As mulleres podían ser intérpretes vocais, sobre todo se ao talento acompañaba certa beleza normativa, pero dificilmente instrumentistas ou compositoras. Moito menos produtoras ou enxeñeiras de son. A industria regaba con millóns as carreiras de grandes voces femininas pero sempre deixaba a parte instrumental en mans dos homes

Contan as crónicas que Leonard Cohen coñecera a Janis Joplin unha noite de 1968 no ascensor do mítico Chelsea Hotel de Manhattan, templo bohemio e lugar de excesos por excelencia da cultura norteamericana no que viviron, crearon e mesmo morreron -coma Nancy Spungen, asasinada pola súa parella e baixista dos Sex Pistols, Sid Vicious- figuras coma Arthur C. Clarke, Dylan Thomas, Jack Kerouac, Arthur Miller, Bob Dylan, Andy Warhol ou Joni Mitchell. Disque a boa de Janis andaba en realidade na percura de Kris Kristofferson para curar a súa crónica soidade -“sobre o escenario fago o amor con 25000 persoas diferentes e sempre volto a casa soa”- pero ante a ausencia do varudo cowboy valeulle ben o saudoso songwriter de Montreal. Unha fugaz historia de amor cuxa memoria emborrallou o amigo Leonard, pouco tempo despois da morte por sobredose de Janis, cun par de versos envelenados.

Con todo o que me enche Leonard Cohen coma poeta e músico nunca poderei entender a necesidade deses versos de Chelsea Hotel #2 nos que cousifica a Janis Joplin. Nada pintaba ese ton machirulo no que se supón era unha sentida elexía por unha amiga finada. Unha boutade patriarcal que o atormentou o resto da súa vida, erro polo que entoou o mea culpa ante canto entrevistador se lle puxo diante e que non foi máis que o reflexo do machismo dominante dunha industria -a musical- que naquela altura era fiel espello dos males do resto da sociedade.

Tivo que chegar o final da década para que co estourido do punk a cousa comezara a mudar defintivamente. A forza e discurso de mulleres coma Siouxsie Sioux ou Patti Smith e bandas formadas integramente por mulleres coma The Slits, The Raincoats, as Runaways de Joan Jett, as Au Pairs ou as vascas Vulpes puxeron a semente para a chegada da verdadeira revolución poucos anos despois co movemento das Riot Grrrls

Eran un tempo nos que as mulleres podían ser intérpretes vocais, sobre todo se ao talento acompañaba certa beleza normativa, pero dificilmente instrumentistas ou compositoras. Moito menos produtoras ou enxeñeiras de son. A industria regaba con millóns as carreiras de grandes voces femininas pero sempre deixaba a parte instrumental en mans dos homes. It’s a mans world, que cantaba en arrouto paternalista o abxecto -no persoal- James Brown. Así, non era sinxelo atopar mulleres enriba das táboas a menos que fosen parella ou familia dalgún dos músicos -coma foi o caso dos Carpenters ou The Mamas & The Papas- e mesmo boa parte das contadas músicas de estudio que habían na industria ficaban no case anonimato. Foi o caso da mítica baixista Carol Kaye, responsable das catro cordas en miles de gravacións dos 60s -máis de 10.000 segundo os historiadores da música- entre as que se inclúen ducias de clásicos da Motown, Beach Boys, Frank Sinatra ou Stevie Wonder. Eran tempos de anonimato e esquecemento, de mulleres músicas fundamentais que rematarían borradas dos libros de historia. Mesmo a memoria de figuras tan esenciais coma piares fundacionais do Rock and Roll coma a guitarrista Sister Rosetta Tharpe viron coma o seu legado esvaecía soterrado baixo o suceso posterior de homes coma Chuck Berry ou Little Richard.

Na escena galega, de vagariño, coma sempre, fomos a rebufo destes cambios estruturais e se ben no final do século pasado o protagonismo feminino comezaba a ser significativo en certos estilos o verdadeiro ponto de inflexión no pop e o rock veu da man dese furacán de categoría 5 que arrasou a industria musical galega baixo o alcume de Sés

Tivo que chegar o final da década para que co estourido do punk a cousa comezara a mudar defintivamente. A forza e discurso de mulleres coma Siouxsie Sioux ou Patti Smith e bandas formadas integramente por mulleres coma The Slits, The Raincoats, as Runaways de Joan Jett, as Au Pairs ou as vascas Vulpes puxeron a semente para a chegada da verdadeira revolución poucos anos despois co movemento das Riot Grrrls, liderado por bandas coma L7, Babes in Toyland ou Bikini Kill. Formacións 100% femininas, artelladas arredor da sororidade, que tomaron o relevo das grandes voces femininas do punk e principiaron unha revolución pendente, a da conciencia feminista tanto enriba coma embaixo do escenario, que aínda está por rematar.

Na escena galega, de vagariño, coma sempre, fomos a rebufo destes cambios estruturais e se ben no final do século pasado o protagonismo feminino comezaba a ser significativo en certos estilos o verdadeiro ponto de inflexión no pop e o rock veu da man dese furacán de categoría 5 que arrasou a industria musical galega baixo o alcume de Sés. Sen o impacto dese descomunal meteorito coruñés na pasada década sería imposible explicar o pasado inmediato dunha escena, a galega, na que foron xurdindo bandas coma Agoraphobia, Bala ou A Banda da Loba e, por suposto, Tanxugueiras ou Fillas de Cassandra. Un legado, o de María Xosé Silvar, que é xusto recoñecer como moi explicitamente fan as heroínas da historia desta semana, as tamén herculinas LERIA.

Hai unha chea de cousas destas novísimas rapazas que prestan un mundo vistas cos óculos da idade. Unha é a historia da banda. Pura vella escola, das que dan para biopic musical. Nada de axencias de management dirixindo o parto da criatura nen carreiras planificadas ao milímetro dende o minuto cero. Só a suma de felices casualidades

Hai unha chea de cousas destas novísimas rapazas que prestan un mundo vistas cos óculos da idade. Unha é a historia da banda. Pura vella escola, das que dan para biopic musical. Nada de axencias de management dirixindo o parto da criatura nen carreiras planificadas ao milímetro dende o minuto cero. Só a suma de felices casualidades. Coma debe ser. Dúas rapazas -May, voz e guitarra, e Helena, percusión- que coinciden estudando para técnica de son e tras conectar no musical e persoal comezan tocar nas rúas por puro amor á música. Cando a cousa xa comeza tomar forma crúzaselles no camiño unha música de formación académica coma Itzi que decide cambiar o cello polo baixo -catro cordas son catro cordas a fin de contas- para unirse finalmente aos teclados Andrea, que muda sen dubidalo o piano clásico no que se formou polos sintes para chegar ao número máxico de catro. O mesmo número de compoñentes que teñen as súas idolatradas Ginebras, espello no que se miran e banda liderada, por certo, pola tamén coruñesa Magüi.

E falando de Lacoru, como presta asistir ao nacemento de proxectos na nosa língua nunha cidade a priori -remarco, a priori- tan pouco proclive a arroupar a modernidade cos mantos da galegofonía. A ver se vai ser un simple mito fillo de épocas pasadas

E falando de Lacoru, como presta asistir ao nacemento de proxectos na nosa língua nunha cidade a priori -remarco, a priori- tan pouco proclive a arroupar a modernidade cos mantos da galegofonía. A ver se vai ser un simple mito fillo de épocas pasadas e a cidade obreira e galeguista de hai un século -berce das Irmandes da Fala e do noso primeiro sindicalismo- aínda segue aí a latexar. Iniciativas músicolingüísticas recentes coma o imprescindible e a imitar Aqui tamén se fala que desenvolve a equipa de dinamización lingüística do IES Rafael Dieste así o testemuñan. Ao final vai ter razón Xurxo Souto ao fachendear de que a súa cidade é a que ten o maior número de galegofalantes de todas as urbes galegas en números absolutos. I é que ás veces as árbores -neste caso os Cantóns- non deixan ver o bosque.

A naturalidade coa que integran as sensibilidades LGTB+ nas súas letras e expresión visual coma banda, coma tamén fan as súas adoradas Ginebras, aporta un ponto novidoso ao acervo temático e mesmo estético do multiverso da nova música galega

Secasí, o fresco vento mareiro que chega dende o istmo brigantino non se cingue só ao músicolingüístico. A naturalidade coa que integran as sensibilidades LGTB+ nas súas letras e expresión visual coma banda, coma tamén fan as súas adoradas Ginebras, aporta un ponto novidoso ao acervo temático e mesmo estético do multiverso da nova música galega. Un ton que fica lonxe da reivindicación explícita, situándose moito máis próximo á festiva normalización cuir por medio dunha atitude que as situan na órbita de propostas do indie de ultramar coma Girl In Red ou Boygenius, a superabanda formada por Phoebe Bridgers, Lucy Dacus e Julien Baker.

Un single tan incontestable coma Queres ir a bailar? podía ser froito da casualidade pero o verán pasado decidiron demostrar que a súa música non é en absoluto casual, repetindo clásico pop instantáneo con Ao final

Confeso que cando, hai máis dun ano, saíu o aditivo single de adianto Queres ir a bailar? non imaxinaba todo o que me ía atopar dentro deste Marusía. Un single tan incontestable coma Queres ir a bailar? podía ser froito da casualidade pero o verán pasado decidiron demostrar que a súa historia coma banda pode ser casual pero que a súa música non o é en absoluto, repetindo clásico pop instantáneo con Ao final. Dous singles nos que a fórmula Leria xa estaba totalmente modelada e lista para ir ao forno: a fermosa voz de May levedando melodías pop clásicas de retrousos instantáneos, arroupada por unha banda solvente e perfectamente engraxada.

Aos estalos xa coñecidos de Queres ir a bailar e Ao final súmaselles unha boa recua de singles potencias coma A carón do Sil, Chulita ben ou os fermosos medios tempos de Ráchame e Brétema para dar forma a un traballo de esencia indie pop -e un chisco de rock-

I é que Marusía non parece o disco de debut dunha banda na que as súas compoñentes apenas teñen vinte anos. Aqui hai moi oficio e moito talento, ingredientes que se teñen verquido nun álbum que non se grava nunha fin de semana precisamente. Unha cocción lenta que deu o seus froitos e solta xugos con cada retrouso, cada arranxo e cada harmonía vocal. Aos estalos xa coñecidos de Queres ir a bailar e Ao final súmaselles unha boa recua de singles potencias coma A carón do Sil, Chulita ben ou os fermosos medios tempos de Ráchame e Brétema para dar forma a un traballo de esencia indie pop -e un chisco de rock- no que tamén hai espazo para sons doutras latitudes coma o reggae de Lume ou o arrecendo balcánico da No Smoking Orchestra de Emir Kusturica de Nómadas. Exercicios de estilo nos que se albisca un futuro tan rico como prometedor para unha banda tan marabillosamente fresca e desacomplexada como para incluír unha versión galeguizada do clásico Blinding Lights de The Weeknd baixo o título de Blaidin Lais. Bravas elas.