Nos anos sesenta había seis cinemas en Lugo. Tres con nomes traídos da guerra, Cine Victoria, Cine España, Cine Paz. Os outros tres evocaban soños vieneses, de Burdeos e os Estados Unidos, Cine Kursal, Gran Teatro, Central Cinema.
Seis imáns cunha intensidade equivalente a tres ou catro bares cada un. Máis tampouco. Os mocosos de once anos xirábamos arredor deles mirando os cadros, uns fotogramas bastante grandes en soportes de cartón destinados a iniciar o espectáculo xa no exterior. Escollíase a película mirando os cadros. O distingo principal da nosa escala de prioridades tendía a ser entre as españoladas, moi penosas, e o cinema emocionante. Despois contaban os xéneros: de romanos, de amor, de pelexas, de medo, de risa, de guerra e de vaqueiros. O último matiz establecíano as categorías interiores da sala, parecidas ás do tren, butaca mol, cadeira dura de madeira e bancos corridos do pico de todo, sen respaldo, que eran os nosos asentos.
O Cine España tiña a porta do galiñeiro nun recanto, onde o porteiro admitía por idade, aplicando a máxima lasitude posíbel, pero como as películas de amor eran inmorais para a infancia porque así estaba prescrito xa desde o cardeal Gomá, pois aquel home tiña un problema. Neses casos púñase serio, sobre todo os sábados e os domingos. Importábanlle os ingresos pero seguramente temía unha chamada da superioridade gobernativa ou un rumor esaxerado sobre o número de inocentes que entraban para o salón escuro. Nesas xeiras asomaba a testa cada pouco, confirmaba que non había roupa tendida e case sempre deixaba pasar, nervioso e con présa. Os demais días era máis fácil, tanto cos filmes de amor como cos de morte, aínda que pola semana cumpría permiso familiar especial, e financiamento, que tampouco era pataca minuta.
Aos once anos agromaba o desacougo do desexo e só cumpría observar os cadros para escoller. Os reclamistas destacaban o negado nos carteis, pintaban mulleres e rapazas que confirmaban unha aburrida historia de amor ñoño ou unha aqueloutrada ansia, parecida á propia. Todo xunto non pasaba de vagas insinuacións que nin iso eran, mínimas intermitencias nas saias e nas camisas, volupias moi remotas.
Unha señora cinéfila de Fene que xa era adulta nos anos corenta proclamaba: “Car Gable é o home que mellor bica en pantalla!”. O fundamento empírico era modestísimo, apenas un efémero tropezón con Ava Gardner en Mogambo, un arrechucho a Marilyn, un dominante morreo sen lingua en Foise co Vento. Pouco máis. Os censores cortaban todo, até os bicos máis inocentes dos remates, aqueles orgásmicos corolarios que todos agardábamos. Chegados aí soaba o “clanc” da máquina proxectora e adeus a Cargable, a Ava, a Sophia e ao gato.
En asuntos de tolerancia convivían dúas censuras, a do Estado e a da Igrexa católica, que diverxían, senón non serían dúas. A civil clasificaba a admisión por idades e a eclesiástica sinalaba obstats só orientadores, non obrigatorios legalmente pero máis severos na moral e precisamente por iso máis emocionantes, porque inflamaban, na medida do posíbel, o aburridísimo lecer daqueles sábados e domingos aos que aínda non se lles chamaba fin de semana.
O ranking dos curas podía consultarse nun estoxo de cristal que tiñan estampinado na fachada da igrexa da Nova. Ás veces sentenciaban “Para maiores de 23 anos con reparos”. La de Dios es Cristo. Igual esa xaculatoria era unha lenda, pero os do meu barrio de San Roque partíamos apartando o aire coas mans cara o centro, dirixidos polos máis grandes, a ver os cadros, imaxinando a concupiscencia requirida para tal cautela. Neses días zumbaba un murmurio dionisíaco que envolvía a augusta cidade, un estremecemento unánime de púberes e maiores, como no poema de Brassens a Margot.
E cando estabamos nestas resulta que anuncian Un homme et une femme. Cine España. 1967. Entón a alma comunal exáltase como nunca, porque non é que haxa bico final, é que chingan en pantalla.
Sábado, compra na billeteira, cola na porta do galiñeiro, presión para subir, empurróns como nas casetas das festas, barullo enorme, porteiro desbordado, rostro nervioso do tipo, para dentro e ao paraíso. Un home e unha muller. Lembro que se namoran, pero con tanta delicadeza que case nos matan cunha sobredose de tenrura, igual que o mariachi a trompetazos. Lembro tamén o chico, o protagonista, guiando bólidos en carreiras e despois papando quilómetros entre Montecarlo e París no seu Ford Mustang de estrada, impaciente por encontrar a amada e despregándose como un heroe sutil, marabilloso, moi distante dos tradicionais.
Recordo tamén percibir a sensualidade dos maiores, estraña, aínda sen trazar no meu cativo mapa de atraccións. Tamén un neno e unha nena, máis próximos á nosa idade que a parella de namorados, os seus respectivos papás. E un bico tan instantáneo como o Nescafé dos anuncios, o auto por unha praia, a posición horizontal da parella, deitados nunha cama, os ombros de ambos á vista, insinuada constatación de que están espidos, algunha mirada estremecida e os salaios da chica, da señora en realidade, co son cortado, así que sen salaios. Foi o día en que se me evidenciou a sexualidade dos maiores, a plena constatación erótica.
Un homme et une femme é un filme magnífico, cuxa prolongada cerimonia do namoro resúltanos moi tímida medio século despois, pero trunfa absolutamente o engado do amor. Volvino ver agora, sen remasterizar, e resulta que o esfumado ese engadiulle unha deliciosa melancolía á nova visita.
En 1966 gañou a Palma de Ouro de Cannes e tamén o Gran Premio da Oficina Católica Internacional do Cinema, outra selección do festival. Parece evidente a causa pola que os brutiños do Francato Medio permitiron a exhibición dese prezado minuto despois de cortar varios metros de bobina. Os católicos importantes premiaran o filme e eles picaron. Non pode haber outra causa. O xurado estaba composto por cristiáns da prensa, do cinema e do ensino, xentes sen vínculo coa xerarquía eclesiástica e sen a santarronaría ordinaria. Nese certame teñen laureado a Angelopoulos, Renoir, Olmi, Vajda, pero tamén a Germi, Wenders, Fellini, Kourismaki, Fatih Akin, Ken Loach. E a Tarkovsky varias veces, naturalmente. Nada que ver con aqueles tarugos da censura, cuxa ignorancia axudou por unha vez a levantar o pano do asombro e a marabilla. Benditos catetos.
