Se lle dei eu, un galeguista de esquerdas —como presume o título— unha oportunidade ás touradas foi grazas a Angélica Liddell e o seu agarimo poético cara a Juan Belmonte: Solo te hace falta morir en la plaza (La uÑa RoTa 2021). Ela fíxome repousar na dimensión espiritual da lida e, dentro da evidente contradición de nos comprender mellor matando, dubidar dunha razón que non transixía a certeza, sendo superior sobre todo coa licenza da vida. Lendo na cama Angélica o toureo xa non me semellaba así tan mau. Mais diso a mirar a morte a ollo aberto, por norma a da besta, hai diferenza. Non ía eu forzar nada cando nunca formara parte da miña vida e unha lectura neste senso aínda non me fixera tolear de tolo. Tiven, iso si, a oportunidade de transmitirlle a inquedanza ao meu amigo veciño Diego Fernández Curra e ofereceume dilixente case de balde un pase para o primeiro domingo na praza de Pontevedra.
A praza non estaba chea ese día. Falamos de dúas touradas ao ano en Galicia, cos mellores toureiros do momento, e a praza non estaba chea. Iso fíxome pensar un chisco risíbel que os seguidores taurinos galegos non caben tan sequera nunha praza de segunda categoría centenaria coma a de Pontevedra. Ouvín nalgures que un gran toureiro dixo unha vez que os verdadeiros seguidores da tauromaquia cabían nun microbus, talvez se refería a Galicia e a Pontevedra. Pola miña banda cuestionarei o de verdadeiros. O domingo seguinte, o día grande da festa, semella que si se encheu. Cómpre ter en conta que non todo o público era galego. Entrei aló consciente de ir a un evento estranxeiro, non só para min, para a cultura que me formou. Unha vez no asento todo me anovaba esa consciencia do alleo. O galego nin se cheiraba, mais si ouvín soar a marcha medieval do Reino de Galicia cuns altofalantes que levaba un home a ombreiros.
No canto no que estaba, no limiar sobreiro de sol, chea de rapazallada coma min, de non máis de vintecinco anos, nun intre houbo un enfrontamento verbal entre algúns rapaces e outra peña situada máis abaixo xa de homes feitos e dereitos cando se ouviu a coro «Sánchez, que te vote Txapote». «Niños, no estáis en un mitin de Vox, esto es una puta plaza de toros. No os confundáis». Para aquelar o ambiente, comezouse a ouvir en todo o espazo «Alé Pontevedra, alé, alé». Todo isto mentres o toureiro facía cousas co touro alá no lonxe. Moi a carón de min, na caluga sen case, puiden sentir na quenda do matador francés Sébastien Castella polo peteiro dalgúns membros desta mocidade: «León es mejor sin Castella», «Castella, gabacho» e «Napoleón era maricón». Non sei como tería sido a miña experiencia noutra zona dos tendidos.
Mais mentiría en serio se dixese que non me agradou a tourada, malia que de verdade me incomodasen moitas cousas dunha arte sen pudor convertida en espectáculo. Desde o descoñecemento, sobrábame xente na area. Sobrábanme animais na area. Sobrábame cativez na area. Nada de música. Nada de festa. Un ollar respecto da morte entre dous. Humano e animal reducidos en potencia a unha soa existencia. Nese momento solar, calado e circular, onde todo o sabido fica en nada, a condición indigna porque a existencia é digna. O lidador chama o touro espellado nel. O touro confesa algo que só quen o encara querendo comprender comprende. Non se debe falar. Carallo, non se debe falar! O público presente, en absoluto e respectuoso silencio, habería estar, salvo por censurar a lida na súa única xusta medida. Mais disto houbo miga porque a peña, de festa e en continuo movemento, borraba o acto e incluso distraía o touro.
Unha boa metáfora abofé para ollármonos: ante a soidade un decide virar a faciana e mirrar o peteiro para dicir cousa cando se está a sentir algo real de máis. Poida que esa sexa a súa intelixencia, pero é tamén esa a súa indecencia, da que dá conta cada vez que fala e olla. Que se entenda como metáfora, facéndome entender. Esa ambigüidade de ir ver a traxedia para rexeitala no momento da verdade recolleuna con destreza Federico no seu poema Llanto por Ignacio Sánchez Mejías despois de ese seu amigo morrer pola gangrena dunha cornada: «No quiero sentir el chorro/ cada vez con menos fuerza;/ ese chorro que ilumina/ los tendidos y se vuelca/ sobre la pana y el cuero/ de muchedumbre sedienta./ ¡Quién me grita que me asome!/ ¡No me digáis que la vea!».
Informándome despois un chisco sobre matadores vin que o peruano Roca Rey, ausente en Pontevedra a causa dunha cornada no xemelgo o día anterior no Puerto de Santa María—causa pola que en teoría se devolveron entradas o primeiro domingo— foi collido tres veces en dúas corridas. Tres veces en dúas tardes. Ao ver as dúas de Santander, un pregúntase como non remataron en traxedia, xa que o pitón paseoulle perto do pescozo, cabeza e corazón. Seguiu toureando en cada unha delas, illado da praza e de si mesmo, enchoupado de silencio, visiblemente afecto, ata rematar a faena. Cómpre ser moi covarde para facer algo desa magnitude, mais esa covardía, que non está á altura dos intelixentes, fai visíbel Deus.
A maioría dos taurinos, eses que non entran no microbus, son sen sabelo antitaurinos. Non aman nin o touro nin a vida. Non obstante uns poucos antitaurinos senten con paixón ámbolos dous dun xeito semellante a como o fan os amantes do toureo. Belo sería que eses poucos subisen nun microbus e se abrisen no dicir que aman en concreto dun animal bravo coma o que os reúne: violencia, seriedade e indiferenza ou talvez sen máis vida, que existe só pola morte que antecede e que segue desde e para un silencio, que é, tal e como o sentín en potencia ese domingo festivo, a posta en acto do toureo mesmo.
Inventamos o touro da bravura para carpirmos o toureiro da cordura.
