As 'doazóns' para entregar Meirás a Franco: patrullas polas casas coa supervisión da Falange

Documentos que acreditan a recadación de fondos entre a veciñanza para pagar o Pazo e entregarllo a Franco CC-BY-SA Praza Pública

O anuncio de que a Fundación Francisco Franco xestiona dende hai meses o frecuentemente incumprido réxime de visitas ao Pazo de Meirás e a constatación por parte da entidade de que empregará esta "oportunidade" para facer apoloxía da ditadura e da "grandeza" do seu líder devolveu ao primeiro plano o xeito en que o histórico inmoble pasou a mans do militar golpista e, a través del, á súa familia. A organización dedicada a exaltar o franquismo teima en axitar o relato dunha "xenerosa doazón" do "pobo galego" mediante "subscrición pública" que contrasta coa abondosa documentación e investigacións que acreditan o espolio do edificio, concretado nos anos de maior represión en territorio galego e mentres noutros puntos do Estado continuaba a Guerra Civil.

Un dos documentos que mellor amosan o xeito en que procederon os golpistas para tornar a antiga residencia de Emilia Pardo Bazán en "agasallo" a Franco foi revelado hai apenas media década pola Asociación Cultura Aberta de Carral. Son apenas cinco páxinas encabezadas por unha carta da Junta Pro-Pazo del Caudillo, un organismo creado en 1937 polas autoridades coruñesas do nacente réxime ditatorial, caso do gobernador civil, Julio Muñoz, xunto a empresarios da contorna encabezados polo banqueiro Pedro Barrié de la Maza, responsable do Banco Pastor -entidade que neses anos procuraba executar o aval dun crédito da campaña do Estatuto de 1936, asinados por dirixentes galeguistas asasinados-.

A 'Junta Pro-Pazo del Caudillo', encabezada por empresarios como Barrié de la Maza, dirixiuse aos concellos para indicar como "visitar persoalmente" a cada veciño e reclamarlle os cartos

A misiva, datada en maio de 1938, foi dirixido ás alcaldías dos concellos da provincia para detallar o xeito en que debáin proceder para que cadandúas veciñanzas puxesen o seu "grano de arena" para a compra do que pasaban a denominar Pazo del Caudillo. "Todos, del más potentado al más humilde, pueden poner su esfuerzo en la realización del proyecto" para que "todos los españoles que sienten hoy el orgullo de llamarse conterráneos" de Franco sufragasen a "feliz idea" de "ofrecerle un trozo de la tierra misma de Galicia, que tanto le ayudó en su formidable tarea".

Alén da literatura a respecto das bondades de "nuestro invicto Caudillo", recuperada esta semana semana polo controvertido comunicado da Fundación Franco, a documentación amosa como o Concello de Carral executou a orde da Junta Pro-Pazo. Nun municipio onde dous concelleiros foran asasinados por republicanos e outros cinco, sancionados -entre eles o alcalde-, o novo rexedor, Laureano Núñez, ditou unha convocatoria para "tratar sobre asunto de excepcional importancia patriótica". Os seus destinatarios era case unha vintena de persoas encabezadas polo xefe local da Falange, Juan Seijas.

En Carral, onde boa parte da corporación municipal fora represaliada, a parroquia que máis cartos achegou -936 pesetas- foi a visitada por unha comisión encabezada polo xefe local da Falange

Nese encontro, acreditan os documentos, os presentes atenderon a 'suxestión' da Junta Pro-Pazo, que na súa carta "indicara" a "conveniencia" de "nombrar comisiones" de "dos o tres personas de significación en la localidad" para "visitar personalmente a sus convecinos" e reclamarlles os cartos. No caso de Carral foron constituídas oito comisións, unha por parroquia, compostas por cadanseus tres membros; fundamentalmente curas, concelleiros e falanxistas. Estas comisións elaboraron listados cos nomes, apelidos e achegas económicas de cada veciño e en pouco tempo xuntaron un total de 4.385 pesetas. A parroquia na que foron recadados máis fondos, ata 936 pesetas, fora Paleo, onde a comisión parroquial que recolleu as 'doazóns' estaba encabezada polo xefe da Falange.

Mentres continuaba a represión -só en Galicia o proxecto Nomes e Voces documentou máis de 550 mortes de persoas represaliadas nese 1938-a Junta Pro-Pazo ultimaba o seu agasallo ao ditador, que acudiu a Galicia a recollelo persoalmente en decembro dese mesmo ano. Foi durante unha viaxe que comezou pola Coruña e continuou a Meirás, onde a Junta organizou unha cerimonia para lle entregar o Pazo oficialmente sufragado por "subscrición popular" -ás recadacións casa por casa uníranse outras vías de recadación, como as nóminas de persoal público-.

Durante aquela visita, segundo recolleu a prensa da época, o ditador chegara a comprometerse a construír unha autoestrada entre A Coruña e Madrid "y el viaje se hará en cinco horas" -Galicia non tería conexión coa capital española por autovía ata máis de sesenta anos despois-. Tras tomar posesión do Pazo xunto á súa familia -entre eles a súa filla, formalmente dona de Meirás na actualidade- Franco viaxou a Santiago, onde desfilou polas rúas e accedeu á Catedral baixo palio.

Crónica da visita de Franco a Meirás en 1938 en El Pueblo Gallego, xornal galeguista incautado polos golpistas Dominio Público Praza Pública

Despece

  • En Marea pide ilegalizar a Fundación Franco e que Sada xestione as visitas en Meirás

    M.P.

    O grupo parlamentario de En Marea vén de rexistrar unha proposición non de lei na que, entre outras cuestións, esixe á Xunta que obrigue a Fundación Francisco Franco a "emitir unha desculpa pública ás vítimas da represión", así como a realizar as actuacións necesarias para que "sexa o Concello de Sada o que faga a xestión das visitas do Pazo de Meirás", segundo o disposto na Lei de Patrimonio Cultural de Galicia.

    En Marea esixe á Xunta que pida á Fundación "desculpas públicas" e lograr que o Concello de Sada xestione as visitas ao Pazo

    Na iniciativa, o grupo pide ademais "instar ás Cortes de España, aos grupos parlamentarios e ao Goberno español a promover iniciativas lexislativas conducentes á modificación da vixente Lei 50/2002, de Fundacións, e declarar ilegais aquelas que teñan por obxecto a homenaxe e exaltación da vida e obra criminal do ditador".

    O vicevoceiro de En Marea no Parlamento, Antón Sánchez, asegura que a xestión das visitas do Pazo de Meirás pola Fundación é “unha provocación a toda a sociedade do Estado e especialmente a galega, obrigada a facer doazóns en diñeiro, terreos, traballos, e que sufriu espolio e roubo directo nos seus bens e propiedades chamado eufemisticamente 'subscrición voluntaria".

    Sáchez lembrou que a Xunta "concedeulle a propia xestión das visitas á familia Franco a pesar de que o Concello de Sada se ofrecera voluntario para facelo". A deputada da mesma formación, Ánxeles Cuña, denunciou o feito de que noutros países da contorna “serían hoxe impensables este tipo de fundacións, que estarían prohibidos por facer exaltación dunha ditadura que deixou miles de asasinadas froito dun golpe de estado contra a lexitimidade democrática republicana vixente na época, e despois dunha guerra que deu paso a 40 anos de ditadura na que perderon a vida miles de persoas inocentes”

    A deputada de En Marea, Ánxeles Cuña, pola súa banda denunciou o feito de que noutros países da contorna “serían hoxe impensables este tipo de fundacións, que estarían prohibidos por facer exaltación dunha ditadura que deixou miles de asasinadas froito dun golpe de estado contra a lexitimidade democrática republicana vixente na época, e despois dunha guerra que deu paso a 40 anos de ditadura na que perderon a vida miles de persoas inocentes”. O Estado español inda garda nas súas cunetas e en fosas comúns das que hai rexistradas 2.382 e identificadas polo Ministerio de Xustiza, permanecendo milleiros de vítimas nelas, e das que só se escavaron aproximadamente 200. Somos o segundo país despois de Camboia con maior número de fosas comúns. “A memoria democrática deste país esixe que as vítimas sexan obteñan memoria, xustiza e reparación” esixiu Ánxeles Cuña.

    O grupo parlamentario cre que a Xunta "non pode tolerar pasivamente a detentación da Fundación da xestión do réxime de visitas do BIC", moito menos cando lle consta, "tamén por escrito, a disposición formal do Concello de Sada a asumir dita función". 

    Antón Sánchez e Ánxeles Cuña © En Marea

Grazas ás socias e socios editamos un xornal plural

As socias e socios de Praza.gal son esenciais para editarmos cada día un xornal plural. Dende moi pouco a túa achega económica pode axudarnos a soster e ampliar a nosa redacción e, así, a contarmos máis, mellor e sen cancelas.
Quero ser de Praza