Non son psiquiatra, pero si paciente de psiquiatría. Desde aí escribo. Había moito tempo que precisaba facer algo con este estigma que me pesa. Na miña experiencia, a doenza mental (crónica ou pasaxeira) é un territorio esvaradío para quen non ten unha vivencia persoal ou suficientemente próxima. É esvaradío porque non se fala da doenza ou fálase en termos paternalistas ou chamánicos, porque non se comparte cos demais con normalidade e porque se asume implicitamente como unha vergoña. Aínda cando pensamos que a nós non nos avergoña. Aínda entre persoas que nunca dirían que unha parella homosexual non debe ter fillos, ou que unha nai en cadeira de rodas non debe ter fillos, pero non entenden que unha muller ou un home cunha doenza psiquiátrica crónica decida telos. 

O paciente de psiquiatría ten un medo xustificado ao rexeitamento, a ser xulgado a través dos mitos que o rodean e das infinitas estupideces que divulgan as pseudociencias, a que as decisións que tomamos con respecto aos demais sexan postas en cuestión, a ser abusado. Ten medo a molestar, continuamente, a que os demais se molesten con cousas que un non pode evitar porque son síntomas de algo que ás veces nos soborda. Ten unha necesidade permanente de demostrar, de probar, que é estable, que é normal, que se coida.  Ao longo do tempo escoitei case de todo. Dunha volta un médico de cabeceira, ao preguntarme de xeito rutineiro nunha consulta por unha amigdalite sobre se tomaba algunha medicación, iniciou un interrogatorio sobre a miña vida persoal, e xulgou que me estaba envelenando con pastillas que non necesito, porque era imposible que eu tivese ningunha doenza mental tendo tamén estudos superiores, parella estable, un fillo san e ben atendido, amigos e, se cadra, talento literario. 

Non son psiquiatra, pero si paciente de psiquiatría. Desde aí escribo. Había moito tempo que precisaba facer algo con este estigma que me pesa

A comprensión co enfermo mental, crónico ou non, é escasa. É escasa cando non se coñece a súa condición de enfermo e só se observan as súas consecuencias. Daquela es a persoa que non devolveu a chamada, que pospuxo unha cita, que demorou unha entrega con excusas porque non se atreveu a dicir: estou enferma, estou moi enferma agora mesmo e fago o que podo. Pero se explicas a túa condición de doente iso non muda substancialmente, porque daquela se cadra non pos suficiente de ti, ou porque non tes dereito a estar ben. Se estás ben moitas veces, ou a meirande parte do tempo, desaparece a vontade de comprender que é posible que noutro momento non o estiveses ou que non o esteas no futuro.

Hai moitas cousas que pesan como péndulos que van e volven sobre a cabeza dunha persoa que padece unha doenza mental (repito: crónica ou pasaxeira) pero coido que as dúas máis pesadas son o illamento e a culpa. A culpa por non ser a persoa que che gustaría ser, e porque os límites entre o que a enfermidade non che deixa facer e o que unha mesma renuncia a intentar son difusos e cheos de reviravoltas. Non é preciso explicar o illamento. Pero si que, ás veces, as persoas precisamos escoller a soidade para sandarnos, como os paxaros de ás rotas que se acubillan no niño agardando a que cicatricen as feridas para poder voar de novo, e que iso non quere dicir que sexamos animais solitarios.

Eu sigo sendo paciente de psiquiatría. Aínda que estou estable e me sinto ben desde hai algún tempo, son consciente da fraxilidade deste estado. É o día mundial da saúde mental e pareceume un día bonito para dicir estas cousas

Son consciente de que eu son unha paciente de psiquiatría das máis cómodas para a sociedade e que iso me fai afortunada. Son unha muller nova, branca, de clase media. Non se me nota. Molesto pouco. Escribo. Podería saír nunha serie que enfocase a doenza mental desde esa perspectiva bohemia, artística e apaixonada coa que de cote se reflicte na televisión, aínda que estar enferma non ten nada diso e resulte aburrido e embarazoso.

Eu sigo sendo paciente de psiquiatría. Aínda que estou estable e me sinto ben desde hai algún tempo, son consciente da fraxilidade deste estado. Hoxe, 10 de outubro, é o día mundial da saúde mental. Pareceume un día bonito para dicir estas cousas.