As guerras provocan cambios definitivos na vida das persoas. Hai feridas que tardan décadas en cicatrizar. A guerra civil foi unha confrontación longa e cruel que debuxou un territorio de morte, desolación e fame, e deixou o país dominado pola ditadura franquista. Hai feridas abertas e moitas familiar aínda buscan aos seus mortos. Morreron centos de milleiros de persoas, moitos foron perseguidos torturados e encarcerados; outros fuxiron ao estranxeiro para reiniciar unha nova vida, lonxe da opresión e da miseria.
Os irmáns Ramón e Antonio Baltar Domínguez (nados en Santiago en 1902 e 1906) son un exemplo de como muda o destino das persoas co impacto dunha confrontación bélica. Tamén son un exemplo de coherencia biográfica e compromiso co país a pesares da crueldade da guerra e da posterior opresión da ditadura franquista.
A Irmandade da Sanidade Galega (ISAGA) celebra o 25 de novembro un acto público para honrar a súa memoria, ás 12.30 horas, no Salón Nobre do Pazo de Fonseca. O historiador Ricardo Gurriarán fará unha semblanza dos homenaxeados e a celebración contará coa presenza do alcalde de Santiago. Esta organización, que pretende recuperar para a memoria colectiva estes referentes ilustres da nosa historia recente, ten como obxectivo principal impulsar o uso do idioma galego na práctica sanitaria. Vinte novos irmandiños vanse incorporar a ISAGA neste acto.
Os irmáns Baltar Domínguez naceron a primeiros do século XX, eran fillos do famoso cirurxián Angel Baltar Cortés (considerado como o “pai da medicina moderna galega”) e pertencen a unha longa e extensa saga de profesionais da medicina compostelá. Ámbolos dous estudaron Medicina e a súa vida parecía destinada a unha plácida traxectoria vital dedicada ao exercicio da profesión e á docencia na Universidade. Pero a guerra separou os seus destinos.
Antonio foi profesor da Facultade de Medicina entre 1934 e 1936 e tamén colaborou na creación da “Agrupación ao servizo da República” en Compostela. Cando se inicia a guerra foi castigado pola súa posición política e suspendido de emprego e soldo na Universidade; tivo que exiliarse a América. En Arxentina revalidou o seu título de doutor en Medicina, fundou un sanatorio en Avellaneda e desenvolveu unha brillante traxectoria profesional ao mesmo tempo que colaboraba cos intelectuais galegos no exilio (Rafael Dieste, Luís Seoane, Díaz Pardo). Morreu novo, en 1970, no hospital Ribadavia de Bos Aires.
Ramón Baltar, cirurxián e profesor da Facultade de Medicina, foi mobilizado ao iniciarse a guerra civil para traballar como cirurxián no bando franquista. Foi acusado de ser “cotizante del Socorro Rojo, isquierdista, propagandista del Frente Popular y masón”. Conseguiu saír sobresido pero en 1939 foi sancionado de novo coa inhabilitación perpetua para todo tipo de cargos directivos. Na inmediata posguerra deu apoio médico a fuxidos e guerrilleiros da comarca de Santiago. O famoso Foucellas foi atendido no seu Sanatorio despois de ferirse coa súa propia arma.
Os irmáns Baltar Domínguez deben ser un referente para aos profesionais sanitarios e para toda a sociedade galega. Consideramos moi necesario honrar a súa memoria e poñelos como exemplo de coherencia e dignidade.
