Cando hai dous anos Éric Dopazo editou cos seus Piratas Sen Parche o himno Eduardita sentín que no País, tamén, estabamos chegando a termo. Unha sensación de reconforto absoluto que chegou á plenitude cando lanzou esta primavera o seu primeiro EP, Sobrábannos as ganas

O camiño ten sido tan longo coma difícil. Un interminable vieiro de baldosas amarelas con paradas tan sonadas coma a transfobia curiosa do Lola dos Kinks (I'm glad that I'm a man, and so is Lola), a fría crónica do Walk On The Wild Side de Lou Reed (Plucked her eyebrows on the way, shaved her leg and then he was a she), o cínico apropiacionismo dos New York Dolls, o rebumbio queer do Girls & Boys de Blur (Girls who are boys who like boys to be girls who do boys like they're girls who do girls like they're boys. Always should be someone you really love) ou a resimbolización do Boys Don’t Cry de The Cure a través da película de Kimberly Peirce para chegar, por fin, a termo. Ao tan agardado pazo do mago de Oz en Cidade Esmeralda. Unha necesaria conquista, a da normalización da terceira letra do acrónimo LGTBQ+ na música contemporánea, que ten cristalizado nos nosos días nun grao tal de diversidade que xa semella imposible que alguén se escandalice o máis mínimo polas transicións de Antony and the Johnsons en Anohni e de Kate Tempest en Kae Tempest, coa identifiación de Sam Smith coma trans non binario ou coa intersexualidade do noso querido veciño Salvador Sobral.

Son tempos nos que, xa tardaba, o verdadeiramente importante comeza a ser a realización persoal do artista e a música en si mesma. Nada máis e por esa orde. Pero non sempre foi así. Esta epopea, coma todo relato épico, ten sido unha travesía repleta de perigos e dificultades na que os seus protagonistas foron en moitos casos exemplo da maior rebeldía e afouteza. Un dos menos coñecidos -e máis heroicos- é o do músico de jazz Billy Tipton, que foi quen de desenvolver vida e carreira musical nos anos 30s desafiando o xénero que lle asignaran na súa partida de nacemento. Nunha época na que saírse da norma podía custarche a vida, literalmente, o talentoso pianista e saxofonista de Oklahoma tivo o inmenso valor de pasar tres décadas enriba dos escenarios e vivir toda a súa vida coma o home que sentía que era. Mesmo chegou a casar en varias ocasións. Unha vida feliz e chea de éxitos artísticos aínda que apreixoada polas vendas coas que ocultaba os seus peitos, un segredo que levaría á tumba e que os seus propios fillos adoptivos só coñecerían trala súa morte.

Na música galega levan normalizadas, grazas a pioneiros coma Projecto Mourente, xa ben de anos o resto das letras do acrónimo LGTBQ+ pero o certo é que na gran T andabamos faltos de referentes

Máis visibilidade, moi ao seu pesar, tivo anos despois Wendy Carlos, unha das nais da música electrónica. Nada nunha familia tan humilde como apaixonada pola música foi quen de graduarse en Física e Música pola Universidade de Brown, onde foi discípula do pioneiro das músicas sintetizadas Vladimir Ussachevsky. Un vínculo que lle permitiu coñecer a Robert Moog e colaborar no deseño dos primeiros sintetizadores modulares. Esta sinerxía levou a que a científica e música editara en 1968 o histórico álbum Switched-On-Bach, un disco no que reinterpretaba pezas de Bach con sintetizadores, considerado unha das pedras fundacionais da música electrónica. O tremendo éxito comercial que tivo o disco -tres grammys, nada menos-  abriulle a Wendy as portas para chegar a traballar con Stanley Kubrick e asinar as bandas sonoras d’A Laranxa Mecánica e O Resplandor pero tamén trouxo consigo unha exposición pública que, en plena transición física, non desexaba en absoluto. Con todo, esa abafante presión social non freou a creatividade pioneira de Wendy, que continuou sen freo, editando en 1972 o primeiro disco de música ambient, Sonic Seasonings, adiantándose en seis anos ao fundacional Music foir Airports de Brian Eno.

Músicas coma Eduardita, unha reivindicación da figura e valentía de Eduardo Blanco Amor que lle dá a volta ao insulto que lle berraban os imbéciles e escuros polas rúas de Ourense, adoitan abrollar de cote, felizmente, na fértil escena galega actual

“I wanna know If I’ll ever be free. Cruel world, see what you can do for me”. Unha emocionante historia de superación semellante foi a de Jackie Shane, unha adolescente trans afroamericana que cansa de aturar o apartheid das leis Jim Crow que rexían no seu Nashville natal emigrou a Canada a finais dos 50s na percura dunha liberdade imposible de acadar no racista e tránsfobo sul dos Estados Unidos. A súa sona non tardou en traspasar a fronteira de volta e ao longo da década seguinte a súa voz pasou a ser unha referencia indiscutible do Rythm & Blues, chegando a actuar con Marvin Gaye, Etta James e The Temptations. Unha carreira tan exitosa coma efémera e honesta -rexeitou contratos mesmo coa Motown- á que puxo fin moi prematuramente para voltar a Tennessee para coidar a súa nai enferma nos seus últimos anos de vida.

Na música galega levan normalizadas, grazas a pioneiros coma Projecto Mourente, xa ben de anos o resto das letras do acrónimo LGTBQ+ pero o certo é que na gran T andabamos faltos de referentes. Por iso cando hai dous anos Éric Dopazo editou cos seus Piratas Sen Parche o himno Eduardita sentín que no País, tamén, estabamos chegando a termo. Unha sensación de reconforto absoluto que chegou á plenitude cando lanzou esta primavera o seu primeiro EP, Sobrábannos as ganas. 

O country e a pentatónica menor nas seis cordas constrúen a banda sonora de Gorda, contundente manifesto contra a gordofobia e o body shaming no que Éric amosa, coma en Eduardita, o seu lado máis reivindicativo e raiboso

O sorprendente de Eduardita, Premio Youtubeiras 2022 ao mellor videoclip, non radicaba na temática. Músicas coma Eduardita, unha reivindicación da figura e valentía de Eduardo Blanco Amor que lle dá a volta ao insulto que lle berraban os imbéciles e escuros polas rúas de Ourense, adoitan abrollar de cote, felizmente, na fértil escena galega actual. O que non é tan habitual é que veñan vestidas con roupaxes tan inesperados coma as músicas do sul de Estados Unidos, o mesmo polo do que fuxira a boa de Jackie Shane. I é que Éric Dopazo ten o epicentro do seu amplo acervo musical no Mississippi, bebendo do country, do blues, do rock, do folk e mesmo do bluegrass para construír unha sonoridade pouco habitual na música galega.

Hai outro Éric, moito máis ácedo, retranqueiro e afiado, no que as letras -sen perder chisco de reivindicación- enlazan mesmo coa nosa tradición do escarnio e maldicer

“Tanto dan os centímetros, os espellos mailas dietas. A opinión de toda a xente que te mira cando vas pola vida sabendo que vales máis”. O country e a pentatónica menor nas seis cordas constrúen a banda sonora de Gorda, contundente manifesto contra a gordofobia e o body shaming no que Éric amosa, coma en Eduardita, o seu lado máis reivindicativo e raiboso. No entanto, hai outro Éric, moito máis ácedo, retranqueiro e afiado, no que as letras -sen perder chisco de reivindicación- enlazan mesmo coa nosa tradición do escarnio e maldicer. É o caso d’A Balada de Bernardino ou a versión do clásico de Johnny Cash Pereiro Prison Blues, no que fai unha divertida crónica do Ourense máis caciquil e delirante, unha peza que non está incluída no EP pero que foi editada simultáneamente.

“Quérote mais, pero moito máis, que o Baltar a un radar”. Un dos talentos de Éric e esa capacidade para enchoupar a súa lírica con referencias da cultura pop(ular) sen baixar o nivel poético

“Quérote mais, pero moito máis, que o Baltar a un radar”. Un dos talentos de Éric e esa capacidade para enchoupar a súa lírica con referencias da cultura pop(ular) sen baixar o nivel poético. É un superpoder que poucos posúen -Ataque Escampe, Emilio José, Malandrómeda- e que Éric cultiva con sabedoría e moita, pero moita, ourensanía. Facer que desfilen por nunha canción de amor como A balada do Bernardino personaxes coma Pemán, Baltar ou o propio Bernardino (o mítico do telexornal de que che fixen eu a ti ghelipollas?) e siga sendo unha fermosa canción de amor non é tarefa sinxela.

Unha opera prima tan curta coma intensa na que deixa ás claras as capacidades e personalidade dun autor que sen dúbida está chamado a contar -e cantar- dende a súa inédita ollada grandes historias na música galega dos vindeiros anos

Mención especial merece o talento e oficio dos Piratas Sen Parche que acompañan a Éric no disco. Moi especialmente un José Gayoso en estado de grazas que demostra un gusto exquisito en todos e cada un dos arranxos, sexa coa guitarra eléctrica, sexa co dobro sexa coa mandolina. Un novo guitar hero a ter en conta. O mesmo acontece con Kinhos Saburido, batería polivalente capaz tanto de botar por fóra na enerxía que require Gorda ou Eduardita coma da contención máis delicada ás escobiñas da preciosa Bibosi e Motacú. 

Seguramente soe a típico tópico pero o certo é que con Sobrábannos ganas Éric Dopazo asina a mellor carta de presentación posible. Unha opera prima tan curta coma intensa na que deixa ás claras as capacidades e personalidade dun autor que sen dúbida está chamado a contar -e cantar- dende a súa inédita ollada grandes historias na música galega dos vindeiros anos. Un referente que precisabamos -e de verdade que o precisabamos- pero que non sabiamos que precisabamos.