Non podo máis que empatizar coa mensaxe inconformista, luminosa e optimista que subxace no Galego Is Not Dead de Pauliña. Non nos queda outra, en realidade. Se o fatalismo e o drama innecesario non adoitan ser de utilidade no cotián da vida moito menos o van ser para darlle a volta a unha batalla perdida de inicio coma a que temos diante
Hai uns anos os bos e xenerosos Jorge Mira e Ángel Paredes publicaran nun artigo na Academia Galega das Ciencias un modelo matemático que predicía que a nosa lingua ía se extinguir ao norte do Miño no ano 2100. Ter unha data tan exacta data para velorio, enterro e funeral obrigou a todas e todos nós a mirar ao fundo do abismo, causando un rebumbio do que correran longos regos de tinta dixital. Co tempo esa funesta predición foise esquecendo -ollos que non ven- pero o certo é que a realidade é teimuda e adoita lembrarnos a data do fin de festa a diario. Calquera persoa cun mínimo de inquedanzas lingüísticas que teña fillos en idade escolar e/ou vivan en vilas e urbes galegas sábeo ben. Misión impopsible. A inercia é a que é. Como cantan os amigos de Columna Vegana, a máquina non para.
Con todo, e sen caer no negacionismo, non podo máis que empatizar coa mensaxe inconformista, luminosa e optimista que subxace no Galego Is Not Dead de Pauliña. Non nos queda outra, en realidade. Se o fatalismo e o drama innecesario non adoitan ser de utilidade no cotián da vida moito menos o van ser para darlle a volta a unha batalla perdida de inicio coma a que temos diante. Para coller folgos precisamos espellos onde mirarnos, modelos a seguir máis alá do inexplicable fracaso da recuperación do gaélico en Irlanda ou a heroica resistencia do flamengo en Bélxica. Temos outro exemplo na vella Europa -bastante descoñecido no País- onde atopar inspiración: a incrible historia de como a lingua checa se salvou da extinción por mor duns bonecos.
Por toda a Bohemia existía unha longa tradición de teatro de monicreques e aínda que o checo estaba abolido en todos os ámbitos esqueceron de prohibirllo expresamente ás actrices e actores que manexaban os fíos. Logo non é de estrañar que a día de hoxe na República Checa sexan plenamente conscientes de que un anaco tan pequeno da súa cultura coma eran os monicreques salvara a totalidade da mesma, sendo un dos símbolos nacionais dos que máis orgullosos se senten
Vai logo a fermosa crónica de coma unha arte popular coma o teatro de monicreques salvou unha lingua dunha morte segura. O checo vivira, coma o galego, o seu tempo de esplendor no século XIV, sendo a indiscutible lingua de prestixio na rexión. Coa posterior expansión do Imperio Austrohúngaro o seu uso foi prohibido na escrita e mesmo na fala cotián en favor do alemán -de que me soa iso?- levando a que xa no século XVII estivese a piques da extinguirse ao só conservase o seu uso no rural. Todo demasiado familiar, non si? Co que non contaban as forzas imperiais dos Habsburgo era coa cultura popular. Por toda a Bohemia existía unha longa tradición de teatro de monicreques e aínda que o checo estaba abolido en todos os ámbitos esqueceron de prohibirllo expresamente ás actrices e actores que manexaban os fíos. Tremendo erro do Lado Escuro permitir un reduto onde resistir a Forza. A imperial arrogancia de deixar falar a súa lingua propia aos bonecos pero non ás persoas remataría por ser a súa perdición. I é que as historias que narraban en checo se converteron durante os seguintes séculos na resistencia cultural e principal fonte viva dunha lingua que vivía os seus particulares séculos escuros. Reservorio dunha tradición oral que foi a pedra fundacional do rexurdimento nacional e lingüístico que tivo lugar no século XIX.
Logo non é de estrañar que a día de hoxe na República Checa sexan plenamente conscientes de que un anaco tan pequeno da súa cultura coma eran os monicreques salvara a totalidade da mesma, sendo un dos símbolos nacionais dos que máis orgullosos se senten. É certo que o camiño non foi sinxelo e a recuperación foi lenta e por fases -toda a obra de Kafka, por exemplo, foi escrita en alemán agás as súas cartas persoais e mesmo coa invasión nazi na Segunda Guerra Mundial o alemán voltou ser a lingua obrigatoria- pero ben entrado o século XX e coa estatalización da lingua propia a recuperación xa foi total. E veña, pesadiño, chega xa de falar do pasado. Poñamos o foco no presente e imos xa co musical, ese anaco da cultura popular que, coma os monicreques checos, pode ser a salvación no futuro. O bote no naufraxio.
“Sinto que estalo por dentro se marmuras en galego. Agora dime porcalladas, se queres cúspeme á cara”. Abre o disco a ardente Toléasme, deliciosa peza que por momentos lle acendería as fazulas de rubor ao mesmísimo Carlos Drummond de Andrade
“Sinto que estalo por dentro se marmuras en galego. Agora dime porcalladas, se queres cúspeme á cara”. Abre o disco a ardente Toléasme, deliciosa peza que por momentos lle acendería as fazulas de rubor ao mesmísimo Carlos Drummond de Andrade. Unha apaixonada letra que ben podería entrar a concurso no Certame de Poesía Erótica Illas Sisargas e que entronca cunha temática universal que non adoita visitar as musas que inspiran os versos da nosa música contemporánea. Hai tres lustros musicaramos con Fanny & Alexander o -moi subido de ton- poema da grande Yolanda Castaño Que non caiba máis nada pero máis alá das -brutalmente explícitas- Toto e Paxara de Boyanka Kostova pouca cousa máis ten habido. Cumpre reivindicar máis porcallada poética na nosa música coma símbolo de normalización, claro que si.
Os dous anos que pasaron dende Testemuñas, o seu anterior disco longo, cundíronlle ben á nosa malfalada favorita. Xa dende o minuto un se albiscan novos chanzos na evolución cara a madurez da artista total na que se está a converter como música, comunicadora e actriz
Os dous anos que pasaron dende Testemuñas, o seu anterior disco longo, cundíronlle ben á nosa malfalada favorita. Xa dende o minuto un se albiscan novos chanzos na evolución cara a madurez da artista total na que se está a converter como música, comunicadora e actriz. A orgullosa neofalante que se pasara ao galego con 14 anos, o que -nas súas propias palabras- lle salvou a vida, dá un novo paso e normaliza no cantar a gheada e o seseo propio do occidente galego. Un necesario movemento de recuperación fonética diatópica no que andan inmersas tamén outras mulleres bravas e neofalantes -seica dous conceitos indisolubles- da nosa cultura coma a poeta Nuria Vil.
A orgullosa neofalante que se pasara ao galego con 14 anos, o que -nas súas propias palabras- lle salvou a vida, dá un novo paso e normaliza no cantar a gheada e o seseo propio do occidente galego
Outro dos banzos desta feliz transición é o da súa voz, cada vez máis rota, persoal e poderosa. Pouco queda xa da delicada cor da voz da Pauliña de 15 anos que tocaba polos bares sen imaxinar o futuro que lle agardaba. Os anos, a fatiga natural da larinxe polo uso e abuso e, sobre todo, o fume dese mal hábito que remata en cabicha no chan lévanche inexorablemente polos vieiros vogais de xigantas coma Janis Joplin, Etta James ou Brittany Howard. Algo bon tiña que ter fumar. E esa voz capaz de botar por fóra cando a intensidade da pasaxe o require vaille perfecta a pezas coma Fariña con pan, o propio Toléasme, o intenso retrouso de Vémonos ao outro lado ou as barras de Fáltame o aire.
Outro dos banzos desta feliz transición é o da súa voz, cada vez máis rota, persoal e poderosa. Pouco queda xa da delicada cor da voz da Pauliña de 15 anos que tocaba polos bares sen imaxinar o futuro que lle agardaba
Unha peza esta, Fáltame o aire, que nos descobre a unha Pauliña da que nada sabiamos. A que ademais de ter boa voz é tamén posuidora dun flow tan solvente -e non é fácil- como para adentrarse con xeito no raggamuffin sen ter nascido nunha casoupa de paredes de chapa de Kinston. E falando do Caribe, coma presta voltar desfrutar do seu lado rudegirl en pezas coma Sen faser nada -un marabilloso rocksteady a medio camiño entre o Red Red Wine de UB40 e a Lazy Song de Bruno Mars- e o hit máis absoluto do disco, a reinvención skatalítica, feminista e libertadora que fai da tradicional saia de Carolina, sen dúbida un dos temas do ano e dende xa clásico instantáneo para a nosa música.
“Chupa dos Pistols, malas compañías” A Pauliña storyteller -esa que é fan do Hurricane de Bob Dylan- volta escintilar na narración de Crime e castigo
“Chupa dos Pistols, malas compañías” A Pauliña storyteller -esa que é fan do Hurricane de Bob Dylan- volta escintilar na narración de Crime e castigo, unha peza que podería ter asinado o mesmísimo Brian Setzer dos Stray Cats e na que se conta a historia dun rebelde que o meu cerebro melómano identifica automáticamente co protagonista do 1996 dos Familia Caamagno (Tiñas a chupa aquela toda rebentada e era tan guai ser teu amigo) e da que ben podía ser precuela. Como prestan estas conexións musicais non buscadas.
É de sobra coñecida a teoría de que o terceiro álbum sempre é o mellor. Unha terceira entrega no que a madurez vocal e compositiva de Paula sumada á solvencia e veteranía da súa banda mais o ensanchamento estilístico e mesmo temático cristalizan nun traballo redondo que ten que ser -necesariamente- unha bomba escoitado dende un escenario
É de sobra coñecida a teoría de que o terceiro álbum sempre é o mellor. Unha vez superada a vértixe do primeiro e asentada a proposta co segundo, no terceiro a banda ten a suficiente confianza, experiencia e medios como para ampliar a fórmula e mesmo explorar novos territorios. Temos aí o OK Computer de Radiohead, o The Queen is Dead dos Smiths e o London Calling dos Clash para sustentar a teoría aínda que tamén temos centos de miles de terceiros discos catastróficos que a refutan. En calquera caso, este Galego Is Not Dead entra por dereito no primeiro grupo. Unha terceira entrega no que a madurez vocal e compositiva de Paula sumada á solvencia e veteranía da súa banda mais o ensanchamento estilístico e mesmo temático cristalizan nun traballo redondo que ten que ser -necesariamente- unha bomba escoitado dende un escenario. I é que Pauliña, coma ben sabe calquera que teña asistido a algún dos seus concertos é, ademais de icona pop e referente indiscustible da nosa música, un absoluto animal escénico. A nosa Iggy Pop do País.
