Un gran amigo díxome, hai xa algúns anos, algo que ninguén me dixera antes, pero no que non puido estar mais atinado: 

“Nunca coñecín a unha persoa coma ti, que falara tanto e contara tan pouco”, referíndose, por mais que poida semellar o contrario dada a miña mais que coñecida locuacidade, ao pouco que revelo sobre a miña vida persoal e, porén, as miñas relacións de todo tipo.

Tal vez por isto moi pouca xente me escoitou falar de Enrique, meu padriño, e, precisamente, unha conversa con ese mesmo amigo, na que estábamos a tratar temas referentes ao traballo de Si, hai saída, o colectivo do que formo parte, na loita contra a violencia de xénero,fixo que viñera a miña mente.

Enrique foi policía, hai moitos, moitos anos.

De feito hai xa unhos cantos que morreu, e o fixo chegando ao ecuador dos noventa.

Apenas o recordo en activo, porque se xubilou sendo eu pequena. 

Lembro vagamente a súa imaxe uniformada, de gris, claro, como era o preceptivo naquela época, e tamén velo facendo garda diante da Subdelegación do Goberno de Lugo, a miña cidade.

Non creo que Enrique se fixera policía por vocación, sinceramente, se non buscando un medio de vida que o sacara da aldea onde nacera e na que as expectativas de futuro eran escasas, por non dicir prácticamente inexistentes, pero, do mesmo xeito, penso que unha vez que chegou a selo, foi, ademais de honrado, un fiel cumplidor do seu deber. 

Era home de poucas palabras, moi poucas. As xustas e necesarias e mesmo esas semellaba escatimar, mais as poucas que pronunciaba dictaban sentencia.

Ese mutismo o aplicaba tamén a súa actividade policial, e lembro, ademais, como en ocasións, sobre todo despois da súa morte, a súa viuva comentaba que algunha vez, cando ela lle reprochaba eses longos silencios, principalmente cando volvía a casa despois dun esgotador servizo, acababa por contestarlle que tentaba esquecer o que vivira e que non quería poñerlle mal corazón contándollo, porque algúns episodios eran realmente duros.

E optaba por calalos e supoño que por tentar dixerilos do mellor xeito posible.

Hoxe, restrospectivamente, penso que eses episodios estaban, con toda probabilidade, estreitamente relacionados coa época na que exerceu a súa labor policial, a época na que o uniforme ía unido a esa frase de “Usted no sabe con quien está hablando!”, así, en castelán, porque nesa época, as persoas “de ben”, e, por suposto, as que tiñan certa autoridade, non se podían expresar, baixo ningún concepto, en galego, idioma reservado aos ignorantes e paletos. 

Moi lamentable, pero así era.

Non obstante, en contadas ocasións, eu mesma lembro ter escoitado da súa boca algún relato ao que, naqueles momentos, pola miña idade, lóxicamente, non lles prestaba demasiada atención, e que hoxe, cando precisamente o eido policial é un dos maiores cabalos de batalla de Si, hai saída, cobran un especial significado.

E, entre eses escasísimos relatos, contados a medias, nun ton baixo e cun xesto algo mais que serio, de cando en vez aparecía algún relacionado cunha muller a que, e cito textualmente “o marido lle pegaba”, porque claro, naquela época, se falar de maltrato sobre a muller xa era pouco menos que impensable, nin que dicir ten que se non había evidencias físicas do mesmo, por descontado, non existía, e ainda así…….!.

A alguén lle soa isto?.

Tampouco os golpes ou as mazaduras que deixaban mais que clara a malleira que a muller recibirá eran garantía de que o agresor fora castigado, nin moito menos.

Pola contra, nun feudo machista como era a institución policial sempre se tendía a buscar unha xustificación para a súa barbarie. 

Non atendía a casa e ao marido como era debido, e no da atención ao marido tamén ían incluidos os requerimentos sexuais, aos que eles tiñan todo o indiscutible dereito de que foran acatados si ou si, enganábao, ou, sinxelamente, non fixera nada e a paliza fora tan so o resultado dunhas cantas copas de mais que o seu marido trasegara, e ese, por suposto, non era delito ningún, faltaría mais!, se non cousas de homes, de “machotes”,que toda muller casada tiña a obriga de aturar, polo cal o asunto se saldaba cunhas palmadiñas nas costas ao “superhome”, mesmo cunhas risas cómplices, porque, entre homes, xa se sabe, hai que apoiarse, e o consello de “Home, non o fagas mais. Ben sabemos que as mulleres as veces ben o merecen….pero que non teñamos que volver por ti”.

Excuso dicir que se o maltratador chegaba a comisaría era, case sempre, por mor dunha rarísima excepción na que un veciño, escoitando os berros e os golpes, probablemente non por primeira vez, e temendo que esa mala besta acabara por matar a muller, daba a voz de alarma as agochadas, eso si.

Nin que dicir ten que as cousas se tornaban ainda peor se o “home de ben” era alguén coñecido, con posición social relevante…..ou alguén do corpo, que tamén pasaba as veces!.

Imaxinádesvos como sería a volta a casa desa muller, o futuro que lle agardaba?.

Mellor non pensalo.

E de novo pregunto, a alguén lle soa isto, malia os anos transcorridos?.

Realmente mudaron tanto as cousas?

Porque a min soame familiar, demasiado familiar, e prego que ninguén me entenda mal.

Teño claro que na policía, coma en todolos eidos, hai de todo. Persoas moi humanas que tentan dar o mellor de si, pero tamén auténticos castigos, principalmente cando se trata de temas tan dolorosos como a violencia de xénero e as súas vítimas.

Hai cousas que fican exactamente igual que cando Enrique, meu padriño, exercía de policía.

Demasiadas veces ainda se cuestiona a vítima, demasiadas veces se xustifica ao agresor, e, por suposto, os malos tratos psicolóxicos seguen a ser algo que prácticamente garante a impunidade do maltratador, porque, que evidencias pode unha vítima amosar das humillacións, das vexacións, dos insultos aos que é sometida cada día, na privacidade da súa casa, que a van afundindo cada día un pouco mais?.

Ningunha, polo que non existe delito, o mesmo que hai tantos anos.

Quen lle ía dicir a Enrique, o policía dos longos silencios, que, tantos anos despois, a súa única afillada ía andar metida nesta batalla, da que, se vivira, estou segura que xa me tería anticipado hai moito a derrota?.

Quen lle ía dicir a Enrique que se hoxe, por unhos momentos poidera volver a a vida e a súa antigua actividade, probablemente non se sentiría estraño, ni desubicado, porque certos comportamentos case non mudaron?. 

E quen lle ía dicir a Enrique, que, malia que, non soamente pasaron os anos, se non que mesmo cambiamos de século, ainda segue existindo, en certos sitios e en certos momentos, aquelo de “Vd. no sabe con quien está hablando!”.

E, xa para rematar, se Enrique, meu padriño, poidera escoitarme de novo, teño claro ó que lle diría: Que agora entendo os seus longos silencios.