O ano adicado á figura de Carvalho Calero está a pasar sen pena nin gloria inxustamente. Con todo, eu quero facer fincapé na posición que o profesor outorgaba ao galego a través das súas palabras
A inexorábel pandemia fai que pasen a segundo plano outros sucesos calquera, e moito máis os culturais, polo que o ano adicado á figura de Carvalho Calero está a pasar sen pena nin gloria inxustamente. Con todo, eu quero facer fincapé na posición que o profesor outorgaba ao galego a través das súas palabras.
O movemento reintegracionista reivindica a figura do profesor R. Carvalho Calero como máximo expoñente da reclamación do uso da ortografía portuguesa pró galego. Semella incuestionábel que o finado galeguista é o máis coñecido e seica ilustre persoeiro de tal movemento.
Mais se Carvalho Calero era irrefutabelmente reintegracionista, tamén era indiscutibelmente lusista? É dicir, propugnaba a adopción do portugués como lingua escrita dos galegofalantes?
Vou tentar responder a pregunta cos feitos incontestábeis dos seus escritos, aínda que renunciando de antemán a convencer os sectarios:
Semella incuestionábel que o finado galeguista é o máis coñecido e seica ilustre persoeiro de tal movemento. Mais se Carvalho Calero era irrefutabelmente reintegracionista, tamén era indiscutibelmente lusista? É dicir, propugnaba a adopción do portugués como lingua escrita dos galegofalantes?
“El gallego-portugués, el castellano y el catalán son las tres lenguas románicas que Menéndez Pidal registra en la Península. Es una clasificación irreprochable, […]. Pero si admitimos que el gallego es un dialecto de aquella lengua, tenemos que considerar como otro dialecto al portugués. […]. Todo ello es muy correcto desde un punto de vista estrictamente lingüístico, pero en la práctica se hace muy difícil considerar como un simple dialecto al portugués, idioma oficial de un Estado, […]. En el mundo real, el portugués es una lengua. Y entonces, ¿qué será el gallego? Si el portugués es una lengua, ya no se puede hablar como de una lengua del gallego-portugués. Este grupo, pues comprenderá dos lenguas actualmente: el gallego y el portugués.”
“Cabe otra posición, la de considerar el gallego como un dialecto del portugués. Es una posición que sólo tiene en cuenta el poder social, la representatividad política y el volumen literario relativo de los términos relacionados. Choca con los hechos históricos que nos enseñan que el gallego no sólo nace independientemente del portugués, sino que históricamente es el portugués el que podría considerarse como un dialecto del gallego, […]. En todo caso, si el gallego no representa la rama madre, tampoco la representa el portugués, […]. Consideraciones de este tipo condujeron a la teoría de los codialectos, acuñada por Leite de Vasconzelos. Pero decir codialectos con referencia al portugués y al gallego, es decir lenguas hermanas; […].” (Gramática elemental del Gallego Común. 7ª edición, Galaxia, 1979).
“Rebassada a fronteira sul da província romana, ao avançar o galego pola Lusitánia, recobriu os dialectos moçárabes ali existentes, e como por entom Portugal era ja um estado independente, achamos dificuldade para seguir chamando galego à língua da franja oeste da Península, que agora denominamos galego-português, e que é umha língua literária comum, ainda que os falares galegos galaicos e os falares galegos lusitanos sem dúvida registavam divergências de origem substratística. Estas divergências nom se manifestarom na língua literária ate fins da Idade Média, e só entom podemos falar de galego e português como normas distintas, integradas, porém, no mesmo sistema originário.” (Problemas da Língua Galega. Sá da Costa Editora, Lisboa, 1981).
“É já hora de formular as conclusons que nos parecem pertinentes.
Primeira. O galego é galego-português, nom galego-castelhano. […]. Logo, é lógico que a sua ortografia, consoante a geografia e a história, responda às características do sistema ocidental, e nom às do sistema central.
Segunda. Tendo o galego personalidade própria dentro deste sistema, nom se lhe pode negar o direito a reflectir na escrita os traços peculiares que nom o som da norma comum ou mais prestigiosa da área.
Terceira. A rectificaçom da castelhanizaçom da nossa ortografia terá de realizar-se gradualmente e acomodando-se às circunstáncias espaciais em que se apresente o problema. Nom se pretende impor por decreto ou lei a ortografia restaurada, […].
[…] a quarta e última conclusom, penso que em nengum caso a ortografia reintegrada –mesmo se a doutrina que a sustenta adquirisse a aquiescência do poder político– deveria ser imposta por umha pressom oficial […].”O problema ortográfico. Revista Agália nº2, 1985).
Tralas probas incontestábeis dos seus textos, é honesto que o lusismo ouse reivindicar a figura do egrexio profesor prá súa causa, terxiversando o seu pensamento e mesmo, como se fixo coa reedición da súa obra máis senlleira “Scórpio”, modificando as súas opcións léxicas?
Por último, para ver como Carvalho Calero asumía a ortografía reintegracionista que defendía non hai máis que ver calquera escrito orixinal, como a primeira edición dunha das súas obras máis emblemáticas: Scórpio. Velaquí amoso algúns exemplos do seu “lusismo”, tirados só do primeiro capítulo: “onte, nom, houvo, mai, neno, umha, cando, acarom de, todo (tudo), dam, sensaçom, meninho, cousa, calhar (coalhar), home, trouxem, mui (muito), decatar-se de, situaçom, crego, rapaza (rapariga), fijo, nengumha, confissom, el, seica, assi, irmao, bufarda, co (com o), cativa (nena), oficinas (escritórios), se cadra, polo (pelo), poda (possa), mentres, catro, dous, cristaos, botar umha mao (dar uma mão)” (Scórpio, Sotelo Blanco, 1987).
Tralas probas incontestábeis dos seus textos, é honesto que o lusismo ouse reivindicar a figura do egrexio profesor prá súa causa: a adopción do estándar portugués como representación ortográfica da lingua galega, terxiversando o seu pensamento e mesmo, como se fixo coa reedición da súa obra máis senlleira “Scórpio”, modificando as súas opcións léxicas?
