No bestiario galego hai seres de toda caste. Hainos entrañables, coma o apalpador; paternais, coma o donmanuel; desalmados, coma o sacauntos; dexenerados, coma o home do saco; ou monstros sanguinarios, coma o chupacabras, que na década dos 90 causou estragos nas terras lombas e desabrigadas de Dozón. Tamén os hai que nin arre! nin xo!, como é o caso dos arranxapagas e mailos pillasubvencións. Non son malos nin bos, senón mais ben todo o contrario. Son demos perellos que viven do amaño e da trampullada. Nos últimos vinte anos do século pasado inzaron por todo o territorio galego, e raro era o lugar onde non atoparas o seu auxilio para botar unhas risas e facer un amaño. Eu gardo viva memoria de dous deles, un de cada especie; e deles vou contar.
O amaña-pagas do que falo vivía en Pontevedra e visitaba Lalín os días de feira, o 3 e 18 de cada mes. Non era funcionario nin sei se tiña outra ocupación, ademais de amañar
O amaña-pagas do que falo vivía en Pontevedra e visitaba Lalín os días de feira, o 3 e 18 de cada mes. Non era funcionario nin sei se tiña outra ocupación, ademais de amañar. Pero, agora que o penso, se andaba de feira en feira pola provincia adiante, non precisaba de mais enredo para ter os días ocupados. En Lalín pasaba consulta dende as 11 da mañá ata a hora de xantar nun restaurante céntrico, sentado nunha mesa do comedor no primeiro andar. Os labregos agardaban quenda abaixo na cafetería ou arrimados ás paredes das escaleiras. A diferencia da consulta do médico ou no adro da igrexa, onde os paisanos cantaban doenzas reais e imaxinarias, aquí permanecían en silencio, coa cabeza gacha e a mirada fixa nas punteiras enlamadas dos zapatos. Seguramente, no peto interior da chaqueta ou entalado no refaixo, levaban o sobre co adianto dos cartos para que o señor amañador untara a maquinaria administrativa e puidera o asunto botar a andar: que se amañar o informe médico inicial, que se amañar o informe de revisión, que se amañar o ditame ... O proceso era longo, pero non importaba, xa que os atrasos viñan xuntos e de golpe, e daban para facer unha festa. A finais dos 90, medio Cadrón cobraba por enfermo e o outro medio gastáballe os cartos na taberna, brindando por un tal Señor Estado.
“Perde coidado, éche a mesma trapallada. Un Consultor é un Asesor con axenda, que lle permite saber como lle gusta á Administración que veñan vestidas as solicitudes”, díxome
O pilla-subvencións era outra cousa. Vestía traxe gris, zapato baixo e pelo lambido. Facíase chamar Consultor. Tiña a súa consulta nun despacho solleiro na rúa Xeneral Pardiñas, en Santiago, onde recibía os clientes previa cita concertada. Pero tamén consultaba a domicilio, se o importe da subvención tiña moitos ceros. En Lalín había varios Asesores, pero ningún Consultor. Un amigo xa moi viaxado aclaroume a diferencia entre unha cousa e maila outra. “Perde coidado, éche a mesma trapallada. Un Consultor é un Asesor con axenda, que lle permite saber como lle gusta á Administración que veñan vestidas as solicitudes”, díxome. Certo, moi certo.
Quen pagaba os outros 21000 euros? Un tal Señor Estado
Se precisabas un tractor novo e mais potente, o consultor traducíao como un equipo informatizado de tracción mecánica para xestión integral da labranza en 3D; se o que precisabas era 10 máquinas de coser para aumentar a produción, dicíache que para iso non había cartos, que mellor dille ao fornecedor que cho facture como equipo automatizado de corte con software CAD-CAM; e se querías imprimir 1000 folletos de publicidade, aconsellábache que lle chamaras “posicionamento de marca en mercados exteriores”, e buscaras unha imprenta de confianza que, facéndoche só 1000, che facturara 100000 folletos.
E nas tempadas que non precisabas de nada, viña el e ofrecíache un Estudo de Organización e Optimización de Procesos Produtivos, que custaba 30000 euros e do que non aproveitabas nada, pero estaba subvencionado cun 70 %: o Consultor gañaba 30000 euros por un corta-pega e ti pagabas 9000 euros por 3 tomos que remataban, no mellor dos casos, nos andeis do despacho principal da empresa. Quen pagaba os outros 21000 euros? Un tal Señor Estado. Pero quen raios será ese tal señor Estado, de tan bo corazón e tan desbaldidor? “Pois un tal Luis XIV, rei de Francia seica ...”, dixo alguén. Eu porfiei: “E ti como o sabes?” “Carallo, porque el o confesou ... O Estado son Eu, dixo un día”, contestoume. Ah!, logo si, claro. E fixen contas.
Cando os mozos de Cadrón subían de volta da Ponte Vilariño, ata as canizas de churrasco e licores varios, dáballes por apedrar, domear e chimpar os sinais de tráfico da estrada, coma se de muíños de vento se tratara. “Que mais dá! Paga o Estado!”
Cando os mozos de Cadrón subían de volta da Ponte Vilariño, ata as canizas de churrasco e licores varios, dáballes por apedrar, domear e chimpar os sinais de tráfico da estrada, coma se de muíños de vento se tratara. Asemade gurraban na negrura da noite coas estatuas de ferro, os feros loitadores cantaruxaban desafinados os acordes da marsellesa. Eu, que daquela era moi coitado e mexericas, afeáballes a conduta; pero eles calábanme a boca e berraban fóra de si: “Que mais dá! Paga o Estado!” Agora enténdoo todo. O Estado estaba tan lonxe que as nosas falcatruadas eran coma faragullas que leva o vento cara ningures. O que aínda hoxe non sei é onde raios aprendían os cadroneses os acordes daquela estraña melodía. Pero non desisto.
