Nun momento histórico de fondas transformacións e desafíos globais, Europa enfronta a necesidade urxente de redefinir o seu papel no mundo
Nun momento histórico de fondas transformacións e desafíos globais, Europa enfronta a necesidade urxente de redefinir o seu papel no mundo. Lonxe de limitarse a ser un actor subordinado ás dinámicas de poder globais ou a preservar o statu quo, ten ante si a oportunidade de liderar un proxecto internacionalista que conxugue a paz, a xustiza e a sustentabilidade. Este proxecto non é simplemente unha aspiración ética ou moral; é, en esencia, unha estratexia pragmática para garantir a súa relevancia e estabilidade a longo prazo nun mundo interconectado e en constante cambio.
Para que Europa sexa un motor de paz e solidariedade global, debe superar a lóxica das relacións internacionais como un xogo de suma cero. A diplomacia europea debería situarse na vangarda dos esforzos multilaterais para resolver conflitos, priorizando o diálogo fronte á confrontación. Isto non implica unha postura inxenua nin unha negación das tensións existentes, senón unha comprensión profunda de que a paz sostíbel non pode impoñerse desde unha hexemonía militar, senón que ten que construírse a través da cooperación e o respecto mutuo. Europa ten unha responsabilidade histórica, derivada do seu pasado colonial e do seu papel na configuración das desigualdades globais actuais, para actuar con sensibilidade e compromiso cara ao Sur Global. A solidariedade non debe entenderse como un simple apoio ao desenvolvemento, senón como a creación de relacións simétricas, cooperativas e equitativas baseadas na corresponsabilidade e o interese compartido.
Neste contexto, a independencia estratéxica de Europa é unha condición sine qua non para materializar esta visión. A dependencia militar e económica de alianzas como a OTAN ou a subordinación ás prioridades de superpotencias como Estados Unidos condicionou historicamente a autonomía das súas políticas exteriores
Neste contexto, a independencia estratéxica de Europa é unha condición sine qua non para materializar esta visión. A dependencia militar e económica de alianzas como a OTAN ou a subordinación ás prioridades de superpotencias como Estados Unidos condicionou historicamente a autonomía das súas políticas exteriores. Unha Europa verdadeiramente independente debe apostar por unha defensa común centrada na protección dos dereitos humanos e a mitigación de crises humanitarias, porén afastándose da lóxica armamentista que perpetúa os conflitos e enriquece ás industrias de guerra. Ser non aliñado non significa ser neutral, senón ter a capacidade de posicionarse activamente a favor da xustiza global.
O cambio climático, o maior desafío existencial da nosa era, esixe unha resposta radical e colectiva que transcenda as fronteiras estatais. Europa ten a capacidade e a responsabilidade de liderar a transición cara a un modelo enerxético baseado en fontes renovábeis, porén isto non pode facerse baixo as dinámicas do mercado capitalista tradicional. A creación dun patrimonio común de enerxía verde, xestionado democraticamente, non só garantiría o acceso universal á enerxía, senón que tamén desmercantilizaría un recurso esencial para a vida. Isto requiriría unha reestruturación do sistema enerxético actual, investindo en tecnoloxías verdes e sostíbeis, promovendo a descentralización a través de cooperativas locais e desmantelando os monopolios corporativos que frean esta transición.
Porén, a sustentabilidade ecolóxica debe ir acompañada dun proxecto de sustentabilidade económica que aborde as desigualdades estruturais tanto dentro de Europa como na súa relación co resto do mundo. A creación dun fondo fiduciario común, financiado mediante impostos progresivos ás grandes fortunas, non só é moralmente xusta, senón tamén economicamente viábel. Este fondo podería garantir unha renda básica universal, ademais de financiar servizos públicos esenciais como a sanidade, a educación e a investigación científica. Unha Europa que redistribúa os seus recursos non só será máis xusta, senón tamén máis resiliente ante as crises económicas e sociais que inevitábelmente xurdirán no futuro.
A acollida de persoas migrantes e refuxiadas debe ser, ademais, un eixo central deste proxecto internacionalista. Europa, cuxa prosperidade construíuse en gran parte grazas ao espolio de recursos e man de obra doutras rexións do mundo, non pode permitirse o luxo de erguer valados e pechar fronteiras. Unha política migratoria humanista non é unicamente unha cuestión de principios, senón tamén unha necesidade económica e social nun continente cunha poboación envellecida e unha crecente demanda de forza laboral. Porén, esta acollida debe ir acompañada de políticas de integración que combatan o racismo estrutural e fomenten sociedades inclusivas, evitando as dinámicas de xenofobia e exclusión que xeran tensións e conflitos internos.
A construción dunha Europa internacionalista, independente, sostíbel, inclusiva e xusta non só é desexábel, senón imprescindíbel para abordar os retos do século XXI. O momento de actuar é agora, porque o futuro de Europa, e do mundo, depende diso
Por último, o motor deste proxecto debe ser unha economía baseada no traballo produtivo e creativo. Nun momento en que o desemprego, a precarización laboral e o esgotamento dos recursos naturais ameazan con socavar os cimentos das nosas sociedades, Europa debe liderar un modelo económico centrado no investimento público en sectores que xeren benestar colectivo. Isto inclúe non só a transición enerxética, senón tamén a expansión de sectores como a educación, a cultura, os coidados e a investigación (I+D+i). Ademais, apostar por innovacións como a semana laboral de catro días pode redistribuír o tempo de traballo, mellorar a calidade de vida e abrir espazo para a creatividade e a participación cívica.
Estes seis piares non son un programa utópico nin unha lista de desexos abstractos; son unha folla de roteiro estratéxico para que Europa recupere a súa capacidade de influencia e, ao mesmo tempo, actúe como un actor responsábel no escenario global. A encrucillada na que nos atopamos non admite medias tintas nin reformas superficiais. A construción dunha Europa internacionalista, independente, sostíbel, inclusiva e xusta non só é desexábel, senón imprescindíbel para abordar os retos do século XXI. O momento de actuar é agora, porque o futuro de Europa, e do mundo, depende diso.
