"As esquerdas e os nacionalismos teñen que aceptar que non foron quen de saír de certos marcos"

Raimundo Viejo, concelleiro de Barcelona en Comú CC-BY-SA Praza Pública

Afincado en Cataluña, onde imparte Teoría do nacionalismo e Movementos sociais, Raimundo Viejo (Vigo, 1969), aterrou en política con Podemos e Guanyem, logo de ter probado nos 90 con IU. O reto que ten por diante non é sinxelo, pois tras as municipais é concelleiro de Barcelona en Comú. Achégase a Santiago para falar de municipalismo cos alcaldes de Compostela e Coruña, Martiño Noriega e Xulio Ferreiro. Analizamos con el as claves dos resultados do 24M, o nacionalismo, as mareas e as primarias de Podemos.

Como analizas os resultados das municipais?

 Houbo un salto, porque municipalismo haino desde hai moitos anos, como o de Marinaleda, o que pasa é que sempre foi un municipalismo que estaba na crítica, na marxe. Pero a partir do manifesto de Guanyem Barcelona ponse o obxectivo en gañar as alcaldías e conséguese. A sorpresa é maiúscula. Temos una nova etapa municipalista. E tamén hai que precisar que ese municipalismo que antes estaba focalizado nalgúns proxectos, agora comeza a ser moito máis confederal, máis alá do propio concello. O propio proceso de configuración das candidaturas responde a unha dinámica que vai máis alá. Estes grupos responden a unha interacción e é curioso porque se un mira, cando aparece Guanyem, aparecen despois moitos gañemos, despois aparece Barcelona en Comú e aparecen tamén moitos en común. Eses efectos son secundarios, réplicas dunha cousa que vén agromando desde antes, e que moitas veces non tiña expresión electoral.

"A partir do manifesto de Guanyem Barcelona ponse o obxectivo en gañar as alcaldías e conséguese"

É dicir, non é casual que a PAH, que vén do movemento Okupa, sexa de onde vén Ada Colau porque había unha vocación clara, desde o primeiro momento, de traballar sobre o terreo. Atopamos que un municipalismo urbano, que estaba no movemento Okupa, nos centros sociais, se declina electoralmente, e é cando colle unha forza enorme. Iso, combinado coa crise de réxime é o que nos permite unha aposta tan ambiciosa como gañar Barcelona.

"Atopamos que un municipalismo urbano, que estaba no movemento Okupa, nos centros sociais, se declina electoralmente"

Ensinas Teoría do Nacionalismo, es nacionalista?

Depende. Se polo nacionalismo entendes unha matriz de carácter etno-territorial, que entende que unha nación é unha lingua, un territorio, unha historia, uns rasgos diacríticos obxectivos que se expresan e que acadan a súa realización obxectiva por medio dun estado-nación, entón eu non son nacionalista. Para min iso é unha aberración do século XIX. Eu son fillo e neto de galeguistas, se me preguntas pola idea de nación no sentido revolucionario, no sentido que lle imprime a Revolución Francesa, a idea de nación como igualdade de nacemento, todas as persoas nacen libres e iguais, entón si, claro.

"O meu é un nacionalismo black nationalism, é dicir, porque naciches nunhas determinadas condicións ves vulnerado o teu proxecto de vida"

O meu é un nacionalismo black nationalism, é dicir, porque naciches nunhas determinadas condicións ves vulnerado o teu proxecto de vida. É dicir, eu son da nación galega, como non vou selo? E porque nacín na nación galega tiven que emigrar, se nacese en Cataluña, viviría alí sen ter que emigrar a Suíza. Ser galego en Xenebra ten unha significación. E claro, entón, se falamos dese nacionalismo, como non vou ser nacionalista? O que non creo é que a forma-estado serva para realizar a liberdade nacional. Ese é o problema.

Se nos poñemos nun campo de disxuntivas o primeiro nacionalismo que temos que criticar non é o do nacionalismo que aspira a unha nación, senón o estado que xa ten unha nación, porque para nacionalismo, o español, que ese si que é un nacionalismo perigoso.

En Galicia, as reivindicacións do nacionalismo son indiscernibles da esquerda, cres que o nacionalismo operou como catalizador indiscutible no éxito das mareas?

Claro, é que os galegos temos unha nación de clase. O galeguismo foi clave nas mareas. O municipalismo coincide, artéllase co nacionalismo no campo da territorialidade. O municipalismo é cando a democracia se expande, desborda do Estado, e cando hai que facer goberno directo coa xente, cando a democracia se arraiga nun territorio, non pode desprenderse da realidade. Os señores que están no Parlamento español poden operar sobre a representación, o pobo convértese nun concepto abstracto. Cando ti fas política a nivel local ese xogo desaparece. Entón, este novo municipalismo, vén dun 15M e, evidentemente, tamén, parte dese non poder substraerse do sitio no que naceu, da súa nación, daquela. Pero xa che digo, hai que matizar ben nación.

"Os galegos temos unha nación de clase. O galeguismo foi clave nas mareas"

Dis que o nacionalismo que xa ten nación é o perigoso pero Pablo Iglesias reivindica, dándolle unha volta ao termo, o patriotismo...

Eu non concordo moito con iso. Pablo o que fai é resignificar o concepto de patria. A palabra patria viña asociada ao todo por la patria, iso que temos nas portas dos cuarteis da Garda Civil, por enriba dunha Garda Civil golpista, do 23-F. Claro, iso é unha significación terrible de patria. Pero eu son matriota, que non patriota, porque a patria vén do paterfamilias e da propia estrutura de soberanía que comeza na patria potestad dos romanos e chega ata a forma-estado e eu non son estatalista e daquela non me podo identificar, nin sequera no patriotismo que di Pablo. E ollo, que o que di Pablo está moi ben porque é un patriotismo progresista. Como os patriotas ilustrados da Revolución Francesa, que cren no Estado de Dereito, e evidentemente, xa hoxe en día, un patriotismo que ten que incorporar o welfarismo. Pablo Iglesias di que patriota é quen defende os servizos públicos.

"Pablo Iglesias di que patriota é quen defende os servizos públicos"

Podemos é unha escisión coa forma-estado, unha impugnación coa configuración histórica da patria, unha patria neoliberal que mira ao estado mínimo, reducido aos corpos represivos, xudiciais e diplomáticos, e desentenderse e deixar en mans do mercado saúde, educación e todos estes servizos. Invertemos esta lóxica e o que se xera é un escudo inmunolóxico, algo ten que conter as forzas da mercantilización e iso pode ser o Estado, e ese é o concepto de patria de Pablo.

En Galicia hai moito debate coa postura do teu partido co de Podemos-......., cres que no caso galego, polo menos, deberiades abrir un pouco máis a man?

Este tamén é un problema do concepto que se poida ter da estratexia política de Podemos. Podemos naceu sendo impugnado, desde o primeiro minuto xa houbo xente que dixo Podemos si, pero así non. Podemos ten unha orixe institucional sobre as eleccións europeas, que teñen un distrito único, que fai que sempre haxa que federarse, mesmo os nacionalistas. Cando Podemos arrinca nas europeas, dámonos de conta de que temos unha estratexia electoral de medio prazo na que hai que pasar por unhas municipais, unhas andaluzas e unhas catalás, moitas citas. E como o proceso ten éxito incorpora cada vez máis e máis xente. O problema é como se fai esa incorporación. O que non entende moita xente, e iso para min é a cerna do debate, é que do que se trata é de romper un réxime político. Romper o cadeado do 78. O que eu creo que Podemos entendeu ben é que, como estamos nun sistema multinivel, debe ter estratexias para cada un deles. Cando se decidiu en Vistalegre que non se ía ás municipais a peña púxose histérica, e non hai que ser monolíticos de pensamento. Non se podía ir ás municipais, entón favoreceu candidaturas de unidade popular e aí apareceron outras subxectividades como Barcelona en Comú ou Ahora Madrid. Nesa lóxica, que acontece agora? Pois hai unhas eleccións catalás, que haberá que resolvelas á catalá, e haberá unhas galegas, que terán que declinarse á galega.

"Cando Podemos fala de que a esquerda non serviu para nada nos últimos 30 anos é certo, e os nacionalismos tampouco"

A cousa agora é como se van declinar as eleccións españolas. E temos que ser quen de comprender as limitacións dos nacionalismos no marco das autonomías. Porque isto é o que é duro de aceptar, porque igual que as esquerdas teñen que aceptar que non foron quen de saír de certos marcos, os nacionalismos, o mesmo. Por exemplo, o catalán, que moita independencia, moita leria, pero non son capaces de tirar para adiante co proceso. O 9-N é un dos maiores fraudes de lei que se fixo en moito tempo. Vende motos e mentres tanto recortan servizos sociais, que iso, precisamente, é a substracción efectiva da soberanía.

Se falamos de realidade política, o que hai que recoñecer, e iso doe, é que cando Podemos fala de que a esquerda non serviu para nada nos últimos 30 anos é certo, e os nacionalismos tampouco, e Galicia non é máis soberana hoxe que en 1980.

Como van ser as próximas eleccións catalás?

En Cataluña hai unha situación complexa, de degradación do que era a política catalá do puyolismo e que nestes intres, evidentemente, xera uns escenarios moi complexos. O que se está é mantendo unha tensión co réxime que non acaba de romper. Aquí o poder constituínte non o toma en serio practicamente ninguén. E esa é a cuestión, se imos a un proceso constituínte ou non, e se imos a un proceso constituínte o que non podemos é ir con prefiguracións dos resultados finais dos procesos constituíntes, porque entón non é proceso constituínte.

"O problema non está no sistema, está en quen non gaña, e isto montouse para gañar, non para perder"

Que che parece a polémica das listas plancha nas primarias de Podemos?

As listas plancha non existen, e isto dígoo como politólogo. Chámalle así a xente á súa propia impotencia política. Como non teñen capacidade mediática para incidir na campaña, nin recursos intelectuais para poder contrapoñer un discurso á altura de Pablo Iglesias, e cando van contra el o que atopan é a súa propia impotencia. Teresa ou Echenique, que non son para nada, amigos de Pablo, remataron gañando. O problema non está no sistema, está en quen non gaña, e isto montouse para gañar, non para perder.

Grazas ás socias e socios editamos un xornal plural

As socias e socios de Praza.gal son esenciais para editarmos cada día un xornal plural. Dende moi pouco a túa achega económica pode axudarnos a soster e ampliar a nosa redacción e, así, a contarmos máis, mellor e sen cancelas.