Cando falamos da crise, das súas consecuencias, cando falamos da pobreza, de exclusión social, de traballo precario, de pensións miserables, de axudas para a reinserción social que non alcanzan a pagar o aluguer, cando falamos da desaparición de certos empregos... Adoitamos facelo de forma xenérica, e, con todo, a realidade e os datos demóstrannos que todo iso ten un claro rumbo de xénero, que somos nós, as mulleres, o colectivo máis afectado.
Así pois, cando defendemos a necesidade urxente dunha renda básica cidadá incondicional facémolo, tamén, desde esta perspectiva, desde o estudo de como e en que medida afectaríanos as mulleres como colectivo.
Pero que é a renda básica? O noso concepto de Renda básica afástase moito das rendas de inserción e das prestacións coñecidas ata o momento: a diferenza destas, a Renda Básica que defendemos é Incondicional, o que significa que todo o mundo ten dereito a ela sen necesidade de demostrar periodicamente que se é pobre, coa humillación e o estigma que iso leva; e é Cidadá, é dicir, todas as persoas terían dereito a ela polo mero feito de formar parte da cidadanía. Estas dúas condicións adoitan ser motivo de polémica e, con todo, aceptamos e asumimos o dereito a unha sanidade universal e a unha educación pública como logros irrenunciables aínda que no seu momento (e en moitos países actualmente) fosen tamén motivo de debates e disputas.
Como nos afectaría a nós, as mulleres, a implantación da RBCI? Aínda que por si soa non solucionaría todos os problemas que nos incumben, paliaría moitos deles:
Se falamos de traballo remunerado, pensemos naqueles empregos mal considerados laboralmente, maioritariamente feminizados, como son o coidado dos anciáns, os traballos de limpeza ou o servizo doméstico ou pensemos na economía mergullada, na que, segundo os sindicatos UXT e CCOO, o 80% son mulleres. Dispoñer dunha renda básica de 645 € ao mes proporcionaríanos unha base da que partir antes de aceptar "calquera cousa", pois aumentaría a capacidade de negociación e a posibilidade de rexeitar determinadas condicións laborais e determinados empregos.
Acabaría tamén coa “trampa da pobreza” na que caen as familias monomarentais, encabezadas nun 88.6% por unha muller, que se atopan con que ao aceptar un traballo e, por tanto, renunciar ás axudas, os gastos que iso xera de gardería ou coidado dos nenos, transporte ao traballo, alimentación... Converten o feito de atopar emprego nun motivo engadido de empobrecemento da familia. Unha renda básica, que é compatible co soldo percibido polo emprego, sería a solución a este problema e permitiría unha vida digna a todas as persoas que agora mesmo son "pobres con emprego".
Pero non todo o traballo é remunerado, non todo o traballo é emprego, e ben sabemos en quen recae, aínda a día de hoxe, ese traballo non remunerado a tempo completo da procreación, os coidados, a atención á persoas dependentes que supoñería, se se contabilizase, o 53% do PIB en España (segundo un estudo da fundación BBVA dirixido en 2011 por Mª Ángeles Durán, investigadora do CSIC) e que converte a millóns de mulleres en persoas dependentes economicamente das súas parellas ou doutros familiares, leva a que o 60% das viúvas atópense por baixo do limiar da pobreza, e impídenos o dereito a unha pensión de xubilación que depende, como sabemos, de formar parte dun sistema que só valora o traballo remunerado.
Cunha renda básica, as mulleres teriamos recursos propios que nos permitirían non só sobrevivir con independencia senón tamén planificar unha carreira profesional, traballar certas facetas de desenvolvemento persoal e, sobre todo, o recoñecemento ao noso traballo nunha sociedade que só valora o que está no mercado.
E aínda que. pola extensión destes artigos, deixemos para máis adiante a análise doutros moitos ámbitos (a desaparición do traballo, a pobreza extrema, a prostitución), non quero acabar este primeiro sen facer mención á violencia machista, unha secuela social á que a renda básica non pode poñer fin por se mesma pero si permitiría unha solución paliativa:
Actualmente, é necesario pasar por un tormento de denuncias, valoracións, petición de axudas, espera das devanditas axudas... un proceso que se alonga unha media de seis meses e no transcurso do cal, como vemos diariamente, hai tempo dabondo para que moitas mulleres sexan asasinadas.
A renda básica permitiría fuxir do inferno ao que ven sometidas por falta de recursos económicos, a Renda Básica salvaría vidas.
Porque non hai liberdade real sen ter cubertas as necesidades básicas, porque non hai democracia sen liberdade, porque ningún dereito se consegue sen pelexalo, por un futuro no que a Renda básica cidadá incondicional sexa un dereito universal, seguimos na loita!
