Daniel Chapela fíxose no ano 2022 co segundo premio Xuventude Crea, concretamente na categoría de poesía. O que foi, en primeira instancia, unha peza menor en canto a súa extensión, converteuse, unha vez ampliada a obra, na ópera prima do poeta natural de Meiro, Bueu
Daniel Chapela fíxose no ano 2022 co segundo premio Xuventude Crea, concretamente na categoría de poesía. O que foi, en primeira instancia, unha peza menor en canto a súa extensión, converteuse, unha vez ampliada a obra, na ópera prima do poeta natural de Meiro, Bueu.
Nesta obra que recibe o nome de ‘Biscoito de laranxa’, Daniel Chapela recolle os froitos sementados pola experiencia do trauma vivido, a pegada que deixa a perda dun ser querido no corpo e na mente humana: “Parece que se lles esquece que sempre quedan sucos daqueles que pasaron por nós” (p. 13). Dende este eixe, a narración, que acostuma a tender o verso libre, bifurca cara outros polos temáticos como o clima familiar e o material convulso destas relacións pola mesma perda, o amor e a ausencia, a pel, a conexión coa natureza, a angustia do ser.
O autor estructura o poemario en dúas seccións ben diferenciadas: unha centrada na figura da avoa do autor, eixe da obra e río de vida que ramifica nas diferentes historias e sucesos do poemario, o pasado nostálxico; e outra que amplía as súas miras achegándonos ao retrato da familia. Esta estructura é moi interesante, xa que Chapela cambia a perspectiva da narración. Se ben na primeira parte da obra se nos achega a figura prezada da desaparecida nun canto a nostalxia, no que subxace un ton melancólico, dramático e moitas veces desesperanzador, o cal prevalece de maneira uniforme ao longo da obra; na segunda parte, a lente xira cento oitenta graos para ubicar aos resto de personaxes no contexto do duelo, e tamén permítesenos coñecer o corpo das dinámicas familiares, as alteracións neste ecosistema a causa do duelo, as canalizacións do autor nun retrato gris, miserábel e desalentador, pro momentos, do paisaxístico familiar. Neste retrato, emerxen as figuras femeninas, en contraposición da parte masculina da que observamos un afastamento. Ao longo da obra, o pasado peta na porta do autor adoptando diferentes formas como se do deus Proteo se tratara, ben presentándose como o pasado anhelado e nostálxico, a figura da avoa, símbolos como o biscoito de laranxa, ou as ensinanzas da nai, tamén formas como o pasado traumático e escuro a través do duelo polo trauma, as dinámicas familiares convulsas, o home esganando dende o abuso de poder...
Nesta obra que recibe o nome de ‘Biscoito de laranxa’, Daniel Chapela recolle os froitos sementados pola experiencia do trauma vivido, a pegada que deixa a perda dun ser querido no corpo e na mente humana: “Parece que se lles esquece que sempre quedan sucos daqueles que pasaron por nós”
No camiño da aceptación da partida dos nosos semellantes cara lugares insospeitábeis para os simples mortais, “Cara onde van as voces dos mortos?” (p. 25); Chapela dalle un espazo a eses momentos banais, que semellan nimios ante os nosos ollos, mais que en realidad debemos valorar xa que sostén él, que son os que en verdade nos manteñen vivos, aínda que só se trate dun biscoito de laranxa: “Miña nai díxome unha vez que gozase daqueles momentos, que pouco a pouco remataría o cheiro a biscoito de laranxa acabo de facer” (p. 15).
No acontecer da obra, móstrasenos o abafo existencial que percorre a alma do autor e o corpo dos versos, afectado pola dor irremediábel e, en cambio, confuso por non entender o que acontece ao seu redor. O esquecemento dos vivos que non reparan no respeto dos mortos, o soterramento dos recordos que deberían ser gardados como tesouros, ou sinxelamente, ¿son pecadores que choran en silencio e seguen coas súas vidas? Porque a vida quizais é iso, uns van, outros veñen, cada un segue polo seu camiño ata o final: “Ao terceiro día sentín un formigo no estómago cando entrei na túa cocina. O azulexos estaban impregnados do recendo da túa comida (...) Cando regresei, as miñas tías limparan todo con lixivia, e só quedaba o cheiro a hospital” (p. 27); “Un día ocuparon o teu fogar. Habitar a casa, chamáronlle, coma se o teu rostro non seguise pendurado dos marcos das portas (...) Existimos no soterramento dos recordos, na eliminación dos mortos” (p. 33).
As mulleres (a avoa, a nai), non só son unha peza importante dentro do núcleo familiar, senón tamén un símbolo de vida e, sempre, de xesto cómplice e didáctico no acompañamento polos sendeiros da nosa existencia. Sempre estarán elas. Este libro é moitas cousas, tamén un homenaxe a elas
Un dos temas máis presentes no libro é a conexión coa terra: “Estercamos durante xeracións as mesmas leiras, enterrando alí os nosos mortos (...) Miña bisavoa sabía ben o que era rabuñar o chan até sacar as patacas ou a esencia da súa familia” (p. 49). Neste poemario, o impacto no lector non chega polo que o autor nos conta, senón polo que cala, o que queda fóra do marco. O que temos de base é un canto desalentador sobre as dinámicas familiares que nos leva a un terreo cru e desacougante, inda que sen caer nos extremos e sen buscar transmitir radicalidade ou agresividade en contido e forma. Mostrando un pulso dramático ben medido que vainos dando en pequenas pílulas, anacos dunha familia rota no acontecer polos eventos da súa vida; “El lanzoume cara ao mar, até dar coa cabeza na rocha. Da ferida non naceron (...) Só un sangue que xamais coagularía” (p. 59); “El prefería agarralas polo pescozo até partilo. Foi así como souben que morrería estrangulado” (p. 63); “Déstesme alento durante anos, ao tempo que afogabades o meu futuro coas mans” (p. 47).
No abismo, atopamos sostendo a raíz que un día nos empuxou de dentro da terra e hoxe nos levanta do barro, as mulleres (a avoa, a nai), non só son unha peza importante dentro do núcleo familiar, senón tamén un símbolo de vida e, sempre, de xesto cómplice e didáctico no acompañamento polos sendeiros da nosa existencia. Sempre estarán elas, quen senón. Este libro é moitas cousas, tamén un homenaxe a elas.
'Biscoito de Laranxa’, de Daniel Chapela, Editorial Galaxia, 2024
