O 18 de agosto de 2048 disolverase o matrimonio forzoso entre Galicia e Autopistas del Atlántico, Concesionaria Española, S.A. Ata esa data, se ninguén o evita, continuará vixente a concesión outorgada polo Goberno franquista no ano 1973 e que inicialmente tiña que rematar no 2013. Restan, polo tanto, trinta e catro anos para poder desligar a principal vía de comunicación terrestre do país dunha empresa cuxos propietarios nada teñen que ver cos concesionarios orixinais, un grupo de bancos españois, toda vez que dende o ano 2008 o Grupo Itínere, no que se integra Audasa, está en mans do estadounidense Citigroup. Pero, como chegamos ata aquí?

A orixe da empresa que, un verán máis, desata a ira cidadá mentres os gobernos galego e español se limitan a lanzar mornas advertencias e un expediente informativo, está na concesión franquista que, apenas dez anos despois da súa posta en marcha, regresou a mans públicas por orde do Estado. En plena vaga expansiva da crise do petróleo de finais dos 70 o Goberno de Felipe González mercaba Audasa e integrábaa, xunto a Aucalsa e Audenasa, na nova Empresa Nacional de Autopistas (ENA), nunha operación que implicou estender a concesión dez anos máis, ata 2023.

Aznar prorrogou a concesión ata 2048 e, xusto despois, vendeu a autoestrada

Así, como empresa pública, Audasa seguiu construíndo treitos da autoestrada -e cobrando peaxes- ata que en 1992 completou o trazado entre A Coruña e Vigo. Aos poucos a AP-9 deixou de ser unha infraestrutura e comezou a gañar inxentes cantidades de cartos que, en última instancia, ían parar ás arcas públicas. Esta era a situación cando, en 1998, a meteoroloxía soltou o buque Discoverer Enterprise das súas amarras nos estaleiros de Astano, indo impactar á ponte das Pías e deixando illada a cidade de Ferrol. Aquel accidente impulsou o Executivo de José María Aznar no ano 2000 a encargarlle a ENA que estendese a autoestrada ata Ferrol e, como contraprestación, estendeulle a concesión ata 2048, o límite vixente.

Neste escenario a galega era a autoestrada máis rendible do Estado e, en 2003, o gabinete de Aznar meteuna no paquete da súa derradeira gran privatización, a da propia ENA. A empresa das autoestradas públicas foille adxudicada por 1.586 millóns de euros ao grupo empresarial encabezado por un dos emblemas da burbulla inmobiliaria española, Sacyr, no que tamén participaban Caixa Galicia e Caixanova. A crise do ladrillo impulsou a Sacyr a vender a súa filial de autoestradas, Itínere, que xa en mans de Citigroup, nacionalizado polo Goberno federal estadounidense tras a caída de Lehman Brothers, segue a recortar servizos e postos de traballo malia gañar case 10 millóns de euros no primeiro semestre do ano.