Hai moito tempo, se cadra vinte anos ou mais, nas prósperas e vizosas terras do rural ourensán, aconteceu algo moi estraño: unha mañá, cando os seus gordos e satisfeitos habitantes botaron pe fóra das súas casas –non antes das once, por suposto-, atoparon os camiños e congostras ateigadas de milleiros de ratos, que entraban e saían de canto recuncho había, devorando insaciables todo o gran gardado nas tullas e nos hórreos, e maila comida toda almacenada nos celeiros e artesas. Ninguén acertaba a comprender a causa de tal invasión, e o que era aínda peor, ninguén sabía que raios facer para rematar con tan inquietante e misterioso andazo. Por mais que pretendían exterminalos, ou cando menos, espantalos, mesmo semellaba que cada vez eran mais e mais os ratos que había. Tal chegou a ser a cantidade deles que ata os propios gatos puxeron terra por medio e marcharon todos para non se sabe onde.

Atoparon os camiños e congostras ateigadas de milleiros de ratos, que entraban e saían de canto recuncho había, devorando insaciables todo o gran gardado nas tullas e nos hórreos, e maila comida toda almacenada nos celeiros e artesas

Ante a gravidade da situación, os pedáneos e fidalgos da provincia, que vían perigar os seus bens e herdanzas por mor da voracidade dos ratos, reuníronse en Consello Universal e acordaron dar unha recompensa de cen moedas de ouro (cen mil pesetas dos anos oitenta) a quen os librara de tanto divino rato, e que serían entregadas en sobre negro nalgún recanto inaccesible da orografía ourensá, a salvo de miradas viciosas e metomentodo. Pois nin con esas apareceu mais ca un voluntario: un trombonista baixo e arredondado, de carácter festeiro e desenfadado, que ninguén coñecía de antes e que dicían os ruxeruxes que se cadra viña do país dos Ananos. Non é que lles ofrecera moita confianza ós membros do Consello, pero non tiñan outra opción e remataron poñendo tódalas súas esperanzas naquel músico lerchán.

Non apareceu mais ca un voluntario: un trombonista baixo e arredondado, de carácter festeiro e desenfadado, que ninguén coñecía de antes e que dicían os ruxeruxes que se cadra viña do país dos Ananos

O músico lera de cativo o conto do frautista de Hamelín e cavilou que a cousa podía ter éxito tamén co seu trombón de varas. Pero fora pola melancolía que desprendían as notas mais agudas, ou fora polos endemoniados versos “Oé, oé, oé, se non es do pepé, fodeté, fodeté”, ou polo feitizo rítmico de cumbia da melodía; fora polo que fora, o caso foi que, no canto de ratos, os que saían das casas e seguían apampados os pasos do trombonista, eran os propios veciños dos lugares por onde pasaba. Percorreu incansable toda a provincia, dende O Irixo ata Vilardevós, e dende Lindoso ata O Barco; e a cada paso que daba, a procesión medraba asemade baleiraba de xente os pobos. Agás en Allariz, onde a comitiva foi recibida a pedradas, guindadas dende o penedo da Vela por un fato de mozos comandados polas feras e sanguinarias irmás Fernández, Xonxa e Margarita, e mailo afoutado rubio de Muíños.

Case un ano despois de comezar, a procesión era unha cobra quilométrica e cando o trombonista reviraba a cabeza xa non era quen de verlle a punta do rabo. Entón pensou que precisaba poñerlle fin a tanta música e tanta andaina. Aproveitando que acampaban nas beiras termais do Río Grande, pensou que alí podía ser un bo sitio, así que agatuñou ata un cómaro e dende alí anunciou que a longa travesía do deserto rematara, que aquela que pisaban era a terra prometida. Un dos peregrinos, canso e cos pes cheos de bochas, berrou entre a multitude: “De puta madre! Horas era!”

O trombonista, que ademais de músico, era listo coma un allo e pillaba as moscas no aire, berrou aínda mais alto: “Levas razón, irmán. A esta terra, miña e vosa, chamarémoslle logo Deputación”

O trombonista, que ademais de músico, era listo coma un allo e pillaba as moscas no aire, berrou aínda mais alto: “Levas razón, irmán. A esta terra, miña e vosa, chamarémoslle logo Deputación”. Xa co pobo asentado, o trombonista  xuntou os doce membros do Consello e pediulles que cumpriran a súa parte do trato. O que custodiaba o sobre coas cen moedas de ouro, un pedáneo de Verín demasiado exquisito e de nome Xan, amosoulle as súas dúbidas: "Contratámoste para que marcharas cos ratos e marchaches con nós. Non teño claro que debamos pagarche” “Ai, home de pouca fe! Mira arredor túa e dime onde ves os ratos. Se tiveras mais luces, saberías que a orde dos factores non altera o produto. Os ratos quedaron aló, nós estamos acó e entremedias, unha nada infinda.”