Por veces Compostela ten un corpo propio e autónomo e quere ser a cidade que nos agrada, permitíndonos esquecer por un momento que non deixamos de ser aquelas hostes persoas xa para sempre derrotadas que cantaba Ferrín, ou polo menos permitíndonos soñar ser outras, irreverentes e irreconciliadas co desfolgo. A pesar de certa constante nacional-católica que pega forte nas pedras esluídas da aldea grande, de cando en cando algo sacude o esfiañado corsé que detén o tempo na cidade. E foi así que en novembro de 2011 asistíamos á Grande Reapertura da Sala Iago, un dos máis simbólicos pulmóns culturais dunha Compostela que entregou un tras doutros os seus cinematógrafos como rendéndose ao aburrimento e cedendo á liberdade vixiada dos centros comerciais.
As veciñas e veciños que daquela decidiran desencadear unhas portas que a especulación alxemou (sometidas como estabamos ao papel de espectadores pasivos dos ires e vires dun esperpento municipal no que que a criminalidade e a corrupción se converteran nunha maneira activa de goberno) conseguiron sacudirnos as arañeiras e o certo tedio que nos tiña comestos. Atinaron ao devolvernos a Sala Iago e ao decidiren non propoñer complexos programas políticos, ou elaborados discursos para a felicidade dunhas poucas. Non se trataba xa de reactivar un cinema, ou dunha reivindicación cultural ao uso. Tratábase de algo moito máis elemental e común, e polo tanto de algo moito máis profundo: reivindicaron a vida como un elemento activo, participativo. Sacudíronnos e espertaron toda unha cadea de emocións. Rescataron do po todos os vencellos soterrados de xeracións enteiras que dunha ou outra maneira se viron medrar ao acocho (ou coa escusa) de dous centos de cadeiras, catro paredes, moreas de celuloides e unha pantalla no que fora o antigo edificio de Correos no corazón do Vilar.
Durante unha semana escasa (pois ese foi o tempo que permitiron suspender a existencia amortizada da cidade) elaboraron un calendario de actividades co obxecto de devolverlle á veciñanza un espazo que sempre lle pertenceu. Volveu ennovelar as noites o invento dos Lumière. Batías forte na porta e podías facer in situ un avalío da ruína na que o devezo de lucro convertera aquel vello cinema. Alí deixábaste arrolar por ese ritmo co que freneticamente a especulación (sempre protexida institucionalmente, e sempre gozando de superior dereito ao da cidadanía a vivir a nosa propia cidade) trababa unha e outra vez, e ben forte, coas súas dentadas de ladrillo a nosa memoria colectiva, esgazándoa. Pouco lles importaba aos reais poderes da cidade someter á borralla este edificio. Por iso o compromiso coa Sala Iago foi un compromiso cos afectos de toda unha cidade.
A desproporcionada actuación policial que lle puxo fin a esta outra existencia da Sala Iago foi un abrupto retorno á normalidade. Cumpriulles incorporar elementos dramáticos para facernos dubidar das nosas propias forzas. Unha mísera acusación de usurpación ou “okupación” non ía poñerlle fin á apaixoada alegría coa que vivimos a reapertura da Iago. Porque, quen ía criminalizar a quen veu poñerlle unha nova vida á esmoroada pedra da sala? Comezou daquela a invención policial cutre, propia de serie de entretemento: seica estaban alí os materiais para elaborar un “cóctel McGyver”. A vaina non podía ser outra xa que de cinema se trataba. Na estela dunha narrativa policial e fiscal a cada pouco máis mermada e cada vez menos asimilábel á idea de xustiza que podemos ter o común da xente, elementos usuais en calquera vivenda convertéronse, mudando o que debera ser mudado, e en base á sospeita e á hipótese e cun adobío de patetismo mediático, nunha coartada coa que arruinar esta experiencia que é xa patrimonio común da veciñanza.
O vindeiro 13 de marzo non xulgan unha usurpación ou un comportamento ilícito. Xulgan o noso dereito a vivir a cidade, a retomarmos os espazos e os afectos que nos foron expropiados. Castigan a nosa impertinente maneira de recompoñer colectivamente a nosa memoria. Malia todo, aquí nos teñen a todas e todos aqueles que dunha ou outra maneira estivemos na Sala Iago, alegres e satisfeitas da ternos rebelado contra a cotidianidade de centro comercial. Porque aínda nos ten un sabor a mel a memoria dunha tan brillante intervención contra o aburrimento e a derrota.
