Era unha tarde solleira, de primavera anticipada, como todo este inverno que foi e mais non. Non había vento e o balbordo do anticiclón parecía aínda unha quimera da terra sedenta máis cunha predición científica. Cando os rapaces saíron da casa nas súas bicicletas as redes sociais fervían co debate acendido polo novo anuncio de Loewe. En Bueu, dúas familias velaban dúas novas vítimas do mar, Emilio Martínez Patiño e Francisco Pérez Otero, falecidas o día anterior nun naufraxio nas illas Ons. Seica eran bos mariñeiros e sabían nadar ben polo que as razón da súa morte non deixaban outro laio que “o mar éche así…” por todos os bares da ría. Debeu ser agoiro, pero a febre viral teimaba en debater se a campaña Oro reflectía ou non a realidade da mocidade española.
O mar non abonda con velo. Hai que miralo máis dentro das ondas que escachan nas rochas, máis alá dunha serie de dúas ou tres, moito máis cás nove e alén da alentía. E por moito que mires, sempre che mentirá
Probablemente, os rapaces que pedaleaban os menos de dez quilómetros que separan as súas casas de Narón da ribeira de Meirás non falaran diso. Talvez comentaron os partidos de fútbol da fin de semana, seguramente nada do déficit, da prima de risco, da Pepa ou das eleccións francesas. Talvez nin sequera falaron e limitáronse a gardar o alento necesario para subir as costas de Sequeiro e afrontar a recta de Taraza. Ía sol, a primavera viña de camiño e aquel venres o mundo non parecía ter trampa. Presentábase franco e honesto, maimiño por unha vez fronte ás xostregadas que lles ofrecía cada amencer. Quizais foi o día solleiro quen os enganou. Porque o mar non, o mar non os enganou de primeiras.
Nada máis subir o alto da Repunta, logo do campo de fútbol, pódese osmar se hai mar ovellado, de onde vén o vento e a furia das ondas. Se bate máis na Pena Parda, na barriga da area da Frouxeira, contra os Botes, atrás dos Castelos, na Baxanca ou na Cadeira. Seica ese día batía contra todo, cun mar de fondo anunciado e alerta laranxa na costa que non mentía. O mar non abonda con velo. Hai que miralo máis dentro das ondas que escachan nas rochas, máis alá dunha serie de dúas ou tres, moito máis cás nove e alén da alentía. E por moito que mires, sempre che mentirá.
Se nunca viches a ollada dun percebelleiro furtivo atrás dunha toxeira non sabes o que é o medo
Eles debían sabelo porque non era a primeira vez que o facían. Durante meses viron pasar as súas siluetas escuálidas dacabalo das bicicletas escangalladas. Fuxían das mesmas penas cós percebelleiros autorizados, por escapar mesmo evitaban as horas que marcaban os ritmos das mareas para non ter que cruzarse con eles na estrada. Durante meses agocháronse atrás dos cotellóns de herba, chovese ou ventase, por medo a que alguén os denunciase. Se nunca viches a ollada dun percebelleiro furtivo atrás dunha toxeira non sabes o que é o medo. Nos ollos hai indecisión, temor e sospeita de quen sabe que, logo de superar os envites do mar, sempre hai que superar os que agardan as estrañas leis da terra.
Eles sabíano e procuraban evitar o que podía ser entendido como provocación por parte dos que pagan –con moita suor- a licenza que permite cavar o percebe nas penas. Estes, os percebelleiros profesionais, non estaban esa tarde na marea porque non era día de faena. Os rapaces sabíano e por iso convertéronse en sombras que pedaleaban entre os cotellóns de area e os toxos. Rapaces case nenos que baixaban os ollos cando te miraban e sempre fuxían. Pero o venres pasado non lles deu tempo a fuxir.
Na Rañosa, con mar de fondo e alerta laranxa, o mar é unha cacha que arrinca a pel, unha ferrada que esgaza a alma da carne. Tanto ten que o mires de fite, sempre te ha enganar. Xusto na fronteira invisible que divide a ribeira entre as confrarías de Ferrol e Cedeira. Abaixo da cruz de granito que lembra a todos os que morreron no mar neses cantís. No bico dunha corrente mariña que te leva coma un río contra os aguillóns do Ortegal.
Alí recibiron Manuel Ángel Lamas Pérez e D.T.R. o abrazo sempre excesivo do mar iracundo
Alí recibiron Manuel Ángel Lamas Pérez e D.T.R. o abrazo sempre excesivo do mar iracundo. O primeiro foi recuperado cadáver, o segundo con signos de hipotermia logo de que un pescador chamase ás 17 horas aos servizos de emerxencias tras presenciar o accidente mortal. O helicóptero de salvamento, a protección civil, a policía local, a ambulancia, a garda civil e mais todo o pánico que se desata nas casas dos percebelleiros cando as sirenas atravesan furibundas a recta de Taraza camiño da ribeira non foron capaces de correr o suficiente para evitar un certificado de defunción.
Aos golpes de mar sempre se chega tarde, ás veces, con moita fortuna, xustiño a tempo para apañar os corpos engoumados en traxes neopreno roídos e olladas aterrorizadas antes de que as profundidades os devoren con caíños de aceiro. Ese é o mar. Non é outro. Aínda que o coñecesen ben, aínda que non se fiasen, aínda que bulisen como o vento había dar cabo deles. Con mar de fondo na Rañosa sempre apura máis. Eles sabíano, probablemente o sabían. Era imposible non velo. Pero houbo algo que os levou alí dacabalo das súas bicicletas e coas súas roupas estragadas baixo a sombra da alerta laranxa: a maldita necesidade. Tanto ten que nome propio ten esa necesidade, se podemos xulgala urxente ou non, pero nada agás a necesidade puido levalos a ese suicidio anunciado nos baixíos da Rañosa. Cando o mar está xeado e as ondas zoupan como se estiveses no mesmo inferno.
Pero a crúa realidade deste país con case un 45% de paro xuvenil non é ouro, non. Non é ouro, évos salitre
Eran as cinco da tarde dun venres solleiro e nas redes sociais –as outras son cada vez máis metáfora- debatíase se o anuncio dun bolso da colección Oro de Loewe de non menos de 1.600 euros era fiel reflexo da mocidade española. E aí só cabían cualificativos como nin-nin, mileuristas, vangardistas, fillas e fillos de, pijos, alternativos, cosmopolitas, snobs, máis formadas da historia, non-non… Se son máis ouro ou máis folla de lata.
Pero a crúa realidade deste país con case un 45% de paro xuvenil non é ouro, non. Non é ouro, évos salitre.
O das bágoas e a impotencia de milleiros de mozas e mozos abocados a decisións suicidas apremados pola maldita necesidade, esa que nunca aparece nas cifras de déficit pregoadas polo goberno cada venres, tras o Consello de Ministros.
