Un libro de textos fragmentarios é, como excepción á norma, un convite á festa da palabra
A norma na literatura galega en prosa dos anos vinte (todas as xeneralizacións son inxustas, esta tamén o é, non se vaian ofender as excepcións), son produtos mastigados e asumíbeis, pensados para un público xuvenil, que, por razóns estruturais é o que sustenta boa parte do mercado do libro no noso sistema cultural. Noutras palabras, a norma non é a aposta pola diversidade literaria, senón pola prosa pragmática, sinxela, inzada de lugares comúns, de ideoloxía simple que se pode resumir nun mando de consignas para imprimir nunhas camisolas.
Por iso, cando como lector de tempo e diversidades, un atopa unha colección de textos libres, síntese reconfortado e gozoso. Constatarán que falo de textos e non relatos, nin contos, nin tan sequera narracións, pois na súa diversidade e no risco que asumen en cantidades alícuotas, ben puideran non ser candidatos a ser incluídos nunha categoría estándar.
Non sei se a Jorge Emilio Bóveda, o facedor destes textos nos que bosquexa territorios futuros, lle gusta ou non lle gusta o jazz ( entendín que lle gusta o rock and roll, con tendencias metal, mais se cadra estou errado e lle gustan outras músicas, ou todas elas como corresponde a individuo instruído e non sectario), mais se lle gustara o jazz entón sería ben doado entender o ritmo dos seus “takes”, eses ensaios de temas metade improvisados metade anovadores, pois participan das dúas características.
Non vou facer hipérbole, mais si salientar en breve algunhas das características deste libro. Ademais dunha fraseoloxía auriense propia, de altas doses de humor que toma como impulso a crítica social e a antropoloxía cultural galega, os textos inclúen diálogos imaxinativos tomados do natural e unha dose alícuota de rachar con lugares comúns e estereotipos propios ou importados. Como exemplo esa idea de alguén que planta un fillo, escrebe na codia dunha árbore e ten como único libro unha copia da guía telefónica en plena era dixital. Por non falar daquel forense que decreta unha morte por soidade fonda, anticipando talvez unha continuidade entre a vida e o nada.
E pairando por riba de todas as individualidades textuais, o autor preséntanos esa reflexión aceda sobre o agro como cemiterio de elefantes, a ficción antiutópica/distópica que nos habita e na que habitamos, anestesiados e -tal vez- inconscientes, o mundo dos ausentes que (re)aparecen en cada curva da vida, a crítica estilística e un bocado acre, certas doses fantasmais e outras de ficción científica (que xa logo deixará de ser ficción), un bo mando de crítica social da boa, desa que desata reflexión, un pizzicato de ironía (ou a súa variedade máis elaborada que é a retranca), unha construción de personaxes singulares con ocupacións ás veces esquecidas, como aquel Nides Peralta, que traballa de borrador de pintadas e graffitis, que concibe un método para devolver aos seus autores as mensaxes gravadas e despois borradas, amosando un respecto polos dereitos de autor que para nós quixeramos nesta sociedade onde o plaxio, cando non o latrocinio son a norma, entendo que como efecto secundario e indesexábel da ‘reprodutibilidade’ das obras de arte. E todo iso envurullado nun ambiente que non é real nin deixa de selo, que anticipa futuros tristes e se cadra fríos na capacidade que a burocracia telemática ten para conxelarnos corpo e espírito, para paralizar o noso ser coa frustración e a ansiedade que produce unha páxina bloqueada.
Así, como coda final, direi que diante da predominancia algo absurda da novela no noso sistema literario (e en tantos outros), un libro de textos fragmentarios é, como excepción á norma, un convite á festa da palabra e, tantas veces á relectura total ou parcial, circunstancia que neste libro de Jorge Emilio Bóveda concorre como agasallo final: trátase dun libro para reler.
Queda dito, agora participen do banquete.
'A palabra salvaxe', de Jorge Emilio Bóveda, editorial Toxosoutos, Noia, 2024
