2059: é o número – oficial - de gregos que imitan a furibunda moda planetaria da evasión fiscal. Lista lagarde: é o nome da lista negra que Kostas Vaxevanis, xornalista de investigación, ven de facer pública no seu país. Hijoputismo hipócrita: é a expresión popular que utilizaría calqueira persoa para designar o comportamento das moi democráticas institucions políticas gregas – ou, cando menos, o que queda delas -; pensarán vostedes que a administración de xustiza tería que comezar a investigar aos 2059 presuntos culpábeis por evasión fiscal. Pois mal, craso erro, a administración de xustiza do país helénico resolveu chamar a Kostas Vaxevanis para ser xulgado por violar datos confidenciais.

Pensarán vostedes que a administración de xustiza tería que comezar a investigar aos 2059 presuntos culpábeis por evasión fiscal. Pois mal, craso erro, a administración de xustiza do país helénico resolveu chamar a Kostas Vaxevanis

Unha das cousas que máis me fan rir, e rir a cachón, por aquelo de que hai que liberar os humores mesmo en situacions surrealistas, é comprobar como nas nosas modernísimas constitucions non figura o que debería ser o dereito máis protexido de todos: o de decir a puta verdade foda a quen foda. Figura, iso sí, o dereito á liberdade de expresión and so on, e bla, bla, bla, mais importa ben pouco que cada vez tendamos máis a confundir o dereito de expresarnos libremente co dereito a expresar calqueira cousa de calqueira modo; horroroso e infame paradoxo: nas nosas moi libres plutocracias xerontocráticas – ou sexa, o goberno dos ricos en estado de senilidade -, a liberdade de expresión, coa ulterior revolución tecnolóxica que pasou coma un furacán por riba dos marcos tradicionais de creación do discurso audiovisual e escrito, deviu nunha especie de diálogo de xordos no que gaña o que grita máis alto e o que pronuncia a mentira máis podre en menos nanosegundos, e todo dirixido ao consumo dunha acrítica tribo de consumidores de discursos, ávidos estes de atopar razons para xustificar o seu particular odio. No fondo - e non estou a esaxerar - é coma asistir a un combate de boxeo entre George Foreman e Muhammad Alí, mais cunha diferencia esencial: Foreman e Alí respetan as regras antes de boxear, e a meirande parte da casta de furafollas que tertulianean para convencer ao persoal de que dous máis dous son dezaseis non están suxeitos a ningún criterio ético, estético nin epistémico á hora de falar.

O despregue de seguridade, que Kostas Vaxevanis retratou coma propio dunha milicia fascista, non debería sorprendernos en absoluto

O despregue de seguridade, que Kostas Vaxevanis retratou coma propio dunha milicia fascista, non debería sorprendernos en absoluto. É obvio que os seres humanos, por moito formalismo institucional que queiramos meternos no corpo, actuamos movidos por motivos e intereses, e é obvio que no Kafkiano labirinto institucional dos estados modernos, con todo o invisíbel, abstracto e alleo que poida resultarnos, existen solidísimas castas e linaxes familiares que van monopolizando todo o aparello institucional da Administración pública até convertila nun mero apéndice e prolongación dos seus negocios. E non só dos seus negocios, sexan negocios turbios ou honrados, senon tamén das relacions de vasalaxe afortaladas en xeografías nas que a loita pola vida é un imposíbel, dunha violencia silenciada que só pode acumular perpetuamente máis e máis hostilidade.

Que as forzas de seguridade actúen cunha disciplina, unha rapidez, e unha eficacia digna de exército revolucionario en canto un cidadán isolado fai pública unha lista que destapa as vergoñas privadas das grandes castas de intocábeis do seu país, pode ter unha lectura pesimista, mais, tamén, unha outra lectura radicalmente optimista e esperanzada. Esa lectura optimista é que, con todo o invisíbel, abstracto e alleo que nos poida parecer o laberinto institucional – cada vez máis en estado de descomposición – dos grandes estados, tanto como o labirinto administrativo-contable das grandes corporacions, chega un punto no que a cantidade de merda e silencio que acumulan en forma de segredos de estado non pode escapar ao interrogante público. As estructuras sociais e institucionais, así como os imaxinarios culturais-simbólicos que as xustifican, máis tarde ou máis cedo, mudan; incluso tendo máis vida que a dunha persoa illada, non teñen máis remedio que facelo. Mais, ai!, o desexo e a vontade  de saber perduran sempre, aínda que só sexa en minorías rebeldes, e dende esas minorías rebeldes sempre se pode montar un sarao deses que valen por cen.

Teño a intuición, non sei se un chisco arriscada, de que ese desexo e esa vontade de saber sempre se expresa colectivamente cando a vida dunha xeración que foi protagonista na construcción das estructuras e os discursos da vella sociedade chega ao seu fin

Eu, persoalmente, teño a intuición, non sei se un chisco arriscada, de que ese desexo e esa vontade de saber sempre se expresa colectivamente cando a vida dunha xeración que foi protagonista na construcción das estructuras e os discursos da vella sociedade chega ao seu fin, e de que durante ese principio de incertidume, no que non existe un relevo xeracional claro, existe un baleiro de autoridade moral, de referentes e referencias culturais, nos que o vello, o emerxente e o novo, ao mesmo tempo, dialogan febril e conflictivamente, e dialogan así porque non pode ser doutro xeito, porque a necesidade de proxectarse no futuro, quer para manter o vello con enfeites supostamente novos, quer para rachar definitivamente co vello, é consubstancial á vida secular do ser humano.

Por moita arela de vangarda que exista entre certa aristocracia do gusto, hai algo que a arte e a literatura, por sí mesma - e repito, por sí mesma - nunca poderá facer: mudar radicalmente un rexime político podre

Lonxe deberían quedar xa os tempos nos que a quietude do ser podía proxectarse nunha sociedade, a humana, á que sempre lle foi a marcha, mais lonxe deberían comezar a quedar, tamén, estes tempos frenéticos e hiper-modernos nos que, trabucadamente, confundimos a modernidade cunha especie de vangardismo perpetuo que non logra sementar ningún tipo de horizonte ético, estético e político que rache coa cantidade de dor innecesaria que está a producir este modo de vida. Porque, por moita arela de vangarda que exista entre certa aristocracia do gusto, hai algo que a arte e a literatura, por sí mesma - e repito, por sí mesma - nunca poderá facer: mudar radicalmente un rexime político podre.

A persecución calculada e sistemática a Kostas Vaxevanis é a materialización social da kafkiana metáfora literaria de O proceso. Xa hai moito, moito tempo que o proceso a Josef K. é a perfecta metáfora moral sobre o miserable valor do individuo na sociedade moderna e sobre a opaca sensación de paranoico suspense que provoca xa só a posibilidade de que un segredo de estado deixe de ser iso, un segredo, para pasar a ser unha verdade colectivamente interiorizada que pon aos moradores da caverna no lugar que lles corresponde: O cárcere, neste caso.

Mais non só o proceso a Josef K. é unha metáfora literaria á altura do Zeitgeist da modernidade tardocapitalista e da situación de completa indefensión do individuo perante as súas estructuras. Tamén o é a sociedade na que trata de sobrevivir cotidianamente Winston en 1984, retratada con moita máis precisión e concreción que a metaliteratura de O proceso. Tamén o é a Abadia na que Guillermo de Baskerville e Adso de Melk tratan de abrir paso á verdade en O nome da Rosa, esa abadía na que todo é silencio e os segredos escritos en vellos pergameos féchanse con chave e ocúltanse en laberintos segredos, alleos á plebe. Tamén, sí, a Abadía de Melk é un espello incómodo da sociedade contemporánea, e por moi medieval que sexa o seu escenario, segue a bisbarnos o pouquiño que mudamos como sociedade en tantos séculos de convivencia.

Eu son Josef K., e Winston, e Guillermo de Baskerville, e Adso de Melk. Vostedes tamén o son. Sómolo todos os que intentamos vivir a vida e as nosas relacions persoais, non dende a autenticidade – palabra que me da calafríos -, senon dende a transparencia e a confianza que xermola na conversa

Eu son Josef K., e Winston, e Guillermo de Baskerville, e Adso de Melk. Vostedes tamén o son. Sómolo todos os que intentamos vivir a vida e as nosas relacions persoais, non dende a autenticidade – palabra que me da calafríos -, senon dende a transparencia e a confianza que xermola na conversa. Sómolo todos os que viven neste país-Gaiola – ou fora del - que segue a facer do silencio e a retranca evasiva unha pose asumida por instinto de conservación, e que segue a silbar cara o ceo cada vez que a santa mafia galega toca a gaita con estridente sorriso, facendo coa nosa vida o mesmo que un encantador de serpes na india coa súa flauta.

Mais, se eu e vostedes podemos ser Josef K., ou Winston, ou Guillermo e Adso de Melk, non teñan a menor dúbida de que tamén podemos pensar, sentir e actuar coma os policías que arrestaron a Josef K., coma o corpo de funcionarios que executaba as ordes do gran irmán, ou mesmo coma os inquisidores que andaban a argallar, coma vellas envexosas, cobizosas e cagadas de medo, contra a curiosidade de Guillermo de Baskerville e Adso de Melk.

O que aquí escribe ten a sensación de que no ecosistema mediático, político e editorial da Galicia realmente existente, agás honrosas excepcions, respírase máis o cheiro do traxe dos policías que arrestaron a K

Por iso, precisamente, porque o que aquí escribe ten a sensación de que no ecosistema mediático, político e editorial da Galicia realmente existente, agás honrosas excepcions, respírase máis o cheiro do traxe dos policías que arrestaron a K, percíbese máis a clase de miradas que o corpo de funcionarios do gran irmán guindaba a Winston... e escoitase de máis o envexoso rosmar dos inquisidores que controlaban a curiosidade de Guillermo e Adso de Melk, por isto, sí, precisamente, decido coller as maletas e lusofonizarme, lusoculturizarme, lusopolitizarme integralmente.

Bye, bye, País-Gaiola.