O pasado mes de novembro o Ministerio de Sanidade publicou no BOE a orde que define a carteira básica de servizos comúns do Sistema Nacional de Saúde, que garante unicamente a detección precoz en neonatos e neonatas de sete enfermidades. Na actualidade Galicia conta cunha das unidades de cribado neonatal máis avanzadas do Estado e cun dos programas máis completos de España, capaz de detectar ata 40 trastornos. Profesionais, asociacións de enfermos e de pacientes e distintos protocolos sinalan a importancia do cribado neonatal para a saúde, pola importancia da detección inmediata de certos males. Porén, nas últimas semanas sindicatos coma CESM-Omega e CIG-Saúde teñen alertado de que a Xunta podería estar barallando a posibilidade de recortar o programa de cribado neonatal, eliminado probas coma a análise de urina e reducindo de 40 a 12 o número de enfermidades detectables.
O Real Decreto Lei 16/2012, ademais de acabar co acceso universal á sanidade, estableceu a separación da asistencia sanitaria en carteira común básica (sen repagamento), carteira común complementaria (con repagamento de parte do custe), carteira común accesoria (con repagamento da totalidade do custe) e carteira complementaria autonómica (na que cada comunidade autónoma decide qué financiar). A orde aprobada no BOE o pasado mes de novembro só garante probas para sete enfermidades: Hipotiroidismo conxénito, Fenilcetonuria, Fibrose cística, Deficiencia de acil-coenzima A-deshidroxenasa de cadea media, Deficiencia de 3-hidroxi-acil-coenzima A-deshidroxenasa de cadea longa, Acidemia glutárica tipo I e Anemia falciforme, podendo cada comunidade autónoma incorporar probas para a detección doutras enfermidades. O SERGAS, segundo os sindicatos, só accedería a sumar cinco máis, deixando fóra 28 que ata agora si se viñan detectando precozmente.
"Isto conlevará que estes nenos e nenas sexan diagnosticados cando teñen xa secuelas irreversibles, cunha calidade de vida peor para elas e eles e as súas familias, e cun peor prognóstico vital”
CIG-Saúde denuncia que a falta dun estudo que facilite a identificación precoz destas enfermidades (galactosemia, acidurias, entre outras), fará que os e as pacientes teñan que presentar síntomas e os e as pediatras sospeitar o diagnóstico para serlle solicitada a proba correspondente. Para o sindicato "isto conlevará que estes nenos e nenas sexan diagnosticados cando teñen xa secuelas irreversibles, cunha calidade de vida peor para elas e eles e as súas familias, e cun peor prognóstico vital”. Tamén se amosou crítico co posible recorte o xefe do Servizo de Pediatría do Hospital de Santiago (CHUS), José María Martinón, que declarou a Diario Médico que se dirixira á Consellaría de Sanidade para expresar a súa "inquietude". E, así mesmo, a Asociación Fenilcetonuria e Outros Trastornos do Metabolismo de Galicia (Asfega) expresou a súa preocupación.
De igual xeito, hai dúas semanas o profesor José Ramón Alonso, antigo xefe da Sección de Metabolopatías do CHUS e un dos promotores deste programa, xubilado dende hai dous anos, lanzou unha petición en Change.org demandando o mantemento da detección precoz e que non se recorte en prevención e saúde. A petición, que suma xa 14 mil sinaturas, destaca que "eliminar os análises de urina e limitar as enfermidades a detectar" terá "non só custes en saúde, senón tamén suporá un aumento do gasto" pois "se as enfermidades non se detectan a tempo e se recortan os custes para previr enfermidades futuras é lóxico entender que as non identificadas a tempo pasarán factura a longo prazo. Suporía aumentar o gasto en paliar enfermidades que deberan ter sido detectadas previamente".
"Se as enfermidades non se detectan a tempo e se recortan os custes para previr enfermidades futuras, as non identificadas a tempo pasarán factura a longo prazo"
O Programa Galego é "peculiar e heterodoxo pero de eficiencia demostrada", destaca o propio José Ramón Alonso, pois son poucos os programas que empregan a urina, obtida simultaneamente coa mostra de sangue, para a detección precoz. Isto non encarece o proceso e permite asegurar e mesmo confirmar o diagnóstico. Ademais, certas enfermidade é máis fácil detectalas a través da urina que do sangue. "Non prive os galegos dos dereitos adquiridos, con esforzo e dedicación, que non se deron no resto de España e deféndaos nos Foros e Reunións do Consello Interterritorial do Sistema Nacional de Saúde.
Pola súa banda, o presidente da Xunta, Alberto Núñez Feijoo, nin confirmou nin desmentiu que o seu Goberno vai adoptar esta medida, limitándose a sinalar que o SERGAS "fará todas as probas que sinale a evidencia científica", empregando un argumento (o do criterio médico) semellante ao que empregou para xustificar que non se lles ofrecese o tratamento con Sovaldi a todos os enfermos e enfermas de Hepatite C. Con todo, Núñez Feijoo si que deixou caer que a non realización dalgunha das probas que hoxe si se levan a cabo "nada ten que ver cos custes, cos aforros o con maiores gastos". En 2012 o goberno de Castela-A Mancha levou a cabo un recorte semellante nestas probas, unha medida que contrasta coa mellora da prevención anunciada nas últimas semanas polo goberno de Madrid.
