O noso xeito de chegar a fin de mes sempre conlevou agardar resultados de seroloxías por se nos transmitiron unha hepatite B tras un corte accidental ou estar a tratamento profiláctico de tuberculose

As nosas avoas sempre dixeron que para facer un bo traballo hai que manchar as mans. Facer un bo pan implica metelos puños na masa ou rematar coa terra antra os dedos dos pés para sachar as patacas. Tamén arranxar un coche conleva enchouparse de aceite e nunca aínda se apañou ameixa en terra seca. As profesións pertencentes ao eido sociosanitario tampouco escapan a esta premisa laboral herdada das nosas ancestras inmediatas. As sanitarias vémonos na obriga de embadurnarnos para poder desenvolver a nosa profesión cun pouco de xeito. A nivel persoal gosto de achegarme ao noso traballo como unha maneira de ler os corpos mediante un diálogo antropolóxico, biolóxico e cultural coa persoa que temos ao noso lado. E para iso cómpre, nun exercicio de proximidade, amasar, tocar, e cantas veces cheirar os corpos da xente para, cun pouco de sorte, chegar a entendelos (e entendernos). E por suposto, mancharse: a veces do can do señor Ramón cando imos acompañar no proceso de morte nun domicilio, da area da praia durante a reanimación dunha afogada, de materia cerebral nun accidente de tráfico ou do vómito do recén nado, cando non do coma etílico dun seareiro púber da Panorama.

O noso xeito de chegar a fin de mes sempre conlevou agardar resultados de seroloxías por se nos transmitiron unha hepatite B tras un corte accidental, estar a tratamento profiláctico de tuberculose, ou analizar cada dor de pescozo por se fora un síntoma menínxeo secundario ao paciente positivo en meningococo da semana pasada. Por non falar das compañeiras que intentan mitigar o ébola, a malaria ou o dengue noutras latitudes do mundo. Estes motivos da nosa cotidianiedade, entre moitos outros, fan que me custe compartir os discursos imperantes arredor do coronavirus e a idealización da nosa labor. Tamén desta intencionada manía de fabricar categorías sociais entre doenzas, como se existise algún tipo de proeza na enfermidade.

Ser nomeadas como ‘heroínas’ implica invisibilizar o que realmente somos: traballadoras, a maioría das veces en precario

Non é casualidade a impregnación desta nomenclatura bélica arredor da pandemia. Consiste nunha estratexia recurrente que moitos gobernantes empregaron ao longo da historia recente para (non) tratar políticas de saúde pública. Posicionar politicamente léxico relativo á batalla conleva eximirnos da nosa responsabilidade individual na protección da saúde comunitaria, así como de profundizar na relación asimétrica entre profesionais e pacientes dende unha perspectiva bioloxicista e asistencial, desprovéndonos do que realmente somos: titulares de dereito con responsabilidade activa no benestar do noso medio. 

Ser nomeadas como ‘heroínas’ implica invisibilizar o que realmente somos: traballadoras, a maioría das veces en precario, que encadean contratos fraudulentos sen dereito a baixas médicas e por suposto a ningunha conciliación familiar, facendo do Servizo Galego de Saúde a maior ETT de Galiza. O persoal sanitario eventual devecemos por ofrecer un servizo de calidade, mais demasiadas veces temos que conformarnos con non matar a ninguén ao final do día. Convertéronnos en obreiras da saúde carentes dunha política de prevención laboral pola cal se nos prohibiu taxativamente protexernos durante as primeiras semanas da emerxencia ‘para no crear alarma social’ provocando que actualmente sexamos o estado coa taxa de persoal sanitario contaxiada mais alta do mundo. Como profesionais, estamos dispostas a asumir o risco biolóxico da nosa tarefa, mais nunca contaxiarnos da incompetencia de quen nos goberna.

As que somos consideradas traballadoras de ‘primeira liña’ sabemos que a primeira línea de existir é cada persoa empoderada na autoxestión da saúde colectiva. Este tecido social, verdadeiro factor de protección, confórmao a muller que atende aos nosos pais en situación de explotación laboral

As que somos consideradas traballadoras de ‘primeira línea’ sabemos que a primeira liña de existir é cada persoa empoderada na autoxestión da saúde colectiva. Este tecido social, verdadeiro factor de protección, confórmao a muller que atende aos nosos pais en situación de explotación laboral, a bibliotecaria do noso barrio, as que cargan con triples xornadas laborais, a asociación de música tradicional ou o curso de zumba para xubiladas. Tamén para ese traballador de Glovo que pedalea con 1000 mortes diarias e do libreiro que ten que botar o peche por moito que se lea en confinamento. Dividirnos entre persoas que aplauden e outras que son aplaudidas non é mais que unha táctica perversa de segmentación da clase traballadora. Unha forma de non identificarnos no colectivo a través da construción de elites profesionais nas que algunhas non aspiramos a recoñecernos. 

Traballamos a pé de cama onde a realidade explosiona sen posibilidade da evasión. E por iso mesmo podemos asegurar que esta alarma sanitaria non trata dunha guerra, se non de todo o contrario: da vida humana e da súa inherente dignidade. E como precisamente se trata da vida, esta pandemia pasará como unha mais da historia se como cidadanía non nos serve para posicionar no debate político que servizos públicos demandamos. Urxe preguntarnos se nos imos conformar cunha radiotelevisión pública altofalante de intereses partidistas, que tipo de educación queremos deixar ás xeracións futuras, ou se imos seguir almacenando á vellez, tesouros vivos da nosa historia, en latifundios empresariais. Porque a verdadeira emerxencia sanitaria é repensarnos quen somos e cara onde queremos ir.

Somos asalariadas que intentan facer o mellor que lle deixan o seu traballo. Non queremos premios de reis nen princesas, esiximos dereitos laborais e políticas públicas compatibles coa saúde e o medioambiente

Somos asalariadas que intentan facer o mellor que lle deixan o seu traballo. Non queremos premios de reis nen princesas, esiximos dereitos laborais e políticas públicas compatibles coa saúde e o medioambiente opoñéndonos a que nos instrumentalicen unha vez mais como xeito de regular o discurso social. Cómpre non deixarse enganar con estas concesións estéticas reforzadoras do poder. Durante anos vendéronos que tiñamos un dos mellores sistemas sanitarios do mundo. Tras case unha década de recortes, externalizacións, privatizacións encubertas e agasallos a empresas amigas, decatámonos que só contamos cun feixe de traballadoras dispostas a mancharse as mans. 

E non vai quedar outra que limparnos entre todas. Coidarse dende o común. Como ben facían as nosas avoas.