A Xunta deita en entidades sociais a supervisión de persoas adultas ás que tutela

Sede da Fundación Pública Galega para a Tutela de Persoas Adultas (Funga) en Santiago Dominio Público Google Street View

Os 23 traballadores da fundación pública de tutela non son quen de facer un seguimento adecuado de todos os seus máis de 3.000 protexidos

A Fundación Pública Galega para a Tutela de Persoas Adultas (Funga), dependente da Consellería de Política Social, ten que atender de máis de 3.000 persoas (coas figuras da tutela, curadoría ou defensa xudicial) con só 23 traballadores, o que segundo diversas fontes internas e externas fai que algúns protexidos non estean a recibir o tratamento adecuado. Así se reflicte en diversas sentenzas xudiciais emitidas nos últimos anos, nas que tamén quedan en evidencia diversos intentos da Funga por desviar competencias ou responsabilidades propias a outros organismos públicos ou entidades sociais. Cáritas ou os concellos acaban asumindo a supervisión diaria de persoas incapacitadas cuxa tutela foi entregada á Funga polos xulgados.

Preguntada por estes feitos, a Xunta responde que “non é que a Funga non se interese senón que se empregan os recursos existentes en beneficio dos tutelados e aos que ademais teñen dereito; en moitos casos estas persoas non acoden a este tipo de servizos precisamente pola súa falta de capacidade e polo tanto é a Funga a que complementa esa capacidade solicitando que sexan beneficiarios dos mesmos”.

Diversas sentenzas emitidas nos últimos anos evidencia intentos da Funga por desviar competencias ou responsabilidades propias a outros organismos públicos ou entidades sociais

Diversas sentenzas consultadas reflicten como son esas entidades as que supervisan de feito, cando teñen coñecemento dos casos, a vida de persoas incapacitadas xudicialmente cuxa tutela foi entregada á Funga sen que os xulgados establecesen dita supervisión por parte das entidades sociais, como si fan nalgúns casos. O pasado mes de xullo a sección primeira da Audiencia Provincial de Lugo rexeitou a pretensión da Funga, que actuara previamente como defensora xudicial dun home para declaralo incapacitado de xeito parcial, de que fose unha traballadora social do Concello de Lugo quen asumise a súa curadoría e non ela mesma, como é a súa competencia. A Audiencia lembrou que a propia Funga fora defensora xudicial do home e que “a designación do cargo de curador ha de recaer na Funga”, como tamén defendía a Fiscalía, “atendendo sempre ao beneficio” do incapacitado e sen prexuízo de que puidese “delegar nos servizos médicos” algunhas funcións. A Funga mesmo tentara que o xulgado non considerase lexitimada á traballadora social para recorrer o seu nomeamento como curadora.

A Xunta suma sentenzas que reflicten a súa incapacidade para atender ben a todos os seus tutelados CC-BY-SA Praza Pública

Malia esa sentenza, Política Social argumenta que “é o xulgado quen designa aos curadores e quen identifica as súas funcións, sen que iso imposibilite que a Funga, no exercicio do seu cargo, requira a colaboración dos servizos sociais de base, posto que o feito de que unha persoa teña modificada a súa capacidade de obrar non implica que perda o seu dereito a ser usuario dos servizos sociais”.

O ano pasado outra sentenza, emitida en febreiro polo xulgado do Penal número 2 de Ourense e ratificada en maio pola sección segunda da Audiencia Provincial, condenou por un delito de atentado a unha persoa que agredira a dous axentes da Guardia Civil baixo o efecto do alcohol. Na sentenza na que avaliou a pertinencia ou non de aplicar ao condenado unha eximente, a Audiencia indica que o acusado tiña un “atraso mental leve e un trastorno esquizotípico da personalidade” e  recolle un informe dun forense que o recoñecera en varias ocasións en anos anteriores no que indica que “está incapacitado desde hai anos e o seu titor é a Funga”. O forense reflicte que esa persoa “subsiste da caridade da familia ou veciños” e “vive da mendicidade que practica habitualmente”.

“Hai forenses que dubidan se recomendar que se incapacite a alguén porque saben que a Funga non ten capacidade para atender eses casos concretos”, di unha fonte coñecedora do funcionamento da fundación

Fontes internas e externas da Funga aseguran que os seus escasos traballadores non son quen de facer un seguimento adecuado de todos os tutelados que seguen a vivir nas súas casas porque ningún xulgado decretou o seu ingreso nun centro. En moitos casos, din os consultados, non é necesario, pero noutros a situación dáse porque a Funga non o solicita ao xulgado, en ocasións porque nin sequera é coñecedora das súas condicións reais de vida. Segundo os consultados, o persoal da Funga non ten capacidade para supervisar adecuadamente esas condicións de vida, algo que a propia fundación recoñeceu de xeito implícito ao asinar hai uns anos un convenio de colaboración co Colexio Oficial de Traballo Social de Galicia para que os seus profesionais os axuden cando non poden visitar a algún protexido. Porque os traballadores da Funga organízanse por equipos provinciais, pero todos teñen a súa sede en Santiago, desde onde se desprazan a toda Galicia cando teñen que supervisar a situación dalgunha persoa atendida. Tamén se teñen dado casos de persoas tuteladas que se presentan na sede de Santiago para reclamar algo de xeito agresivo ou ameazante sen que o persoal da Funga poida facer nada máis que chamar á policía.

“Que está a pasar para que tantos casos acaben cun xulgado decretando unha tutela pública en vez de unha tutela por parte dos familiares?", reflexiona un responsable dunha entidade social coñecedora do traballo da Funga

Varias fontes coñecedoras do funcionamento da Funga sinalan que en ocasións as súas disfuncionalidades débense ás demoras da xustiza. As incapacidades e tutelas ou curadorías correspondentes decrétaas un xulgado, pero entre ese momento e a asunción efectiva desa tutela pola Funga pode haber recursos ou demoras na comunicación que deixan a esas persoas nun limbo en casos como os de ter que asinar un consentimento informado para someterse a unha operación. “Hai forenses que dubidan se recomendar que se incapacite a alguén porque saben que a Funga non ten capacidade para atender eses casos concretos”, indica unha fonte.

Outra fonte consultada ofrece outra visión sobre a incapacidade da Funga para atender correctamente a todas as súas máis de 3.000 persoas asignadas con tutela ou curatela: “Que está a pasar para que tantos casos acaben cun xulgado decretando unha tutela pública en vez de unha tutela por parte dos familiares?”. O envellecemento e empobrecemento da poboación, coinciden varios dos consultados, pode ser unha das respostas.

Despece

  • Os perfís da desatención: persoas sen recursos, enfermas e á procura de información da Xunta

    Unha persoa revisa gastos que debe afrontar © S.P.

    David Lombao | @davidlombao

    Os perfís das persoas tuteladas pola Funga son diversos e idades en condicións. No entanto, profesionais de entidades sociais de diversos puntos de Galicia que as atenden de xeito cotián explican, ao seren consultadas por Praza.gal, que algunhas das súas características son comúns. Escasos recursos económicos, grandes dificultades para acceder ás prestacións económicas ás que teñen dereito e que a Funga administra no nome da Xunta ou enfermidades crónicas con atención precaria son algunhas das problemáticas que estas organizacións deben abordar para, denuncian, suplir as carencias da Administración. Estes son algúns dos seus perfís, dos que este diario retirou nomes e outros elementos identificativos para preservar a súa intimidade.

    Muller, de entre 20 e 30 anos

    Outras persoas "aproveitan sistematicamente" da prestación económica que percibe e que, formalmente, administra a Funga

    Padece unha deficiencia mental e a súa tutela foi encomendada á Funga porque, de exercela a súa familia, esta non sería "efectiva", explican as fontes consultadas. A muller, resaltan as profesionais, padece "grandes carencias de afectividade" e pasou por múltiplas relacións sentimentais "tóxicas" con homes que "se aproveitan sistematicamente da prestación económica" que recibe e que formalmente administra a Funga. A súa problemática inclúe, ademais, carencias na hixiene. A entidade social que a atende regularmente advertiu a fundación pública de todos estes sucesos, pero a FUNGA "non actuou ata dous anos despois", cando a estas alertas se sumaran tamén as procedentes da veciñanza na que reside a muller por, entre outros aspectos, fortes cheiros procedentes da vivenda.

    Home, menor de 30 anos

    É unha persoa orfa con "graves problemas de alcolismo". Ten concedida unha pensión para afrontar gastos como manutención cotiá ou a vivenda. No entanto, as dificultades para establecer contacto regular coa FUNGA imposibilitan regularmente que poida acceder a eses cartos, o que o leva a exercer a mendicidade nunha cidade galega.

    Muller, de entre 45 e 50 anos

    Servizos sociais municipais e persoal dunha entidade non gobernamental insisten, sen éxito, en que a Funga supervise a medicación da persoa á que tutela, cunha enfermidade mental

    Sofre unha enfermidade mental e a entidade social que a supervisa resalta que incorre en habituais "neglixencias" na toma da súa medicación. Esta entidade e o departamento de Servizos Sociais do concello no que reside puxeron o caso en coñecemento da Funga, á que lle reclaman que "administre e paute" o tratamento farmacolóxico que, aseguran, permitiría á muller desenvolver unha vida "normalizada". A Funga "evita" sistematicamente dar resposta á devandita organización non gobernamental e a "imposibilidade" de establecer contacto directo coa fundación provoca que "se cronifique" o deterioro da muller tamén no ámbito económico malia ser perceptora da Renda de Inclusión Social que tamén depende, como a propia Funga, da Consellería de Política Social.

    Home, maior de 50 anos

    As súas doenzas e adiccións levárono a ser ingresado nun centro do Servizo Galego de Sáude e unha sentenza xudicial ditaminou que a FUNGA se tiña que facer cargo da súa tutela ante a imposibilidade de que a asumise familiar ningún. Durante uns dous meses o home e a entidade social que o supervisaba tentou, sen éxito, contactar coa fundación pública para que esta tutela se fixese efectiva. Mentres esta "insistencia" non surtiu efecto a prestación económica de subsistencia que o home tiña concedida estivo paralizada e, daquela, non a cobrou, toda vez que a súa administración lle correspondía á Funga. O propio home tutelado tivo que chamar repetidamente á fundación pública para reclamar saber que implicaba ser tutelado por ela.

  • David Reinero

    David Reinero

    Xornalista de datos máis que de anécdotas, forma parte da redacción de Praza Pública desde 2016 tras facer de todo en El País, Xornal de Galicia e Atlántico Diario

Grazas ás socias e socios editamos un xornal plural

As socias e socios de Praza.gal son esenciais para editarmos cada día un xornal plural. Dende moi pouco a túa achega económica pode axudarnos a soster e ampliar a nosa redacción e, así, a contarmos máis, mellor e sen cancelas.
Quero ser de Praza