Boteime aos camiños na procura de Antígona e cheguei ata a cólera de Aquiles. Foi unha viaxe longa e intensa. Gozosa e perturbadora. Durou varios anos e aínda non rematou. Agora mesmo non sei se estou encallado nos arrecifes da cólera de Aquiles ou era este e ningún outro o porto ao que debía arribar.

En realidade, foron dúas viaxes consecutivas, sen repouso. Primeiro fixen unha longa travesía polos dominios do Mal. Dúas razóns empurráronme. A primeira foi a miña propia produción literaria. Por que temas tan sórdidos, por que tanta miseria, por que tanta violencia? Porque intento levar aos meus posibles lectores ata o lado oculto da sociedade e da vida, o que normalmente non se quere ver, a pesar de que está en todas partes, tanto se se é un morador dese submundo, coma se se accede a el dende a hipocrisía ou a dobre moral. Ou o altruísmo? En certa ocasión declarei: para falar do Mal non é preciso nin documentarse. O Mal ten moitas caras e todos enfrontaremos, queirámolo ou non, algunha delas. A dor física ou moral. Ninguén escapa dela. Pensei que podería ser interesante documentarse.

Non son un neno. Lin moito, estudei algo e vin moito cine tamén. Non habitaba a idade da inocencia. Pero nunca estivera no lugar da barbarie consumada

A segunda razón foi o descubrimento da barbarie que implantou a Primeira Guerra Mundial. Non son un neno. Lin moito, estudei algo e vin moito cine tamén. Non habitaba a idade da inocencia. Pero nunca estivera no lugar da barbarie consumada. Fíxeno no verán de 2006, cando realicei unha xira polo nordés de Italia. Entre moitas outras cousas visitamos dous dos múltiples santuarios que o réxime fascista erixiu nos diversos puntos nos que a fronte permaneceu estancada. A participación italiana na Gran Guerra foi serodia e breve. Non obstante, ao redor de seiscentos mil italianos pereceron alí e algunhas persoas coas que falei, xa moi maiores, consideraban os sucesos daqueles anos como a segunda fundación de Italia. Non é difícil entender que unha guerra contra un inimigo exterior pode resultar un magnífico instrumento de cohesión para calquera pobo.

A participación italiana na Gran Guerra foi serodia e breve. Non obstante, ao redor de seiscentos mil italianos pereceron alí e algunhas persoas coas que falei, xa moi maiores, consideraban os sucesos daqueles anos como a segunda fundación de Italia

Estivemos en Monte Grappa e en Assiago, dous deses santuarios levantados polo negro patriotismo fascista. Parece que Monte Grappa é o que máis sentimentos patrióticos suscita. Monte Grappa, tu sei la mia patria!, pódese ver escrito en pancartas adornadas coas cores da bandeira italiana. A loucura daquela atroz guerra de trincheiras faise evidente nestas paraxes. Rescato para estas páxinas o apuntamento que fixen deste momento no meu caderno de notas: “O cumio do Grappa alcanza preto de 1800 metros de altitude. O restaurante onde paramos a comer, fermosa edificación de tipo alpino, ten un pequeno museo de guerra ordenado en varias vitrinas. Exhibe multitude de obxectos militares, dende uniformes completos ata escudelas para o rancho dos soldados. A Primeira Guerra Mundial. Interesante.

O dono do local díxonos que o seu fillo máis vello encontrara polos arredores máis de corenta e cinco mil obxectos relacionados coa guerra. A Gran Guerra. Despois de comer ascendemos ata o cumio do Monte Grappa. A paisaxe, deslucida por un calixeiro testán que foi invadindo practicamente todo segundo transcorría o día, é formidable. No cume do Grappa hai un santuario no que están enterrados a un lado os soldados austrohúngaros e ao outro os italianos. Os que foron identificados descansan en nichos semicirculares e na lápida consta o seu nome e graduación. Hai lousas de mármore con cifras arrepiantes e debaixo a palabra Ignoti, Descoñecidos. O lado austrohúngaro recolle dez mil Ignoti. En total, entre italianos e austrohúngaros suman preto de corenta mil. A batalla do Piave.

O lado austrohúngaro recolle dez mil Ignoti. En total, entre italianos e austrohúngaros suman preto de corenta mil. A batalla do Piave

Un miradoiro ofrece a posibilidade de comprender o que foi aquilo. Hai un esbozo de bronce coa posición das dúas liñas enfrontadas. Nalgúns puntos practicamente se tocan. Debaixo deste santuario construíron unha fortaleza subterránea, cinco quilómetros de galerías para apostar artillaría e metralladoras. Unha obra colosal probablemente inexpugnable considerando a tecnoloxía bélica do momento, e completamente estúpida pois xamais se utilizou. Leva o nome do rei Vittorio Emanuele III.

Na batalla do Piave morreu Peter Pan e aquí está enterrado, no cemiterio austrohúngaro

Na batalla do Piave morreu Peter Pan e aquí está enterrado, no cemiterio austrohúngaro. Peter Pan. Quen podía sospeitalo! Peter Pan. Soldato, reza a lápida. Experimentei un estraño estupor ante aquela tumba abrasada polo Sol e a miña mente disparou substanciosas elucubracións, que deixo para outro espazo. Non esperaba encontrar a Peter Pan enterrado nun columbario italiano dedicado a soldados austrohúngaros. Peter Pan nunca foi un neno, creo eu, senón un home que se negou a medrar. Igual que Oscar Matzerath, o neno/home d’O tambor de lata, do, arestora equívoco Günter Grass. Probablemente a este acaeríalle tamén o cemiterio austrohúngaro. Vergangenheitsbewältigung

O santuario de Assiago resulta moito máis lúgubre. Ao ingresar nel parece que entras nunha cámara frigorífica. A xente de aquí asegura que, dun paseo polos arredores, aínda podes regresar con multitude de obxectos militares e ósos de soldados mortos. (Así foi como levantou o seu pequeno museo o hostaleiro de Monte Grappa). Creo que son corenta e tantos os monumentos aos caduti que se levantaron por toda esta zona da fronte. Son da época fascista e teñen fins de propaganda imperial. Quero crer que as horribles batallas da Primeira Guerra Mundial non pertencen aos fascistas, aínda que, no sentido laso da palabra, pode que todas  as guerras teñan unha orixe fascista.

Son miles e miles de homes os que aquí deixaron a vida. Nunha guerra que só serviu para xerar o estalido da Segunda

Debo recoñecer que a máis forte impresión que levo desta viaxe é todo o relacionado coa Primeira Guerra Mundial. Son miles e miles de homes os que aquí deixaron a vida. Nunha guerra que só serviu para xerar o estalido da Segunda.

Logo, o tío Enrique, un apaixonado da Historia militar, regaloume un libro. A Primeira Guerra Mundial, de Martin Gilbert. Acumula datos e datos que che poñen os pelos de punta. Curiosamente está cheo de poemas escritos por combatentes británicos.

A estanza en Monte Grappa e Assiago, sumada á lectura do libro do tío Enrique, empurroume a afondar todo canto puiden neste evento arrepiante. Lin unha morea de libros, entre eles novelas terribles e vin moitas películas, antigas e actuais, algunhas delas sinxelamente horripilantes.

Aí arrancou a miña longa viaxe polos dominios do Mal. Hoxe estou convencido de que esta viaxe non ten fin, a pesar da cólera de Aquiles ou precisamente por ela

Aí arrancou a miña longa viaxe polos dominios do Mal. Hoxe estou convencido de que esta viaxe non ten fin, a pesar da cólera de Aquiles ou precisamente por ela.

(Breve anotación no meu caderno o 27 de agosto de 2010: Vergangenheitsbewältigung. Algo así como a asunción do pasado, particularmente do pasado relacionado co Holocausto)