O pensamento 'staccato'

Leo con atención o xa célebre libro de Nicholas Carr, Superficiais (The Shallows). Digo “con atención”, pero non sei canta. Ou polo menos non acerto a calibrar se resulta a necesaria para comprender o libro. Véxome avanzando por el ás alancadas. Como fago tantas veces con tantos libros. E, a diferencia do que sucedía antes, non teño sensación algunha nin de culpa nin de arrepentimento. Que perdín algo? Seguro. Que o que perdín era fundamental? Dubidoso. Que é irreversible ese xeito de ler en min? Abofé que si.

Esta é precisamente a tese do libro de Carr: o paulatino abandono da lectura sosegada, intelectualmente activa: profunda nos termos do mesmo Carr. Nunha entrevista xa moi antiga (do ano pasado), Carr, que non é un Goytisolo afeito aínda hoxe a escribir a man e rexeitador teimudo do couso electrónico, concibe a aparataxe cibernética coma un poderoso mecanismo de distracción intelectual, cunhas vantaxes fascinantes e cunha preocupante (para Carr) esterilización do pensamento repousado. O libro de Carr está lonxe de ser apocalíptico: Internet e achegados, segundo o seu punto de vista, funcionan do mesmo xeito ca outros procesos anteriores de innovación tecnolóxica coma a escrita con caracteres fonéticos, a configuración do formato libro, a invención da imprenta ou a construcción de obxectos culturais coma o reloxo ou os mapas; e advirte que todo este fenómeno trae como consecuencia unha nova forma de aprendizaxe (el fala de lectura, pero entendo que se trata de lectura aproveitable) e, en certo modo, de expresión de ideas.

Esta forma distraida de aprehender o mundo, que Carr entende instintiva, ten por forza que ser fragmentaria: de staccato, como moi enxeñosamente advirte o propio Carr. As formas de recibir a información (sexa esta máis ou menos trascendente ou interesante) apelan á diversificación. Pero esa recepción (non pasiva, xa que a vontade de ir picando de aquí e dalí prevalece) determina ou condiciona a conseguinte expresión. En literatura, a brevidade fragmentada convírtese, así, nunha virtude arelada, sempre e cando o emisor procure unha inmediata resposta. A sintaxe tende a ser simplicísima (ou alomenos dunha argumentación sinxela) para acubillar nela a ocorrencia, o retruque agudo, a abraiante fórmula que permita a súa difusión e o seu éxito, tan inmediato coma efémero.

Nun artigo recente (non sei se da semana pasada pode selo), publicado en The Millions, Guy Patrick Cunningham faciase eco de dúas publicacións que respostan a estas novas maneiras de trasladar ese aprendizaxe fragmentado: o libro Reality Hunger, de David Shield, composto de forma exclusiva con citas doutros autores/as, e o de Laconia (gran nome por certo para unha ucronía galaica), de Masha Tupytsin, relato estructurado sobre unha serie de 1200 tuits, con apariencia á súa vez fragmentaria. En ámbolos dous casos, a representación da realidade confórmase do mesmo xeito en que a asumimos, nun proceso inexorable, malia os tochos de novelas histórico-sentimentais que alagan os andeis de novidades.

Carr, nesa mesma entrevista, declaraba que agora estaba a dieta de facebook e de twitter; que xa non gastaba desas cousas, que se estaba quitando. Eu tamén o intento (paso ás veces un par de horas tomando un piscolabis), pero non podo sustraerme a ese mundo que non para de escribir, de enviar mensaxes coma se o mundo fose rematar mañán mesmo. Que tamén pode ser.

Grazas ás socias e socios editamos un xornal plural

As socias e socios de Praza.gal son esenciais para editarmos cada día un xornal plural. Dende moi pouco a túa achega económica pode axudarnos a soster e ampliar a nosa redacción e, así, a contarmos máis, mellor e sen cancelas.