A reunión entre Brasil, Rusia, India, China e Sudáfrica (BRICS) celebrarase entre o 22 e 24 de agosto en Johannesburgo. “O conxunto destes países representa o 43% do PIB mundial... mentres que os países do G7 é un 27%” (O Economista, 14/08/23). Se a iso engadímoslle que hai unha lista de máis de 30 estados que están a pedir a súa incorporación, pódese comprender o nerviosismo que existe nas capitais da chamada “comunidade internacional”, cada vez menos “internacional” e cada vez máis “comunidade euro norteamericana”.
Uns estados que non son precisamente marxinais, senón que hai desde membros da OTAN (Turquía), até aliados estratéxicos de poténcialas euro norteamericanas (Arabia Saudita ou Exipto), pasando polo “sindicato de agraviados” polas súas políticas coloniais e neo coloniais como Irán, Venezuela, Cuba ou Alxeria.
Polo que fai a África, países como Namibia, Senegal, Uganda e Angola xa tiveron reunións con representantes dos BRICS, e outros foron convidados ao que se coñece como BRICS +, como República Centroafricana ou Zimbawe. Nixeria, que ten fronteira con Níxer, xa pertence á alianza que se coñece como BRICS-MNA (México, Nixeria e Arabia Saudita).
Se algo queda claro é que a hexemonía económica da cadea imperialista agrupada ao redor dos EEUU e a UE pode ser cuestionada abertamente no cume dos BRICS deste mes de agosto.
Calquera enfraquecemento das até agora potencias dominantes, favorece a loita da clase traballadora e os pobos pola súa liberación, iso está fóra de dúbidas; libera forzas sociais, e ao abrir crises políticas, profunda a súa decadencia ao privalos do acceso colonial barato a riquezas naturais e humanas.
«Inglaterra e Francia venceron (na I Guerra), pero están empeñados até a camisa con América, a cal decidiu que, por máis vencedores que se consideren os franceses e os ingleses, ela ha de levar a crema e percibir, con fartura, os intereses da súa axuda durante a guerra; e iso debe aseguralo a frota americana, que se está construíndo agora e pola súa forza adianta á inglesa» (Lenin, Informe no II Congreso de toda Rusia das organizacións comunistas dos pobos de Oriente, 1919); abrindo un dos períodos máis convulsos da historia da humanidade que só se pechou tras a vitoria dos EEUU fronte ás potencias emerxentes, Alemaña e Xapón, e o afundimento definitivo das que habían hexemonizado o século XIX; Gran Bretaña e Francia na II Guerra Mundial.
Esta convulsión, traducido á actualidade, significa: os EEUU e a UE poderán presentarse como “a Comunidade Internacional”, pero os EEUU están empeñados até a camisa con China e outras potencias, e son eles os que buscarán quedar coa “crema”; isto explica, por exemplo, o fracaso das sancións a Rusia tras a invasión de Ucraína. Para iso, China está a armarse até os dentes (Rusia xa o está), posto que se algo ensina a supervivencia de Corea do Norte e a ocupación de Iraq, é que ter armas nucleares é un elemento moi “disuasorio” cara a aventuras militares imperialistas. Como dicía Marx, "entre dous dereitos iguais, o que decide é a forza".
África, novo campo de batalla
Cando na Conferencia de Berlín de 1884 as potencias europeas repartíronse África, a parte sur do Sahara, o que se coñece como o Sahel e o África Subsahariana, quedou en mans de Francia. Gran Bretaña fíxose coa franxa de norte a sur, a que vai de Exipto a Sudáfrica, e as demais (Alemaña, Italia, Bélxica, Estado Español, etc.), cos restos. Foi o que se coñeceu como “a carreira” ou a “repartición de África”.
Baixo o colonialismo europeo creáronse falsas fronteiras, na maioría das ocasións, nun territorio que xa levaba dous séculos sufrindo o secuestro da súa poboación e envío como escravos ás plantacións en América, de norte a sur, sobre as que se desenvolvería o capitalismo europeo. O golpe de Níxer o é á estrutura neocolonial construída sobre esa repartición, e enfronta a unha das principais potencias europeas, Francia.
Unha guerra en Europa, mal que lle a pesar de Borrell que dicía que Rusia, coa súa agresión a Ucraína, buscaba “chegar a Lisboa”, non entra dentro das perspectivas de ningunha das potencias enfrontadas. A poboación francesa e alemá xa demostraron até a saciedade o seu rexeitamento máis absoluto; pero isto non quita para que os estados agrupados na OTAN busquen por outras vías o enfraquecemento dos seus inimigos estratéxicos, como foron definidos Rusia e China no seu Cume de Madrid do pasado ano.
Estes, pola súa banda, e como boas potencias en expansión, buscan tamén debilitar aos seus competidores a través do fortalecemento desa alianza económica que son os BRICS. Este é o sentido que ten a invitación que fixeron a máis de 30 países, para a súa incorporación ao bloque, con consecuencias dramáticas para a cadea imperialista agrupada ao redor dos EEUU.
Non esquezamos que unhas consignas centrais dos BRICS son avanzar no "mundo multipolar" e a “desdolarización” das relacións comerciais entre os estados, que resultaría nunha verdadeira catástrofe social e económica para a, aínda, primeira potencia mundial. Isto levou a que a axencia Fitch rebaixase este martes a cualificación da débeda de Estados Unidos ao nivel AA+, un punto por baixo da nota máis alta (O País, 02/08/23) xerando dúbidas entre os poseedores de Débeda norteamericana. E xa se sabe que 'o diñeiro é moi miedoso'.
África, ese continente que desde que os europeos puxeron un pé nel non deixaron de saquealo, tanto aos seus seres humanos a través da escravitude ou das súas riquezas naturais e de vilipendia-lo (o racismo co que xustificaron ese saqueo), e onde, tras a independencia, non deixan de roubarlle esas mesmas riquezas, agora a través da migración masiva e o roubo descarado; ese continente sobre o que se construíu a riqueza das potencias europeas e norteamericanas, é agora un “territorio en disputa” onde os investimentos chineses e rusas crecen respecto das potencias hexemónicas na zona, a UE con Francia á cabeza.
A descolonización do século XX, ao non avanzar cara ao socialismo, dexenerou nuns réximes semicoloniales capitalistas onde as vellas potencias seguían impondo os seus intereses a través das burguesías nacionais, mantendo verdadeiras farsas de democracia. Mentres as potencias occidentais, especialmente a UE, non tivesen competencia seria, África sería o seu patio traseiro co mantemento de forzas militares coloniais, disfrazadas nos últimos de “loita contra o terrorismo islamita”.
Pero á calor da propia decadencia do capitalismo imperialista occidental manifestada na crise do 2007/8, fortalecéronse potencias emerxentes ao redor do capital Chinés, que actúa con elas como os EEUU actuaron tras a 1ª e 2ª guerra, os banqueiros que financian as relacións entre os estados. Os estados africanos, cansados até o tedio da prepotencia e a soberbia neo colonial euro norteamericanos, están a atopar un “garda costas” para as súas esixencias nacionais.
Como bos burgueses, non buscan a independencia nacional que formalmente xa teñen, senón meterse nas reviravoltas das contradicións interimperialistas para negociar co mellor ofertante: o que lles dea unha parte máis grande na participación de beneficios, con el vanse. Como os EEUU e Europa están en decadencia, son os estados agrupados nos BRICS os que hoxe ofrecen mellores ofertas; e con eles vanse.
Uns e outros actúan como describía Lenin os choques entre os imperialistas: antes de buscar o enfrontamento directo, tentéanse, debilítanse a través golpes e guerras nos seus "aliados" máis débiles; son as chamadas guerras “baixo bandeira allea” coas que a/s potencia/s en conflito delegan noutras forzas militares o enfrontamento entre eles. África é o campo de batalla perfecto para estas guerras que leva sufrindo desde hai decenios, só que de “baixa intensidade”.
Con todo, e coa agudización das contradicións inter capitalistas, esas guerras poden adoptar un carácter de máis intensidade nun territorio que é o "patio traseiro" de todo o mundo. A quen en Occidente lle vai a preocupar que varias nacións africanas vaian á guerra para defender os intereses das potencias imperialistas?. “Son africanos”, pondo de manifesto o profundo racismo no que se educaron as sociedades europeas e norteamericanas.
O golpe militar en Níxer, que desvirtuadamente expresa o profundo anticolonialismo que existe en África, pode converterse no detonante dunha intervención europea, Francia á cabeza, para restaurar a “orde” colonial que lles permitía facerse co uranio nixerino; por exemplo. Aínda que até o momento, e pola crise da orde e a xerarquía imperialista, a reacción militar europea freouse; Nixeria rexeitou ser base de operacións, mentres que Mali e Burkina Fasso xa anunciaron que intervirían militarmente se o ataque prodúcese, nada impide que no futuro a curto prazo non se produzan esas guerras de "alta intensidade".
As contradicións non fixeron máis que crecer, e o Cume dos BRICS no estado máis importante do África Subsahariana, a República Surafricana, é todo un reto ao imperialistas euro norteamericanos. Se os pobos de África e a clase obreira mundial non o impiden coa súa loita independente das cadeas imperialistas e das burguesías nacionais, estamos en deriva dun novo campo de batalla nas súas ansias de hexemonía sobre o mercado mundial.
