"Estes son os meus principios, pero se non lle agradan, teño outros".

A realidade é teimuda: se un se dedica a rabuñar un pouco na biografía destes próceres, especialmente en Galicia, axiña salta o verniz e asoma a capa base, a cerna do individuo que, moitas veces, mira con verdadeira mala hostia

A vella sentenza de Groucho Marx nunca estivo tan vixente coma na España actual, un país de memoria fráxil onde é demasiado doado deixarse seducir por aqueles que, de súpeto, exhiben un certificado de "demócrata de toda a vida". Pero a realidade é teimuda: se un se dedica a rabuñar un pouco na biografía destes próceres, especialmente en Galicia, axiña salta o verniz e asoma a capa base, a cerna do individuo que, moitas veces, mira con verdadeira mala hostia.

A Estafa do Cambio e os Dous Piares do Réxime

A verdade incómoda é que vivimos un continuum. Non houbo ruptura, senón unha adaptación biolóxica das elites. Desde a Restauración ata hoxe, pasando polas ditaduras de Primo de Rivera e Franco, os mesmos apelidos seguiron aboiando. A Transición non foi ese conto de fadas modélico, senón o gran baile de máscaras onde o franquismo sociolóxico se reencadrou. As cifras cantan: en 1979, case a metade dos alcaldes elixidos xa tiñan cargos no tardofranquismo. Mudaron as siglas —UCD, AP, independentes— pero as mans que mecían o berce eran as mesmas.

E que dicir da esquerda? O PSOE da Transición, financiado xenerosamente pola socialdemocracia alemá e purgado de marxismo nos congresos do 79 e 81, converteuse no "tapón" perfecto. Felipe González e os seus "mozos" non chegaron para cambiar o sistema, senón para tranquilizar á Banca, á Igrexa e ao Exército. O seu eslogan "Por el cambio" quedou reducido á cínica frase do ministro Solchaga: "España es uno de los países donde se puede uno hacer rico más fácilmente". A traizón foi sistémica: pasaron do "OTAN, de entrada non" á integración militar, e da loita antifranquista a crear o GAL, demostrando que a guerra sucia era unha política de Estado que transcendía as siglas.

O Paradoxo Galego: A Política e a Lingua Vixiada

Aquí en Galicia, este cambarache roza o esperpento e ten nomes e apelidos que explican a nosa historia recente

Aquí en Galicia, este cambarache roza o esperpento e ten nomes e apelidos que explican a nosa historia recente. Tivemos de vicerrei a Manuel Fraga, ministro da ditadura que asinou sentenzas de morte e branqueou o réxime. Tivemos a Xerardo Fernández Albor, coas súas influencias de xuventude na Alemaña dos anos do nazismo. E tivemos o paradigma do absurdo en Antonio Rosón Pérez: o home encargado de construír a preautonomía non era un demócrata, senón un antigo Fiscal Militar que durante a guerra participou na maquinaria represiva en Lugo.

Pero o control non foi só político, tamén foi cultural e lingüístico, e aí é onde emerxe a figura de Xosé Filgueira Valverde. O "vello profesor", alcalde franquista de Pontevedra e procurador en Cortes, non só transitou comodamente cara á democracia, senón que se erixiu no gran arquitecto da cultura oficial. Foi el, un home do vello réxime, quen tutelou a normativa do galego académico actual. Non é casualidade: o sistema encargou a un dos seus fieis o deseño dun estándar lingüístico "autonómico", illacionista e domesticado, asegurándose de que a lingua propia non fose unha ferramenta de ruptura nin de achegamento perigoso á lusofonía, senón un elemento folclórico ben atado dentro do marco estatal.

E na outra beira, o continuum tamén opera nas novas xeracións. Vexamos a Abel Caballero. Hoxe preséntase como baluarte do progresismo, pero a súa biografía é a dun fillo da burguesía falanxista do réxime. Para entender a farsa, abonda con lembrar a reacción de Pepe Castro, o sempiterno alcalde de Ponteareas e franquista confeso, cando soubo que Caballero ía ser ministro. Lonxe de asustarse, sorriu e sentenciou coa sabedoría de quen sabe como funciona realmente o mundo:

"Coño! Ese é fillo de Caballero! É dos nosos!"

Nesa frase, "é dos nosos", revélase a clave: a ideoloxía é pintura; a clase e a orixe familiar son o muro que sostén o edificio.

A Democracia Vixiada e a Memoria Deturpada

PP e PSOE, dereita e esquerda do sistema, non son antitéticos, senón complementarios. Son dúas caras da mesma moeda deseñada para que, pase o que pase, o continuum nunca rompa e os de sempre sigan mandando sobre a nosa política, a nosa economía e a nosa lingua

Hoxe, 50 anos despois da morte do ditador, o sistema deféndese con unllas e dentes. Non temos unha democracia plena, senón vixiada. A Audiencia Nacional segue operando como herdeira directa do Tribunal de Orde Pública. Leis de excepción como a Lei de Partidos e a dureza penal contra a liberdade de expresión demostran que o Estado mantén tics autoritarios.

Para que isto funcione, precisan que esquezamos. E o máis grave: baleiran os nosos símbolos. A Medalla Castelao, que debera ser o máximo honor do galeguismo, converteuse nunha baratilla, un "Che Guevara pintado nunha lata de refresco". Insultan a memoria de Castelao colgando a súa medalla no peito de xentes do Opus Dei, de antigalegos confesos ou de persoas que, coma Filgueira no seu día, traballaron para que nada mudase realmente.

En resumo, PP e PSOE, dereita e esquerda do sistema, non son antitéticos, senón complementarios. Son dúas caras da mesma moeda deseñada para que, pase o que pase, o continuum nunca rompa e os de sempre sigan mandando sobre a nosa política, a nosa economía e a nosa lingua. Parafraseando O Gatopardo: “algo tiña que mudar para que todo seguise igual”. E así foi.