensación de proximidade vital e amor que ese anxiño desprendía cada vez que estiraba os brazos sorrindo cos seus dous luceiriños para que a subise de novo ao chico.

  
  De cancións e outras armas de diversión masiva

  "Remata o festival e Tonino enche As Palmeras de música, risa e fume de habano"

  Remata o festival e Tonino enche As Palmeras de música, risa e fume de habano. Non hai lugar no mundo onde a creatividade non aniñe, non prenda, non deixe semente e, entre gritos de Sáhara libre, xorden cancións e bromas que demostran que, en metade da longa noite neoliberalista, cando a fin do mundo foi decretada por Wall Street, un puñado de artistas chegado de diversos puntos da xeografía Humana, enchen o oasis das palmeiras da wilaya de Dajla de risas e humanidade.

  Acábase esta décima edición e comeza o calendario dunha nova travesía, que nos recorda que a rebeldía, a sétima arte e a tolemia utópica non fixeron outra cousa que descolgarse das manillas do tempo para instalarse no escenario desta cuarta guerra mundial.

  A humanidade, esa forza tectónica que levanta civilizacións e empurra a turbina da historia, que constrúe atalaias de ciencia e exterminio, que deseña palacios para a beleza e a cobiza, que establece estacións de guerra e amor, reivéntase logo de cada caída, cada fracaso, cada desastre.

  Pero, sobre todo, avanza con cada proxecto de xustiza que os terranais humanos e humanas ensoñan como antídoto contra a máquina de tormento que o poder impón aos máis e aos outros e aos de abaixo.

  "Somos integrantes dunha internacional do amor, dun corpo de paz utópico, dun movemento okupa de corazóns e esperanzas, somos familia do pobo saharaui, palestino, zapatista, faveleiro, e meseteiro"

  Somos integrantes dunha internacional do amor, dun corpo de paz utópico, dun movemento okupa de corazóns e esperanzas, somos familia do pobo saharaui, palestino, zapatista, faveleiro, e meseteiro. Somos o vento sur que nace abaixo e á esquerda para renovar os salóns do poder establecido.

  Non temos medo, porque amamos. Non temos rabia porque sabemos da debilidade do xigante. Non temos máis armas que os nosos narices vermellos. Non temos présa porque sabemos do aplauso final do público.

  "Non temos medo, porque amamos. Non temos rabia porque sabemos da debilidade do xigante. Non temos máis armas que os nosos narices vermellos"

  Hoxe ímonos e non nos imos, hoxe marchamos que é o que fan os de Vilalba á hora de marchar, pero deixamos amarrada parte do noso navío pirata neste gran porto de area e silencio.

  Retornaremos ao Sáhara libre e sen exército, marítimo e nómada, e mentres tanto, seguiremos visitando os campamentos onde se refuxia a dignidade dun pobo desterrado e a vergoña de sociedades modernas e anestesiadas.

  

• Crónicas dende o Líbano

  Eyn O-helwa é considerada a capital da palestina refuxiada por ser o maior campo de refuxiados do Líbano, onde case 100.000 persoas loitan por sobrevivir neste guetto libanés, así como por integrar a todas as faccións políticas que existen dentro do universo palestino.

  "Todas as bandeiras partidistas e relixiosas congréganse nestes mínimos dous quilómetros cadrados, pero ningunha considera á Autoridade Palestina representativa"

  Todas as bandeiras partidistas e relixiosas congréganse nestes mínimos dous quilómetros cadrados, pero ningunha considera á Autoridade Palestina representativa. Os máis de 6 millóns do éxodo palestino soñan con regresar á súa terra como os Acordos de Oslo prometían, pero saben que a OLP que controla Al-Fatah e, polo tanto, a Autoridade Palestina, están negociando a rendición deste dereito histórico co goberno israelí.

  Que farán os tres millóns de refuxiados palestinos que viven nos países limítrofes esperando cruzar centos de km? Que farán os anciáns que atesouran o dereito de volveren ás súas casas xa derruídas polos colonos? Que farán os nenos e as nenas que van durmir pensando nos oliveiras onde os seus pais xogaban e namoraban.

  Que vai facer a Humanidade se acepta o muro da vergoña, se aceptan outros 70 anos de miseria para os nosos irmáns en campos de refuxiados como o de Xatila?

  Pero, sobre todo, que vai facer a Humanidade se acepta o muro da vergoña, se aceptan outros 70 anos de miseria para os nosos irmáns en campos de refuxiados como o de Xatila, que fará o futuro connosco se nós mesmos non xulgamos a nosa pasividade ante a barbarie, a nosa complicidade con este xenocidio interminable.

  Israel é un exército que usa á súa sociedade civil para defender a súa ocupación, en base a principios fascistas: ser o pobo elixido na terra elixida. Poucas son as diferenzas entre a Alemaña do 40 e o estado israelí de hoxe en día.

  Pero a luz de esperanza é inesgotable, a forza deste pobo, a súa risa, os seus cantos, os seus nenos, acumulan décadas de poesía e loita, de dignidade e resistencia. Teñen ese poder hermenéutico da palabra verdadeira que se camiña con xustiza e, sobre todo, teñen a alegría prendida no seu corazón con tanto lume que ningún goberno poderá nunca extirpar.

  É difícil ser palestino hoxe en día sexa en Gaza, en Líbano ou en calquera lugar do mundo e, con todo, é terriblemente cruel ser un cidadán libre dunha democracia europea e pechar os ollos e a conciencia ante este holocausto silenciado.

  "É terriblemente cruel ser un cidadán libre dunha democracia europea e pechar os ollos e a conciencia ante este holocausto silenciado"

  Volveremos ao Líbano para percorrer como Pallasos en Rebeldía todos e cada un dos seus campamentos, traeremos acróbatas, magos, equilibristas, clowns, malabaristas e quilos e quilos de fraternidade armada de risa e circo solidario. Porque nos doe a súa dor e abrazamos a súa causa, que é a causa de toda a Humanidade.

   

  De disparos e luciñas

  "Nesta viaxe vivimos momentos únicos e irrepetibles, como cando entrei na terceira función da caravana montado nunha mula ante o estupor de todo o público"

  Nesta viaxe vivimos momentos únicos e irrepetibles, como cando entrei na terceira función da caravana montado nunha mula ante o estupor de todo o público, ou como cando Ahmad nos levou ao mar a bañarnos antes de chegar a Ein Al-Allawi.

  Tamén houbo momentos dramáticos, como cando visitamos Shatilla cos responsables do centro de mocidade e nos foron debullando as desgrazas e humillacións que viven os palestinos no Líbano, ou como cando saímos fuxindo do último campamento, ao rematar o único obradoiro desta caravana, cando o director do centro nos avisou que milicianos da Al-Fatah acababan de disparar a un membro dunha facción islamita con que están enfrontados xusto en diante do noso edificio e que ante a posibilidade dun enfrontamento a gran escala, nos ían agochar nunha parte interior do campamento.

  "Tamén houbo momentos dramáticos, como cando o director do centro nos avisou que milicianos da Al-Fatah acababan de disparar a un membro dunha facción islamita con que están enfrontados xusto en diante do noso edificio"

  Son cousas que pasan nas nosas caravanas, non en todas por suposto, pero si en moitas, mais sempre sempre é unha viaxe de ida e volta, sempre traes máis do que portas e, moitas veces, a alegría e o amor que recibes coma un baño de luz, mestúrase con pequenas feridas na alma ou situacións delicadas que che recordan por que estamos onde estamos e facemos o que facemos.

  Visitamos coa nosa humilde arte aqueles lugares onde a humanidade loita por manter o brillo da esperanza ante a escuridade que levantan os xenocidas.

  "Visitamos coa nosa humilde arte aqueles lugares onde a humanidade loita por manter o brillo da esperanza ante a escuridade que levantan os xenocidas"

  Escapamos por rúas estreitas, cheas de cabos e recodos secretos, escapamos dun posible enfrontamento armado, pero do que non escapamos é da mirada chea de tristura da rapaza siria que coñecemos no obradoiro, da alegría de toda a familia que nos recibiu en Badlawi, das historias de pobreza e sal que nos contaron en Shatilla, da forza coa que Imani nos contaba o para que da loita palestina.

  Do que non escapamos, porque nin queremos nin o necesitamos, é da decisión de volver o próximo a xaneiro cun Festiclown Palestina por bandeira, esta vez na Palestina exiliada.

  
  Fogonazos de cores

  "Onde a pobreza material se impón, a grandeza da fraternidade fai maxia. Nesta casiña dos milagres non falta un café nin un pouco de humus para ninguén"

  Fogonazo de partida:
  Arrástrannos por rúas estreitas, cheas de xente que se esconde ou que sae con metralletas na man buscando o foco do tiroteo. Acaban de matar a un palestino refuxiado dentro do campamento no Líbano e evacúannos. Israel vence de novo e a división palestina xera hoxe dúas vítimas: o morto e a causa palestina.

  Fogonazo de chegada:
  Chegamos dos campamentos saharauis en Tinduf case directamente a Beirut. Entre un aeroporto e outro só pasaron 36 horas, case todas dentro de avións, e nada máis pisar chan libanés lévannos a toda velocidade ao norte do país para aloxarnos na casa de Ahmad, onde 6 persoas viven en dous cuartos e que ademais recibe a veciños, curmáns, irmáns, nun cuarto minúsculo que por veces acolle a 18 persoas comendo, rindo e fumando narguile.

  Onde a pobreza material se impón, a grandeza da fraternidade fai maxia. Nesta casiña dos milagres non falta un café nin un pouco de humus para ninguén.

  Fogonazo de consciencia:
  Entrar nun campo de refuxiados palestinos no Líbano é revivir os guetos nazis do século pasado. Valados de cemento que lembran o de Cisjordania. Alambradas, garitas e check points militares rodean estes contenedores humanos que parecen deseñados para esconder alí o medio millón de refuxiados que hai neste país. Saímos de Badawi e nun quilómetro contamos 35 tanquetas militares no seu contorno. Campo de refuxiados, lugar de guerra.

  "Saio por detrás da bandeira palestina que fai de telón e escápome ao patio para roubar un cabalo e metelo no teatro que, automáticamente, se enche por completo e facemos o mellor bolo de todos"

  Fogonazo de futuro:
  Comezamos a última función desta caravana con apenas unhas ducias de nenos. Saio por detrás da bandeira palestina que fai de telón e escápome ao patio para roubar un cabalo e metelo no teatro que, automáticamente, se enche por completo e facemos o mellor bolo de todos. Acabamos e antes de recoller as cousas facémonos mil e unha fotos. Ao final hai unha mensaxe clara en todos os agradecementos, bicos, apertas, fotos con nenos nos meus brazos... Temos que volver.
  Mirando a alegría deste pobo tan perseguido tomo unha decisión, facer o Festiclown Palestina 2014 nos campos de refuxiados. Logo de 5 horas máis tarde, o proxecto xa estaba en marcha.

  "Uns nenos míranme pola físgoa da porta con ollos de admiración e misterio. Falan entre eles e, de súpeto, unha nena de 5 anos achégaseme cun bombón na man e damo sen dicir unha soa palabra"

  Fogonazo para min:
  Acabo a función e agóchome para desmaquillarme e recuperar o alento. Uns nenos míranme pola físgoa da porta con ollos de admiración e misterio. Falan entre eles e, de súpeto, unha nena de 5 anos achégaseme cun bombón na man e damo sen dicir unha soa palabra.
  Dá a volta e sae correndo. Quizais isto sexa ser pallaso.