Pouco despois do 2 de abril, día mundial de concienciación sobre o autismo, un programa de televisión, El Hormiguero, emitiu un vídeo no que xuntaban 14 nais que non se coñecían entre si a falar das súas crianzas. Sete delas eran nais de fillos ou fillas con discapacidade. Pretendían concienciar sobre a importancia de valorar o que temos na vida para sentírmonos persoas afortunadas. Tivo moito éxito, polo que se ve, porque anda polas redes sociais, blogs e whatsapp desde a súa emisión.

El Hormiguero emitiu un vídeo no que xuntaban 14 nais. Sete delas eran nais de fillos ou fillas con discapacidade. Pretendían concienciar sobre a importancia de valorar o que temos na vida para sentírmonos persoas afortunadas

Houbo reaccións dalgunhas nais de persoas con discapacidade, nas mesmas redes sociais, nas que manifestaron o seu malestar coa imaxe que se ofrece delas, de nós, neste vídeo. En moitos caso isto provocou un gran debate. Gustaríame tentar dar a miña opinión, aínda que me resulte difícil porque creo que este vídeo é moi tramposo.

O principal valor que se destaca positivamente é a emoción que provoca. É innegábel. Como non emocionarse vendo nais falando dos seus fillos e expresando sentimentos ata as bágoas? Eu tamén me emociono cando o vexo. Iso si, eu emociónome cando unha nai di que lle gustaría que a súa filla a chamase mamá, porque sei o que é e me sinto identificada. Supoño que se non fose así identificaríame coa nai que ten enfronte e se emociona por empatía, non por identificación. Aproximadamente un 10% da poboación no noso país ten algunha discapacidade así que entendo que a gran maioría da xente que ve este vídeo se identifica coas 7 nais que teñen crianzas sen discapacidade. Podemos segmentar así claramente o público ao que se dirixe, o 90% son nais e pais sen discapacidade na súa familia e o 10% si a teñen, máis ou menos. Quizais por iso se simplifica tanto a imaxe das nais “minoritarias”  e se recorre a un estereotipo que permite utilizalas como unha ferramenta para que “a maioría” se sinta mellor.

Gustaríame tentar dar a miña opinión, aínda que me resulte difícil porque creo que este vídeo é moi tramposo

Porque diso se trata, de sentirse mellor e, neste caso, faise da peor maneira. Dun lado collemos nais que son afortunadas (pero non se senten afortunadas) porque os seus fillos están sans, e do outro nais que non son afortunadas e se senten desgraciadas (choran todo o tempo) porque os seus fillos non están sans. Unha nova división entre as mulleres, desas tan útiles para reducirnos, etiquetarnos e arquivarnos, boas-malas, putas-submisas, afortunadas-desgraciadas.

Por certo, u-los pais? A eles isto non lles afecta? Ah, non, claro, eles son moito máis que pais, son profesionais, son afeccionados aos deportes, á música..., son colegas, son o que queiran, sen etiquetas. Pero nós, cando somos nais, somos nais, iso é o primeiro, e se somos das nais desgraciadas cun neno con discapacidade convertémonos en nais feras, puro instinto animal e pouca racionalidade, todo sentimento e emoción. Precisamente o que se busca neste vídeo.

Por certo, u-los pais? A eles isto non lles afecta?

Este estereotipo implica que perdemos capacidade, lexitimidade e poder para decidir sobre as nosas propias vidas e as dos nosos fillos, que nos pecha e nos condiciona porque a partir dese momento ninguén fala con nós como iguais, calquera médico, calquera profesor, calquera outro pai dos do 90% e calquera veciño se sente con autoridade moral e, sobre todo, intelectual para opinar e dicirnos o que hai que facer, ao fin e ao cabo, nós sufrimos tanto e pelexamos tanto que perdemos a perspectiva e necesitamos ser guiadas, como sempre nos pasa as mulleres que nos deixamos levar polas tripas. Cantas historias para non durmir teño oído sobre diagnósticos médicos, intentos de convencer da falta de futuro do teu fillo e nais que se negan a aceptar o que oen, xa sabemos, é moi duro, pobres, pero ao final demostran, elas soas (e mesmo contra o mundo) que tiñan razón. Lembro perfectamente a única vez que unha pediatra me dixo “se ti o dis ha de ser así, ninguén coñece o teu fillo coma ti”. Foi unha revelación, aínda me emociono cando o lembro, foi a primeira vez que alguén me outorgou capacidade e lexitimidade para dar a miña opinión e decidir.

Négome a que outros digan por min cales son os meus sentimentos. A principal trampa deste vídeo é que mestura, intencionadamente, “ser afortunada” con “sentirse afortunada” e abofé que non é o mesmo

Sei que todo o que estou dicindo forma parte do simbólico e resulta doado malinterpretalo e colgarlle intencións que non ten pero aínda así necesito dicilo. Porque me nego a que me reduzan a un estereotipo, nin o meu fillo nin eu o somos. Négome a que outros digan por min cales son os meus sentimentos. A principal trampa deste vídeo é que mestura, intencionadamente, “ser afortunada” con “sentirse afortunada” e abofé que non é o mesmo. Ter fortuna na vida non implica sentirse afortunada como sufrir unha desgracia na vida non implica sentirse desgraciada. Coñezo un lote de xente que aparentemente deberían ser felices cada minuto das súas vidas por todas as cousas boas que teñen e viven na insatisfacción permanente (unha nai do vídeo o di “soy afortunada” e ao final do vídeo dinnos que nos sintamos afortunadas polas pequenas cousas, logo está claro que non é o mesmo).

Non quedei embarazada para ter un fillo con autismo, non era o que quería, non foi unha sorte nin un agasallo do ceo, foi unha putada, pero síntome afortunada porque fun quen de atopar os recursos precisos para facer fronte a esa situación

Eu non me sinto desgraciada. Non quedei embarazada para ter un fillo con autismo, non era o que quería, non foi unha sorte nin un agasallo do ceo, foi unha putada, pero síntome afortunada porque fun quen de atopar os recursos precisos para facer fronte a esa situación e despois de pasar o do a necesidade de aceptar e adaptarme a miña vida fíxome ser mellor persoa, máis lista, máis forte e máis capaz do que era antes, non máis que ninguén pero si máis que a Iolanda de antes. Non son única, non son especial, non son diferente, hai moitísimas persoas que contan o que lles cambiou a vida despois do que dentro dos marcos sociais nos que vivimos consideramos unha desgracia (unha enfermidade, un accidente...) e nos contan como melloraron como persoas. Pois iso, ás nais de nenos e nenas con discapacidade tamén nos pasa e nos molesta que nos colguen un estereotipo e nos utilicen como reflexo da desgracia da que outras se libraron para sentirse mellor consigo mesmas.

Non queremos compaixón, queremos empatía e solidariedade, valoración, respecto e corresponsabilidade

Non queremos compaixón, queremos empatía e solidariedade, valoración, respecto e corresponsabilidade. E, que conste, que a min tamén me emociona o vídeo pero tamén emocionan os anuncios da famosa bebida de cola que é a chispa da vida ou do negocio estatal dos xogos de azar pero valores positivos non transmiten e este vídeo, aínda que diga pretendelo, non sirve para que todas sexamos mellores persoas. Probade a imaxinar este mesmo vídeo con sete homes ricos e sete homes pobres, un contando onde vai ir de viaxe cando cheguen as vacacións de verán e outro contando que a semana que vén o despexan da súa casa, un desexando ir probar un novo restaurante e outro indo ao banco de alimentos a coller comida para a súa familia... pensades que sería aceptábel? Pois eu penso que non, hai cousas coas que non se xoga.