Josito Porto (Vilagarcía, 1967) é un deses tipos polifacéticos, o cal non quere dicir máis que cando non miras anda a argallar en algo. E cando miras, anda a fozar noutra cousa. Por iso tanto se sube a un escenario con Sarabela Teatro ou faiche de quiosqueiro en Pratos Combinados como che canta con algún dos múltiples proxectos musicais dos que formou parte ao longo da súa vida. Músico e actor (ou ao revés, que tanto dá que dá o mesmo), Josito Porto anda embarcado na actualidade na Factoría de Subsistencia, a súa nova banda musical que comparte con Sabela Dacal e que este venres presentará o seu primeiro disco Cerca da túa orella en directo dende o Teatro Principal de Pontevedra. Co Josito Porto (o músico) falamos nesta entrevista sobre este proxecto, as novas canciónse a súa evolución musical, que inclúe formacións míticas como Korosi Dansas ou Magritte. E de teatro falamos? Si, un pouco: do 21% de IVE, algo que -como Josito Porto- é común tanto á escena coma á música.

Se cadra vou comezar dicindo algo pouco respectuoso. A canción que máis me gusta e me chega deste disco, Cerca da túa orella, de Factoría de Subsistencia é Neuro. E é a única canción que non está nin escrita nin musicada por Josito Porto, senón que é do escritor Manuel Seixas.

Seixas é un tipo co que compartín moitos anos en Korosi Dansas, é un crac. É un tipo que todo aquel que non o coñeza, debería ir correndo para coñecelo. É un tipo imprescindible neste fucking país

Entón non lle falto ao respecto a vostede dicindo que é a canción que máis me gusta?

Non, ao contrario. É marabilloso. Mira, con Manuel, con Xurxo, con Roberto, con Santi Frutos montamos aquela festa que se chamaba Korosi Dansas. E estamos unidos por moitas cousas. E se son sincero, éncheme de orgullo e satisfacción que digas iso, porque o tema Neuro saíra dunha homenaxe que lle fixeramos a Manuel Seixas nun momento de saúde marabilloso e nun estado creativo marabilloso. El, antes, tivo un baixón, tivo unha pelexa moi forte e cando saíu un pouco diso, fixémoslle unha homenaxe. Chamáranme Vituco e Bocixa por se quería facer algo para ese tributo. E dixen que si, por suposto. Tiña que facelo por todo o respecto que lle teño a Manuel e todo o respecto que lles teño ás nosas vivencias xuntos. É que para min Manuel, como Korosi Dansas, é unha parte da miña vida moi presente que me marcou absolutamente. Entón, decidimos lanzar esa versión de Neuro, que é un tema que Manuel fixera dentro da Neuroband. É un tema co que me sinto totalmente identificado. E lembro que cando a escoitou, Manuel chamoume moi emocionado, que lle gustara moito. E quedei moi tranquilo e contento, porque mentres a gravaba pensaba: “a ver se ao meu irmán maior Manuel Seixas non lle vai gustar!” E agora vés ti, e disme que é o tema que máis che gusta. Para min iso é moi grande.

Daquela fico tranquilo. Non lle faltei.

En absoluto. É máis, creo que estás igual de tarado ca min [Risos]. A ver, é que é un tema moi grande e para facer determinados temas hai que ser Manuel Seixas. Vaia, isto vai parecer unha entrevista sobre Manuel Seixas. Pero é que realmente penso que neste puto país non se é consciente do valor de tipos como Seixas.  É que mira, Seixas gañou o Xerais cun libraco impresionante. E cando o lin, pensei: “mágoa non ter pasta, montar unha produtora e facer unha película”. É que A velocidade do frío marca unha liña que a día de hoxe é totalmente innovadora dentro da literatura galega. E despois saca Bailarina, un libro de ciencia ficción que escribe un tipo que está mal da cabeza, un tipo de Vilagarcía... Non sei, é impresionante. E a verdade, dígoche outra cousa, Manuel cada vez que saca un libro ou fai calquera cousa, non a fai pensando sobre o que lle vai gustar á xente, fai o que quere facer. E ese é un espírito moi de Korosi Dansas e é un espírito que está tamén en Factoría de Subsistencia.

Si, veña, imos falar algo de Factoría de Subsistencia.

Si, coido que si.[Risos] Ese espírito que tiñamos en Korosi Dansas mantense en Factoría de Subsistencia. Non fago as cousas pensando en se lle vai gustar á xente, non. Fago as cousas estando convencido de querer facelas. E mira, a nivel de interpretación, como actor e tamén como músico, é moi importante ser honesto cun mesmo. E iso era algo que faciamos en Korosi Dansas.

Como chegamos dende ese proxecto de Korosi Dansas até a Factoría de Subsistencia? Como é a evolución musical de Josito Porto?

A ver... Dígoche unha cousa neste sentido... Mira, cando estás pelexando a dúas bandas, por un lado na interpretación como actor e polo outro lado na interpretación como músico, segundo no bando que esteas a traballar en cada momento, os da bancada contraria van pensar: “Mira este advenedizo”, non sei se me entendes?

É que a Josito Porto coñéceselle máis como actor que como músico, non?

Si, pero esa é unha cuestión televisiva. Porque as miñas carreiras como actor e como músico foron sempre parellas. Dende o colexio. Eu na escola estaba na rondalla e estaba no grupo do teatro... Pero claro, logo a televisión fai que sexas máis coñecido.

O efecto Pratos Combinados é o que ten

Claro, foi acojonante. Pero, é que hai músicos que pensan que son un advenedizo. Con 48 tacos? Non, ho. Un respetito. A esa idade, ou es un valente ou es un veterano.

Estes días estiven a ver vídeos de Korosi Dansas pola rede, vin un videoclip no que aparecía Luis Tosar e todos tiñan moito máis pelo...

Moito máis pelo. Os dous, si. Tanto Luís coma min. [Risos] Mira, ese vídeo fixerámolo para o Xabarín e precisamente resume moi ben a filosofía de vida do noso grupo, de Korosi Dansas. Por que o digo? Porque fixemos Os ghalisáns, que eran coma unha tribo de galegos sans que sobrevivían nunha terra invadida polo sucio home branco. Gravámolo en exteriores de Vilagarcía en zonas así... pouco pintorescas.... Que sei eu! Vertedoiros a pé de praia, en montes cheos de lixo... E claro, alguén na TVG pensou que non era unha boa imaxe para darlles aos nenos. Nós pensamos o contrario. Era a imaxe que debían ter para pensar se interesaba cambiar aquilo ou non no futuro. E ese foi un vídeo que fixemos para o Xabarín... O Xabarín! Cousa marabillosa, eh! E este goberno de gilipollas deixouno marchar, botouno a perder. En fin... A ver se algún día se pode recuperar, pero xa será tarde. A

E como foi a evolución dende Korosi Dansas até chegar a Factoría?

Mira, Korosi Dansas comezou no ano 88. Coincidiu con toda a época bravú e comezaron a meternos nese tema do Bravú. Nós estabamos todos fodidos porque a nós, o das etiquetas... Vaia, que non nos gustaban. Sempre escapabamos diso. Pensabamos que o único que tiñamos en común de verdade era que empregabamos o galego. Nós, o que pensabamos, era que o galego era tan marabilloso coma o inglés para o rock ou punk. Diciámonos: “Co galego podes rir, podes chorar, podes cagar, podes amar”. Facer todo.

E a ver, na miña vida musical, destacaría antes de Factoría a Korosi Dansas, claro está e Magritte. Eu estou contento nesta evolución cunha cousa: todos os proxectos son diferentes entre si, pero ao tempo todos teñen algo do anterior. Fíxate nunha cousa. Cando rematou Korosi Dansas no ano 2000, pasei cinco ou seis anos sen ter un grupo, estiven  un pouco arredado da música. Nese intervalo eu non atopei forzas nin xente para meterme noutro proxecto. E principalmente porque pensaba que o que tivera con ese grupo non o volvería ter. Eramos unha familia, era un rollo de xuntarnos para beber e fumar movidas, si, como bos músicos [risos], pero tamén para soltar o rollo, os marróns, para cagar por todo e, despois, subir xuntos a un escenario e gozar. Pensei: “rematou para min”. E apareceu Magritte e tiven esa mesma sensación. Uninme a ese proxecto que me permitiu facer outro tipo de música, un pop escuro, por chamalo dalgún xeito. E cando Magritte desapareceu, comecei a darlle voltas a cabeza e quixen montar algo pola miña banda. Facer unha vez máis o que quería. E quixen ter un grupo diferente, de feito comecei este proxecto de Factoría chamándoo Música de Cansautor.

Daquela que é o de cansautor? Imaxino que será ironizar unha coa figura do cantautor que lle canta ao desamor e a revolución, non?

Podo collerte un cigarro? É que con esta pregunta fai falla [Risos].

Pode, pode. Se quere, pode tamén cantar Al alba.

[Risos] Tampouco hai que pasarse. [Colle un cigarro de enriba da mesa. Fuma] A ver, eu coñezo os cantautores, coñézoos ben. Son o menor de tres irmáns e escoitei con eles moito cantautor, moita música cubana, moito cantautor cubano...

Xa chegamos a Silvio...

[Risos] Si, pero recoñezo que nunca me chegaron a dentro. Pero agora, con certa distancia, si que me acaban de convencer... algunhas cousas. Sempre me fixo graza a imaxe do cantautor tristeiro tocándolle ao amor, á revolución... Até que descubrín, fai anos xa, a Albert Pla, que é un cantautor, un cantautor punky. Superteatral... Por aí veu a idea.

Se cadra digo unha parvada, pero eu ao longo do disco, vexo algún rastro de Pla ou de Javier Krahe.

Non, non é parvada ningunha. Chegoume de máis xente esa opinión. Pero eu non fixen nunca os temas pensando en Krahe nin en Albert Plá nin en Fernando Alfaro nin nos Cure. Supoño que todo iso está aquí metido na cabeza. Son as referencias. Pero son cuestións que tampouco me mato a pensar. Só digo unha cousa: non maquillar nada. Parécese algo? Pois pode que si. Coma se mañá me din que se parece a Eros Ramazzotti. Fastidiaríame máis, pero vaia... O que quero dicir é que as referencias que tes van aparecer dalgún xeito. E todo o mundo ten a súa opinión e a súa asociación de ideas. E poden atopar semellanzas, segundo as súas propias referencias tamén.

Como definiría vostede o disco?

Non sabería. Coido que é un xogo sobre a realidade máis de merda coa que te podes atopar, dende a ironía, dende a acidez. E sen ánimo de ser simplemente gracioso ou simpático, pero vaia... Ao final son un pallaso! Quero dicir, ese é o meu oficio. E queiras que non, sempre vai aparecer eses puntos de vista da vida, cargados de ironía e de acidez. Por exemplo, a canción Lura de Bar é un tema que moitos me din: pártome ao escoitala. Pois a verdade, eu xuro que non entendo como te podes descojonar escoitando a canción, porque conta e canta unha historia que a min me parece moi fodida: a dun tonto do pueblo. Un tipo que está aí atrás, mazado, no fondo do bar, que sabe perfectamente que hai que facer para saír da crise ou rematar co maltrato. Sábeo todo, pero ninguén lle fai caso porque está borracho. Pero vaia, somos gilipollas nós, porque non lle facemos caso por ser un borracho e despois imos e votámoslles a outros alcolizados.

E como naceu Factoría de Subsistencia exactamente?

Pois lanceime eu só. E a verdade, o primeiro dos concertos que dei foi no Obradoiro cando era o asunto dos indignados. Eu dicía que me contratara Conde Roa para desaloxar a praza [Risos]. Non o conseguín, supoño que por iso despois tivo os problemas que tivo, cousa da que me alegro moito. Logo tiven a fortuna de lanzarme con esta historia con Alfredo Padilla, un arxentino marabilloso e un músico impresionante. Pero tivo que marchar e entón reenganchei con Anxo Graña, outro crac. Tampouco durou moito na banda por motivos laborais. E así foi como tropezamos Sabela Dacal e mais eu. Ela é alucinante, profesora de música, con gran capacidade co piano, co acordeón, coa voz, coa pandeireta. Factoría somos nós os dous, pero despois tivemos a inmensa fortuna de poder meter máis, de meter a José Lameiras, batera de Magritte, e de súpeto todo adquiriu outra dimensión. E logo pensamos... Por que non facer un cuarteto? E así demos con Mon Horencio. E de súpeto, fomos un cuarteto. Un cuarteto que nos presentamos en Pontevedra este venres 6 de novembro. Presentamos o disco como cuarteto.

O fío condutor do disco é o humor. Ten un tema de reproche a deus, fala dun Superman vido a menos que representa moito...

Si, eu creo que é así totalmente. De feito, en varios temas novos que hai, tócanse asuntos máis crus, pero sempre ao final hai un punto de ironía. E eses temas, vaia... Mira, o Deus é un escaqueado ou Superman non deixan de ser unha chamada de atención, un “de que vas, sempre me dixeron que estabas aí para solucionalo todo. Onde estas? No Bingo? Que estabas a facer? Por que non baixas a amañar iso?”

E que estabamos a facer nós?

Pois ao mellor estabamos esperando a que baixara do ceo e arranxara isto. O rollo é que o sinxelo é chamarlle imbécil a Deus, pero o honesto sería chamarnos imbéciles a nós mesmos.

Hai un tema que a min me descoloca un pouco: Ñam ñam.

Ñam Ñam realmente a historia que conta seguramente é do que menos ten que ver coa filosofía de Factoría, porque a nivel de música xa para comezar non encaixa moito. A ver, con todos os meus respectos: non me interesa nada a música de orquestra. Pero si que hai un xénero que, na súa xusta medida, me pode chegar a interesar... un pouco. Falo da Cumbia. Pero na súa xusta medida. É un tema así verbeneiro, algo festivo que parece unha canción para animar á gastronomía. Pero claro, a historia é máis escura e ao final resulta que o cociñeiro é un tipo que se dedica a usar os seus veciños de ingredientes. Ao final Albertito, a criatura da que fala a canción, é un neno que desaparece...

Vaia, non ten nada que ver con Feijóo.  Albertito non é un neno dos Peares nin nada.

Non, non... Podía dicir a canción algo así como: “Albertito, vai para a casa e ponte estudar, estudar para aprobar unhas oposicións para acabar de presidente da Xunta [Risos]. Pero non me deas ideas, a ver se de súpeto me van denunciar por terrorismo.

O título do disco é Cerca da túa orella. Por que esa proximidade?

Porque Cerca da túa orella poden pasar moitísimas cousas, que para min é un pouco a idea deste disco e un pouco a idea de Factoría. Cerca da túa orella pode ser un berro para espertarte os tímpanos, pode ser un susurro para darche unha indicación de perigo ou pode ser unha palabra de amor. Gustoume moito esa idea de alguén coméndote a orella, dándoche a brasa. Esa é un pouco a razón polo que saíu o nome do disco.

Non sei se preguntarlle algo do teatro ou quedarnos co Josito Porto músico

Para min son dous mundos paralelos.

Xa puido escoller vostede mellor, que polo menos un dos oficios lle dese ben para comer.

Dan para comer ben segundo os momentos.

Ou polo menos que un dos campos no que poñerse a traballar non tivese un IVE ao 21%

Estou pensando en dedicarme ao porno dunha vez. Ou aos touros, o que pasa é que aí o teño máis complicado porque me interesa menos. Bastante menos.

O que? O porno ou os touros?

O porno interésame bastante máis. E xa se me dá polo porno con touros... Oes, iso xa pode ser algo tremendo. Regálanche o IVE. [Risos] A ver, non sei... Falando en serio. Sempre pensei que a música ten moito de teatro, sobre todo niso que falamos da honestidade. O que fas tes que facelo de verdade. Xa sexa un monólogo, unha obra, un espectáculo ou un concerto de rock... Todo ten algo que ver co ritmo, coa musicalidade, son cousas que teñen que verse nun escenario. Xa sexa música, xa sexa teatro.

Despois deste concerto en Pontevedra, hai algún outro previsto?

O rollo da música neste momento é acojonante. E o do teatro vai polo mesmo camiño. Hai case unha cousa dun aquí te pillo aquí te mato impresionante. Agora eu non podería falar a longo prazo de actuacións. Nunca sabes que vai pasar. Temos este concerto en Pontevedra, despois iremos ao Culturgal. Máis xa non se sabe. Despois, agora hai un rollo terrible por parte dos taberneiros-programadores que non teñen moi claro o que lles interesa neste momento. Explícome: fas temas propios, pero a xente peléxase por ir a un concerto de versións de Dire Straits ou de Status Quo. Dá a sensación de que nin interesa programar algo novo nin interesa escoitar algo novo.

E despois temos os cambios de consumo na música e tamén o como se aproveitou esta crise de merda para segundo que historias. Quero dicir, ás veces certos tipos que programan nos seus locais contan contigo, pero non contan con que tes que cobrar. E dan ganas de dicirlles: Vale, pois mañá vou comer un par de bos pratos e dous gintonics e canto me pidas trinta euros, pois vouche dicir: “Ui, ho! E se o deixamos en cinco? Veña, cinco e xa está”. Iso formúlase todos os días no noso sector, pero se a situación é ao revés: é inaudito. Pero no noso isto é o normal? Por que se fixo normal iso de escoitar: “Ah! Pero cobrades!”? A culpa disto non é só dos locais, a culpa é nosa. E nese suposto interese que temos en amosar os grandísimos creadores que somos.