Nacho Vegas (Xixón, 1974) ten novo traballo na rúa, Resituación. Icona do indie ibérico para moita xente, representante do “malditismo” en castelán para outra tanta, este músico fálanos do seu último disco. Un conxunto de cancións que para algunhas voces da crítica cae no panfletismo, mentres que o autor nesta entrevista defende a súa visión da realidade que máis nos toca de perto. O cantautor actuará en Compostela o vindeiro 14 de xuño na Sala Capitol de Compostela.

Collendo unha liña cronolóxica desde El manifiesto desastre (Limbo Starr, 2008) ata Resituación (Marxophone, 2014). Cal foi a “resituación” que sufriu Nacho Vegas nestes últimos anos?

Houbo unha resituación en planos moi diferentes. Cando falo de resituación fágoo de cousas que non se refiren só a este disco. Penso que cando te adicas a facer cancións hai unha especie de obriga de volvermos a aprender a mirar o mundo porque as cancións son miradas e as miradas tes que reinventalas para facer novas cancións. Pero neste disco ten unha importancia especial porque tamén a mirada non se centra tanto no guión, senón que mira máis cara fóra e teñen ocorrido moitos cambios sociais e penso que había unha necesidade imperiosa de resituarnos e non sermos uns seres como zombis andantes, senón que unha maneira de manterte vivo é estar sempre en movemento e manterte na loita.

"Neste disco a mirada non se centra no guión, senón que mira máis cara fóra"

A pregunta anterior viña marcada pola visión dos vídeos Actores poco memorables e Polvorado. Alguén pode pensar: “que pasou con aquel Nacho Vegas de Blanca ou El hombre que casi conoció a Michi Panero? Neste último disco saíu para fóra o teu Mr Hyde para facernos saír á rúa?

Xa que mencionas Actores poco memorables e El hombre que casi conoció a Michi Panero, eu véxoas como cancións moi conectadas, aínda que a segunda canción era un tema en primeira persoa, é un tema no que creo un personaxe falando por boca de outro, alguén xa maior, apiques de morrer, que observa o mundo cunha mirada cínica e dá conta da súa vida cun certo pesimismo propio daquela época. En Actores... a mirada é outra pero creo que tamén está presente esa mesma crítica. Polvorado si é unha canción un pouco diferente, cunha intención de apelar ao colectivo e de apelar á loita social. O vídeo está marcado un pouco por isto, hai unha posición política clara que non quixemos evitar pero si quixemos reivindicar como un panfleto poético.

Xa che chamaron oportunista e hipócrita por estes dous vídeos e polo disco en xeral?

Si, pero é unha acusación que non entendo moi ben. Realmente as miñas cancións sempre se nutren da realidade e neste caso  tampouco é diferente. Agora non acontece tanto, pero hai uns anos era común oír grupos que practicaban unha caste de pop evasivo. Realmente iso tamén pode ser considerado oportunismo, mirar para outro lado, non mirar as cousas que non nos gustan, como agochando a cabeza debaixo dunha alfombra. Quen me acusa de oportunismo faino desde unha posición abondo reaccionaria.

"Quen me acusa de oportunismo faino desde unha posición abondo reaccionaria"

Nunha entrevista do 2008, unha frase desa entrevista era: “cando compós unha canción, a realidade debes transformala dalgunha maneira”. Foiche difícil transformar a realidade para Resituación?

Como che dicía antes, cando a materia prima das cancións é a realidade pura e dura, partindo dunha relación íntima, unha relación  social ou do que ves ao teu redor; todo iso débelo transformar para convertelo en canción e que non sexa só unha conversa entre dous amigos. Que non sexa só unha experiencia persoal, senón que apele a un sentimento máis universal. Para iso, ás veces tes que moldear esa realidade, convertela en algo, ás veces mesmo en ficción, para facelo máis verdadeiro. Neste disco hai como dúas dimensións diferentes. Cando falo dos sentimentos da xente na rúa en temas como Run Run, o feito de absorber ese ambiente, abondou para que a canción saíse. Cando falo de personaxes ou dando retrincos de historias como La vinda manca, pois esa historia non é tan real, necesitaba que fose ficticia para que fose verdadeira.

"Cando a materia prima das cancións é a realidade pura e dura, todo iso débelo transformar para convertelo en canción"

Neste disco hai moitos personaxes, pero quixera que falaras un pouco das dúas persoas que aparecen na portada do álbum. Teñen unha historia detrás...

A deseñadora, Cristina Carrascal máis eu escolleramos unhas cantas imaxes, pero esta gustárame moito. Atopeina nun catálogo de fotos chamado 150 anos de lesbianismo, un catálogo de século e medio de fotos sobre lesbianismo a través de diferentes épocas e sociedades. Esta era unha das primeiras de finais do século XIX. O certo é que me gustaba ver dúas mulleres novas desafiando as normas da época e que non deixan de ser diferentes ás actuais. Gustábame a idea dunha portada apelando a personaxes e non estar eu, só no contido do disco. Investigando sobre a foto, se tiña dereitos ou era de dominio público, falei cunha rapaza da Sociedade Histórica LGBT de San Francisco e contoume que podía referir a un caso moi famoso nos EE UU no século XIX. Eran dúas amantes de dezanove e dezasete anos, da que unha lle cortou o pescozo a outra. Foi das primeiras veces que se falara de lesbianismo na prensa dos EE UU. Conmocionou á sociedade do momento pero marcou un fito naquel momento. Era a historia de Alice Mitchel e Freda Ward, entón a Cristina Carrascal e a min pareceunos unha historia fascinante e por iso escollemos esa portada.

No tema Actores memorables parece que falas de persoas que non chaman moito a atención. Mais cando o tema avanza descubrimos que parecen elementos dun decorado. Era esa a intención? Facernos ver que somos pezas dunha obra predestinada por alguén sobre nós?

Os límites mesmos da linguaxe dunha canción, elementos moi elípticos e versos curtos, non che dan e tampouco o tentei, para facer retratos moi complexos psicoloxicamente dos personaxes. Son personaxes definidos cuns poucos trazos. Quería enfatizar unha cousa, que penso paira sobre todo o disco e aparece no título da primeira canción do disco; Indefensos. É esa vulnerabilidade e indefensión que temos todos, e mesmo fixeron crernos que era un principio vital co que tiñamos que vivir, con esa autosuficiencia ao chegarmos a adultos, cando realmente estamos todos interdependentes e necesitamos todos uns dos outros. Isto é o que quería ofrecer, un grupo de personaxes que están só e mesmo serían vítima de políticas desmobilizadoras. Iso é unha cousa que vivimos os da nosa xeración nas últimas dúas décadas, as políticas neoliberais incidindo no individualismo como motor vital, que ao final desmobilizan moito ás persoas para convertelas, por dicilo dalgunha maneira, en parasitos sociais. Pero non quería dicir que iso fose  algo deseñado e do que non se puidese saír. Penso que todos os personaxes non están xulgados senón vistos con certa compaixón.

"As políticas neoliberais incidindo no individualismo desmobilizan as persoas para convertelas en parasitos sociais"

En Polvorado hai un verso que di: “Ya hay fantasmas recorriendo Europa desde Berlín a Pola de Lena”. Cres que por fin hai un descontento tan certo nas persoas que se pode reflectir nas letras dunha canción?

Penso que hai que ser cego para ver que as cousas non cambiaron desde hai uns anos. Como mínimo houbo unha toma de conciencia e un cambio de actitude. Normalmente ás persoas desmobilízalas porque o sistema ten armas como son o medo ou o individualismo. Agora xa se ten reaccionado un pouco contra diso. Ver como o goberno tenta criminalizar calquera pequeno intento de resposta social, iso xa che dá para pensar que o medo pode cambiar de bando e tamén hai cambios na actitude da xente cando ves como se auto organizan, as mareas sociais, os novos centros sociais, etc. Hai cousas que si están cambiando.

Todo isto pode acabar de tal maneira que “en pólvora nos convirtamos?

En pólvora como unha forza activa é no que consiste a loita, non só en resistir, que é algo para facer nunha primeira parte da loita. Debe haber unha parte activa na loita, non é unha chamada explícita e directa á violencia. Creo que a maneira de facer cambios é coa loita colectiva e con accións que consigan a transformación social, un feito que están a materializar máis os movementos sociais que os partidos políticos.

"Unha forza activa é no que consiste a loita, non só en resistir"

Por que escolliches a frase de Marín López Navia “Las condiciones objetivas están hasta las narices de nosotros”? Que sentido lle viches?

Escolleuna Ramón Lluís Bande, abrimos coa frase de Bertolt Brecht. A de López Navia sacámola dun libro do autor, mais persoalmente nin Ramón Lluis nin eu o coñecemos, pero dada a situación que estamos vivindo, e máis concretamente en Asturias, pero extrapolable a calquera sitio, caes na conta que as cousas van estoupar por calquera parte.

En Run Run fálase de que hai xigantes de azul coa boca chea de democracia. A democracia actual que vivimos hoxe uniformou aos artistas ou polo menos tentouno?

Home, un pouco si. Se miramos os últimos trinta anos, polo menos os que eu lembro de neno, vivimos unha época que lle chamaron “cultura da transición”. Houbo daquela, agora vémolo con máis claridade, sobre todo por marcar distancias cando xa había democracia en España, tomar distancias coa ditadura fascista anterior, houbo, digo, un intento de desactivar politicamente a cultura. Ou polo menos desactivar politicamente unha cultura para marcar distancias co réxime fascista e para ocultar unha serie temas e de loitas como sufrimos en Asturias coa reconversión industrial e en Galicia supoño que tamén pasou algo así. Creouse así unha cultura inocua. Isto foise levando mesmo ata a chegada da xeración indie, que tamén se envolveu do mesmo. Primeiro foi a Movida, ligada ao felipismo e logo segue o indie na época do aznarismo. Non era tan hedonista, pero si intimista e mirando para outro lado. Iso converteu aos artistas en axentes cómodos para o sistema.

A ti dalgunha maneira téñente querido uniformar?

Éche algo máis sutil e máis poderoso. Nos anos 80 decidiuse apoiar a uns determinados grupos e mesmo poderiamos falar do cinema ou literatura, algo hedonista. Así quixeron ocultar cousas como o rock radical vasco. La Polla ou Kortatu vendían máis discos que grupos como La Frontera, pero realmente nós viamos La Frontera e non tanto a Kortatu. Eses eran os mecanismos que usaban para tapar unhas cousas ou outras. Non é que houbese alguén que obrigase aos artistas a dicir unha cousa ou outra. No caso do indie, nós estabamos máis metidos nun sistema cuns alicerces moi fortes e é a mesma escena indie a que optou por non mirar ao que pasaba ao redor, cunha desafección política que había no aire logo da corrupción do PSOE e a chegada de Aznar. A min o PSOE mesmo me ten ofrecido tocar para eles nalgunha campaña electoral, cousa que me parece insólita, como se non me coñecesen estes.

En La luz de agosto en Gijón hai un verso que di: “como hombre pido pedón por un mundo patriarcal”. Está caendo o mito do macho no rock?

Pois si, e por fortuna si. Nestes últimos anos, e falo desde que sae o 15M, houbo uns debates que antes non existían, un deles o papel do patriarcado en ambientes nos que se supoñía que non existía, como os culturais ou o ambiente indie. Pois abriu un debate moi san sobre actitudes que tiñamos por asumidas e que realmente estabamos enquistados nelas. O machismo non é só a violencia, senón unha serie de actitudes moi asumidas no noso ambiente e nas nosas cancións. Esas atitudes, sobre todo os homes, temos que ser conscientes delas e corrixilas.

En Libertina o verso “tu vida es un horror. ¿Por qué no la quieres cambiar?” é unha maneira que teñen os de arriba de dicirnos que todo canto sucede é culpa dos de abaixo.

Absolutamente, e téñoo repetido coma un mantra. O outro día falaba cunha amiga que estivo nunhas charlas na universidade, e un dos ponentes dixo algo así como que non tiñan que esperar que o traballo os fixese felices, senón que tiñan que ser felices co seu traballo. É unha frase un tanto perversa. A xente que ten un traballo alienante e horroroso non lle podes pedir que sexan felices. Non podes pedir que por unha lexislación hostil e unhas políticas agresiva que sexa cuestión de actitude persoal, de coaching laboral e todas esas trangalladas que vemos na TV. Todo iso de sorrir cando te botan do traballo e velo como unha oportunidade de refacer a túa vida, é todo unha mentira. O que lles están dicindo é que as loitas non serven para nada e todo depende de ti. É unha maneira de ter controlada á xente, porque desa maneira non vas querer xuntarte con outras persoas para facer algo.

"Todo iso de sorrir cando te botan do traballo e velo como unha oportunidade de refacer a túa vida, é todo unha mentira"

Na última canción dise: “este viaje toca a su fin”. Para ti cal é a fin, a resituación ou un camiño de pólvora?

En fin, isto é un camiño. Isto é un camiño longo e lento que nos levará lonxe. Tampouco son de mirar a longo prazo. Esta canción pechaba o disco pensando que acababa coma unha viaxe abrupta. Pero as cancións non deixaban de ser portas que levan a outras cancións.

Antes de lanzar Resituación tiveches medo de perder amigos e seguidores?

Non, home, non o pensara. Cando estaba facendo o disco xa estaba convencido del. Sorprendéronme algunhas reaccións e algunhas críticas negativas. Non sei se haberá xente que di que ve unha ruptura e traizón co que eu facía antes. Se pensas nesas cousas, acabarás mentíndote a ti mesmo e deixará de ter sentido todo o que fas.

Sobre futuros traballos podes dicirnos algo?

Despois de cada traballo sempre me gusta facer un EP. Hai cancións que gravei para este disco e que me gustaban, pero deixeinas fóra por tempo e pensando en sacar o EP a final de ano, pero aínda é unha cousa que ten traballo por facerlle