Pode parecer sorprendente que trate con aparente menosprezo unha información sobre fortunas ocultas no paraíso fiscal de Panamá. Novas que dende fai varias semanas veñen facilitando diferentes medios de comunicación e opinión galegos i españois. Moi especialmente La Sexta e El Confidencial que teñen a exclusiva sobre os chamados “Papeis de Panamá”. Non é menosprezo senón que esa información non me colle de novas.
Nembargante, paréceme positivo que os cidadáns teñan información de cómo os grandes bancos, as grandes empresas e moitos políticos esconden as súas grandes fortunas en territorios, que se chaman paraísos fiscais –ou centros off-shore-, para así non pagar impostos no seu propio país. Uns territorios off-shore que resultan imprescindibles para manter e estender a fraude a grande escala que facilita a mundialización neoliberal (*)
Porque fraudes como os que descobren os papeis de Panamá non serían posibles sen que se deran unha serie de feitos que a continuación detallarei. Feitos que poñen en evidencia que actos como os que “descobren” os papeis de Panamá están moi, pero moi estendidos por todo o mundo. Tanto que o que aqueles ensinan –por certo, unha mostra selectiva do que realmente se esconde en Panamá- non é mais que unha pequena gota no océano da corrupción mundial.
Empecemos por explicar que estes fraudes a gran escala son posibles por que hai territorios, como Panamá, que son paraísos fiscais. Un paraíso fiscal é un territorio, recoñecido legalmente a nivel internacional, que da total liberdade aos que depositan os seus cartos nos seus bancos, para que residan ou non no seu territorio e operen ou non na súa moeda segundo queiran, que garanta o total secretismo das operacións e que outorga grandes privilexios fiscais. Territorios que, grazas a estas características, vense identificados xustamente con actividades de evasión e fraude fiscal a grande escala e incluso con actividades ilícitas de branqueo de capitais e de financiación do terrorismo. Territorios nos que o secreto bancario e norma e lei, xa que toda a súa actividade bancaria está sometida ao secreto bancario mais estrito e a negativa a facilitar calquera información as autoridades de calquera outro país. Un secreto que afecta tanto a identidade dos clientes, como aos depósitos e os movementos. Territorios cuxo peso nos mercados financeiros medra día a día: calcúlase que os activos depositados actualmente nos paraísos fiscais superan a cifra dos 11 billóns de dólares –mais dun terzo do PIB mundial-. Territorios onde tódolos grandes bancos occidentais teñen filiais para, apoiándose no secreto bancario, axudar ao lavado e branqueo deses diñeiros.
Estes paraísos fiscais que, como iremos vendo, proliferan a ámbolos dous lados do Atlántico Norte –Estados Unidos e Unión Europea- vense favorecidos pola desregulación dos mercados financeiros que trouxo a mundialización neoliberal. Unha desregulación que veu acompañada dunha total liberalización das transaccións a nivel nacional e internacional, sen control de cambios nin límites as entradas e saídas de capital. Unha desregulación que supón a carencia de normas e controis que fai moi difícil que os estados sexan quen de intervir, xa non digamos regular, estas operacións. Que permite a libre circulación de grandes capitais dun lugar a outro do mundo. Que derivou nun control moi deficiente polos estados do mercados financeiros como tivemos ocasión de comprobar coa recente crise bancaria (2008).
Unha circulación de grandes capitais e fortunas que se ve facilitada e intensificada, en tempo e forma, polo gran desenrolo que teñen as redes de interconexión tecnolóxica, entre operadores e mercados, grazas a acelerada evolución de internet: telecomunicacións avanzadas, sistemas interactivos de información, ordenadores de todo tipo e potencia conectados entre si en redes permiten procesar toda a información e tomar decisións en tempo real.
Un grande enramado montado polos estados occidentais –con Estados Unidos e Gran Bretaña a cabeza- e a súa grande banca para que as grandes fortunas mundiais se poidan mover libremente e esconderse das autoridades fiscais respectivas. Estados que crearon os seus propios paraísos fiscais, que lexitimaron o secreto bancario e que aprobaron a total liberalización e desregulación dos mercados financeiros. Velaí que resulte bochornoso escoitar e ler como, diante da publicación dos chamados “papeis de Panamá” e o escándalo que elo supuxo, os principais dirixentes políticos de occidente parezan lamentarse.
Como pode B. Obama, actual presidente dos USA, criticar ao goberno panameño por permitir que o seu pais sexa un paraíso fiscal cando nos Estados Unidos tres dos seus estados –Delaware, Nevada e Wyoming- son paraísos fiscais onde as familias estadounidenses mais ricas teñen depositadas –escondidas- as súas fortunas co beneplácito do seu goberno?. Que dicir da innombrable troica (FMI, CE, BCE) cuxos directivos aparecen con frecuencia vinculados claramente a operacións ilícitas de branqueo de diñeiro e uso de paraísos fiscais?: non fai moito tempo saíu a luz pública que os presidentes da Comisión Europea –o liberal J.C. Juncker- e do Eurogrupo –o socialdemócrata J. Dijsselbloem- crearan o maior enramado de fraude fiscal coñecido en Europa, para beneficio de grandes capitais europeos o que supuxo un fraude as arcas públicas de varios miles de millóns de euros. Operacións para as que utilizaron os paraísos fiscais de Holanda e Luxemburgo. Que dicir do FMI no que os tres (3) últimos directores xerentes -os liberal/conservadores R. Rato e C. Lagarde e o socialdemócrata D. Strauss-Kahn- están imputados por delitos fiscais con paraísos fiscais -Suíza, Xibraltar, Luxemburgo - polo medio?.
Como pode D. Cámeron, primeiro ministro británico, escandalizarse de Panamá cando a City de Londres que el protexe e mima é un dos principais paraísos fiscais do mundo contando ademais con Xibraltar e as Illas do Canal da Mancha como paraísos fiscais nos que os británicos ricos poden esconder tranquilamente as súas fortunas?. Que credibilidade pode ter a señora A. Merkel –e o seu ínclito Ministro federal de Finanzas, W. Schäuble– que sabe como baixo o seu goberno as grandes fortunas alamanas seguen escondendo os seus diñeiros nos paraísos fiscais de Suíza e Liechtenstein?, cando o seu propio partido –CDU- tivo contas secretas en paraísos fiscais que escondían donativos multimillonarios, como puxo en evidencia o chamado “caso Flick”, o maior escándalo de suborno da recente historia de Alamana?. Non sabe por caso o presidente de Francia, o socialdemócrata F. Hollande que as grandes fortunas francesas esconden os seus diñeiros nos paraísos fiscais de Mónaco, Bélxica e Luxemburgo?, que fai para evitalo e para que aquelas cumpran coas súas obrigas fiscais?. Para rematar esta longa lista, de estados e gobernos occidentais, que podía estenderse deica o infinito, que dicir do presidente español, M. Rajoy, cuxo partido (PP) e un número inxente dos seus directivos e responsables aparecen involucrados en incontables operacións de corrupción, branqueo e lavado de diñeiro, para as que os paraísos fiscais de Suíza, Luxemburgo e Andorra son, entre outros, refuxios seguros.
Velaí as evidencias de cómo o enramado que descobren os papeis de Panamá está moi estendido por todo o mundo e, moi especialmente, nos Estados Unidos e na Unión Europea. Un enramado montado a beneficio das grandes fortunas e capitais, para o que a grande maioría dos gobernos de oriente e occidente actúan de garantes e cuxo obxectivo central é axudar a aquelas a evadir o fisco dos seus propios países. Grandes fortunas que, como expuxen antes, no so proceden de operacións de dubidosa legalidade senón que tamén poden proceder do tráfico de armas, o narcotráfico, o crime organizado e/ou de fortunas acumuladas grazas, onte e hoxe, a sanguentas ditaduras –Indonesia, Filipinas, Chile, Uganda, España, Grecia, Rusia, China, Georgia…- como moi ben documentou e probou o exparlamentario suízo e actual vicepresidente do Comité Asesor do Consello de Dereitos Humanos de Nacións Unidas, J. Ziegler.
Unha grande montaña de corrupción e fraude na que Panamá é apenas un rato parido por esa montaña.
(*). Os que queiran saber mais sobre paraísos fiscais recoméndolles tanto a lectura dun libro do meu querido amigo Juan H. Vigueras (“Los paraísos fiscais”. AKAL Economía Actual) como tamén o número de abril de TEMPOS NOVOS.
