A diferencia da nosa, deturpada polos Trastámara, Irlanda ten a fortuna de ter a súa Historia rexistrada polo miúdo no mítico Lebor Gabála Érenn. Un libro fundamental co que os pioneiros da nosa historiografía foron quen de hackear as correntes negacionistas que de sempre sopraron dende a erudición máis xacobina da meseta e poñer en contexto o substrato celta da nosa toponimia, arqueoloxía, etnografía e mesmo paleolingüística. I é que o Libro das Invasións, escrito no século XI, compilou canta crónica histórica existía da illa esmeralda. Dez invasións en total. E si, meus, boas novas: hai unha na que falan de nós. Que digo falar… protagonizámola nós.
As influencias entre culturas son en dúas direccións, unha viaxe circular de ida e volta que permite saber quen levou a xenética pero non saber quen influíu a quen. Se foi antes o ovo ou a galiña. A uillean pipe ou a gaita galega. O bodhrán ou o pandeiro de pelica
Conta o antepenúltimo libro das invasións que Ith, fillo de Breogán, fundador de Brigantia, tras divisar novas terras dende o alto dunha torre construída polo seu pai parte nunha singradura que o leva até a verde Irlanda. Trala súa morte a mans da desconfiada nobreza local envían o seu cadavre de volta a modo de advertencia, aldraxe ante a que o seu tío Mil planexa unha vendetta digna de Tony Soprano. Unha liorta que remata coa conquista de Irlanda polos seus afoutos guerreiros, os milesios. Para sorpresa dos negacionistas esta historia con arrecendo a lenda e fantasía ven sendo corroborada nos últimos anos pola ciencia xenética. Tanto os estudios cromosómicos de Ángel Carracedo na USC coma os de Dan Bradley no Trinity College chegan a conclusións semellantes, os galegos e irlandeses compartimos ADN nunha porcentaxe inusualmente alta. Tanta que a única conclusión posible é que os seus devanceiros eran en realidade os nosos. Unha correlación que no caso dos estudos xenéticos da Universidade de Dublín é aínda máis evidente por ser máis completa e incluír tamén a fauna da illa, chegando a conclusións tan rotundas coma que o porcoteixo irlandés comparte o 100% do seu ADN co porcoteixo galego pero non co porcoteixo de Inglaterra. Así que non queda outra, as probabilidades de que a torre de Breogán que se menciona no Libro dos Invasións sexa a mesmiña torre de Hércules son moi, moi elevadas. Eduardo Pondal, de flipado a visionario.
A formación tradicional de mandolina, guitarra e violín que levaran ao novo mundo irlandeses e escoceses no século XVIII atopou axiña en nterras americanas un inesperado aliado, o banjo, dando forma á estrutura e sonoridade máis coñecida do hillbilly.
Con todo e coma sempre acontece coas migracións, as influencias entre culturas son en dúas direccións, unha viaxe circular de ida e volta que permite saber quen levou a xenética pero non saber quen influíu a quen. Se foi antes o ovo ou a galiña. A uillean pipe ou a gaita galega. O bodhrán ou o pandeiro de pelica. Moito máis se temos en conta que esta contaminación intercéltica recíproca tivo continuidade no tempo con episodios tan determinantes coma a chegada dos celtas bretóns -da Britania- a terras mindonienses no século VI. Aqueles que, liderados polo mítico Maeloc, receberon asilo no Reino Suevo tras fuxir á carreira das invasións xermánicas da súa illa natal. Un retorno ás orixes que amosa que as forzas das correntes que conectan os mares cantábrico e céltico semellan nunca perderon fol.
Esta milenaria viaxe circular ten a súa penúltima parada no Dublín de comezos dos 80s, onde un grupo de rillotes con inquedanzas pola música tradicional rematan por encaixar todas as pezas deste complexo quebracabezas nun artefacto no que se dá cita non só a música folk, tamén todas as súas fillas nacidas en ultramar: The Pogues
Aínda así, para o que interesa nesta historia, non é en Irlanda onde hai que poñer a ollada. Cómpre mirar cara o horizonte, cara o outro lado do Atlántico, até albiscar os cumios dos Apalaches. O sistema montañoso que vai de Terra Nova até Alabama é berce de toda canta música non nativa abrollou nos Estados Unidos nos últimos séculos. Un lugar a onde emigrantes irlandeses e escoceses levaron a súa música tradicional -de raigame celta- para dar forma a unha das músicas seminais máis influintes dos últimos séculos, o hillbilly. A música redneck por excelencia foi a fonte da que bebeu o bluegrass, o country, o rockabilly, o rock and roll e mesmo, sen sabelo, o punk. Unha música que non se popularizou nas urbes até que a familia Carter -liderada pola que anos despois sería sogra de Johnny Cash, Maybelle Carter- a sacou do seu illamento, levándoa ás emisoras de radio nos anos 20s.
A formación tradicional de mandolina, guitarra e violín que levaran ao novo mundo irlandeses e escoceses no século XVIII atopou axiña en nterras americanas un inesperado aliado, o banjo, dando forma á estrutura e sonoridade máis coñecida do hillbilly. Un empréstito orixinario da cultura afroamericana que naceu no corazón das escravitude coma unha adaptación do bandore africano e rematou -ese apropiacionismo rico- completamente asociado a músicas tan esbrancuxadas coma o country o folk ou o propio hillbilly, sendo a día de hoxe un instrumento indiscutible do folk irlandés. De novo, as contaminacións recíprocas e as viaxes de ida e volta que non cesan.
Esta milenaria viaxe circular ten a súa penúltima parada no Dublín de comezos dos 80s, onde un grupo de rillotes con inquedanzas pola música tradicional rematan por encaixar todas as pezas deste complexo quebracabezas nun artefacto no que se dá cita non só a música folk, tamén todas as súas fillas nacidas en ultramar: The Pogues. A banda máis destroyer da década máis destroyer liderada polo frontman máis destroyer foi quen de argallar unha fórmula na que confluía a raiba do punk coa instrumentación do bluegrass para reinventar a música tradicional irlandesa coa forza que unha época tan dura requiría.
E así chegamos, por fin, á última parada desta longa travesía na que, coma Odiseo, a música retorna a Ítaca. Ao seu fogar. Ao ponto de partida. Malabesta disque lle chaman e carrega cun disco no lombo
E así chegamos, por fin, á última parada desta longa travesía na que, coma Odiseo, a música retorna a Ítaca. Ao seu fogar. Ao ponto de partida. Malabesta disque lle chaman e carrega cun disco no lombo. Lonxe das setenta e nove bestas que compilara Borges no seu Libro de los seres imaginarios pero igual de rico en variedade, o bestiario contemporáneo que é o álbum de debut de Malabesta indexa doce criaturas de tronco común -a música de raigame celta- ao que lle van medrando cabezas e extremidades segundo requira a ocasión. E a canción. Ás veces cabeza de bluegrass, ás veces gadoupas de rockabilly, ás veces rabo de folk, ás veces cairos de punk, , ás veces fouciño de blues, ás veces cachas de hillbilly. E o becho mete medo. Moito medo.
Malabesta indexa doce criaturas de tronco común -a música de raigame celta- ao que lle van medrando cabezas e extremidades segundo requira a ocasión. E a canción. Ás veces cabeza de bluegrass, ás veces gadoupas de rockabilly, ás veces rabo de folk, ás veces cairos de punk, , ás veces fouciño de blues, ás veces cachas de hillbilly. E o becho mete medo. Moito medo
“Disfraces de león, ás de anxo e algodón. Anacos dalgún ceo, crebas dalgún corazón”. Abre o disco Cabezas de dragón, unha das bestas máis terroríficas do disco e unha peza na que se albiscan, xa de primeiras, os elementos esenciais do son Malabesta: un poderoso contrabaixo e unha batería uptempo -fillos bastardos do rockabilly primixenio de Gene Vincent, Carl Perkins e Eddie Cochran-, unha guitarra acústica que bule tan espelida polos vieiros do folk coma polos do blues, un violín folkie que enche, acrobático, canto oco atopa con deliciosos arranxos atlánticos e un Vituco Neira posuido polo espírito de Shane MacGowan, Tom Waits e mesmo o do Joe Strummer de tupé máis encerado. Unha fórmula ben pouco explotada na música galega que os emparenta non só coa herdanza céltica dos Pogues, tamén con formacións fillas do revival hillbilly e hipster da pasada década coma Mumford & Sons, The Lumineers, Bear’s Den ou La Maravillosa Orquesta del Alcohol. E con Ataque Escampe, claro, pais fundadores da Americana no País cos seus primeiros discos e pioneiros introdutores na nosa música dos modos e modas do máis profundo dos Apalaches.
Unha fórmula ben pouco explotada na música galega que os emparenta non só coa herdanza céltica dos Pogues, tamén con formacións fillas do revival hillbilly e hipster da pasada década coma Mumford & Sons, The Lumineers, Bear’s Den ou La Maravillosa Orquesta del Alcohol. E con Ataque Escampe, claro, pais fundadores da Americana no País
“Se me preguntas que é o que quero, a paz mundial é o meu desexo”. Continua o descenso aos infernos do bestiario con A paz mundial, outra das pezas máis aceleradas, ricas e folkies do disco. Velocidade, virtuosismo e raigame, tres eixos arredor dos que se artellan boa parte das músicas dun álbum -24 Horas, Habitación 666, A lei de Talión, Todo ao ás ou Whisky e café- cunha capacidade tal para xerar adrenalina que ben poderían ser banda sonora dalgunha liorta dos Gangs of New York de Scorsese ou do enésimo axuste de contas dos Peaky Blinders, eses elegantes amantes -coma Vituco- do pucho calado.
“Ollos que choran, o corazón, alma perdida, días sen sol”. Porén, os malbechos, inquedos eles, gostan tamén de botar a semente noutros regos. Sen renunciar un chisco á proposta inicial son quen de trucar a brúxula sen negar a esencia que fai de Malabesta algo tan único na escena galega. En pezas coma a escura Home recto -a miña favorita indiscutible do disco- ou Reunión de fillos bastardos descenden pola ladeira suroeste dos Apalaches para aterrar no Delta do Mississippi mentres que en Malabesta o periplo lévaos moito máis ao sur, deixando atrás o Triángulo das Bermudas e navegando cara os mornos mares do ska e o rocksteady. Disque o apetito da besta é voraz e non coñece límites.
Neste tempos nos que a electricidade e a electrónica son os superpoderes nos que se basea boa parte da posta en escena da música contemporánea non podemos agradecer o suficiente a aparición de formacións de desparafusada honestidade coma Malabesta
Neste tempos nos que a electricidade e a electrónica son os superpoderes nos que se basea boa parte da posta en escena da música contemporánea non podemos agradecer o suficiente a aparición de formacións de desparafusada honestidade coma Malabesta. Unha versatilidade, a de poder sacar os instrumentos en calquera lugar e simplemente comezar tocar, que habitualmente é patrimonio exclusivo do folk e certas pólas do jazz pero que eles son quen de levar a outras sonoridades. Sen artificios. Sen máscaras. Sen amplificación. Sen proba de son. Cun público atento -e polo tanto calado-, temeroso de se perder no habitual marmurio os infindos matices propios dunha actuación en acústico. Unha proximidade -e intimidade- que nos reconcilia coa esencia dunha música ao vivo -esa comunión sagrada entre músicos e público- que tanto precisamos recuperar nestes anos de macroescenarios, pantallas xigantes, colas, postureo e pulseritas fosforescentes.
